Morgunblaðið - 04.04.1995, Qupperneq 43

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 4. APRÍL 1995 43
Sennilega er fæstum ljóst að kaffíð hefur nánast
jafn mikið vægi í heimsviðskiptum og olían. Eins
og olían drífur áfram vélar, eykur kaffið fólki
þrótt. Margrét Þorvaldsdóttir kannaði sögu
þessa eðal-drykkjar sem hressir bæði líkama
og sál enda hafður um hönd hvenær sem
tækifæri gefst.
alla álfuna. Þau urðu fljótlega svo
vinsæl, sem samkomustaðir þjóðfé-
lagslegrar-, bókmenntalegrar- og
pólitískrar umræðu og þóttu bjóða
upp á svo opinskáa utnræðu, að yfír-
völd urðu mjög óróleg. Þá var það
að Charles II Englandskonungur fyr-
irskipaði lokun kaffihúsanna, en varð
að taka skipunina til baka þegar al-
menningur mótmælti.
Evrópubúar hófu kaffirækt í
Ameríku og Asíu
Evrópubúar urðu síðan mjög iðnir
við að koma upp kaffírækt í löndum
annars staðar í heiminum. Hollend-
ingar hófu kaffírækt á eynni Jövu.
Louis XIV Frakklandskonungur fékk
landa sinn Desclieux til að kynna
kaffið í nýja heiminum. Hann var
sendur með græðlinga kaffítrésins
til Ameríku og kom hann til eyjarinn-
ar Martinique árið 1772. Græðlingar
voru síðan fluttir þaðan til landa í
Mið- og Suður-Ameríku, þar á meðal
til Brasilíu sem hefur orðið eitt helsta
framleiðslulandið, þar eru nú fram-
leidd um 1.5000.000 tonn af kaffí á
ári.
Kaffl var fyrst flutt til íslands
á 18. öld
Innflutt voru 20 kg af kaffi
1760 - en 1976 tonn áriðl994
Hingað til lands var kaffíð ekki
flutt inn fyrr en á 18. öld. Árið
1760 eru tæp 20 kg af kaffi flutt
inn á vegum Hólmsverslunar (í
Reykjavík). Jón Aðils sagnfræðing-
ur telur að sá innflutningur hafi
e.t.v. tengst iðnverksmiðjunum í
Reykjavík. Innfiutningurinn jókst
hægt. Árið 1772 eru flutt inn um
50 kg, en 1779 er innflutningurinn
orðinn um 1.600 kg, en þá eru heldri
bændur sagðir vera farnir að venj-
ast góðgætinu. Kaffíð varð ekki
aðeins drykkur .góðbænda heldur
alls þorra fólks og hefur verið það
síðan. Á síðasta ári voru flutt inn
1.976 tonn af kaffi fyrir 535,1 millj-
ón króna, samsvarar það 7,6 kg af
kaffí á hvert mannsbarn í landinu.
Kaffiiðnaðurinn þróaður til að
mæta auknum gæðakröfum
Kaffíiðnaðurinn hefur verið þróað-
ur til að mæta kröfum hinna ýmsu
þjóða sem setja fram mismunandi
gæðakröfur. Þjóðveijar vilja t.d.
bragðmilt kaffí, Frakkar vilja aftur
á móti hafa það dökkt og sterkara.
Pólveijar vilja bragðmikið kaffí og
Spánveijar vilja ekki aðeins ekta
kaffí heldur einnig kaffi úr baunum
sem hafa verið úðaðar örlitlum sykri
í brennslu. Það vekur athygli að í
Vestur-Evrópu er kaffíneyslan mest
á Norðurlöndum, Hollandi og Belgíu
eða allt að 13 kg á mann, í Eng-
landi er hún 3,5 kg, í Frakklandi og
á Italíu er hún 5 kg, minnst er kaffí-
neyslan í Tyrklandi, aðeins 1 kg á
mann.
KAFFIHÚS hafa risið upp eins og
gorkúlur á undanfömum árum hér í
höfuðstaðnum og virðast þau njóta
mikilla vinsælda fólks á öllum aldri
sem hittist þar gjaman og ræðir
málin. Kaffíhús eru ekkert nútíma
fyrirbrigði, Charles 11 Englandskon-
ungur fyrirskipaði árið 1675 að þijú
þúsund kaffihúsum í landinu skyldi
lokað, þar sem þetta væm fundar-
staðir þar sem alið væri á uppreisnar-
anda borgaranna. Hann varð að aft-
urkalla skipan sína nokkrum dögum
síðar vegna kröftugra mótmæla fólks-
ins.
Kaffið fyrst ræktað á 7. öld
og þótti snemma ómissandi
Kaffí var fyrst ræktað í Yemen á
7. öld. Ein sagan hermir að arabísk-
ur „mullah" hafí veitt athygli geitum
sem hlupu fullar af fjöri um holt og
hæðir eftir að hafa étið lauf og ávexti
af ákveðnum runnum. Hann fékk
hugmynd og gerði úr þessu blöndu
sem hann gaf munkum sínum til að
halda þeim vakandi á stundum íhug-
unar á kvöldin.
Kaffidrykkur náði mikilli út-
breiðslu á á sautjándu öld í Mið-Aust-
urlöndum, í Persíu og Tyrklandi og
í Evrópu og Ameríku. Kaffíð þótti
ómissandi við félagslegar athafnir.
Hjá mörgum þjóðum var kaffí notað
til að sýna gestum hve velkomnir
þeir voru. Bedúínar helltu t.d. aðeins
fjórum sopum af kaffí í bollann í
einu. Að fylla lítinn bolla var merki
um að gestinum bæri að tæma boll-
ann og fara síðan.
Kaffihús urðu vinsælli en
bænahús - lokun fyrirskipuð
Kaffíhús urðu mjög vinsæl, þau
urðu jafnvel vinsælli en moskumar
og leiddi það til þess að í Mekka var
fyrirskipað að loka skyldi öllum kaffi-
húsum árið 1511, í Kaíró árið 1534
og í Konstantínopel, nú Istaribul,
voru þau bönnuð af mörgum trúar-
söfnuðum. ítalir urðu fyrstir Evr-
ópubúa til að nota kaffi um 1660
og þaðan barst það fljótlega um alla
Evrópu og voru kaffíhús opnuð um
Skjótvirkur stíflueyðir
Eyðir stíflum
fljótt
• Tuskur
• Feiti
• Lífræn efni
• Hár i
• Dömubindi
• Sótthreinsar
einnig lagnir
One Shot fer
fljótt að stíflunni
af því að það er
tvisvar sinnum
þyngra en vatn.
Útsölustaðir:
Bensínstöðvar
og helstu ~ ‘
byggingavöruverslanir.
Tilbúinn
stíflu
eyðir
Dreifing: Hringás hf.,
sími 567 7878 - fax 567 7022
'KlEIA
i tnalaríserdaj'list
eúts oí£ Ittiit tierisl besl

> &e/i j//'
\ orðlenskci KK4 ha/iíi'ikjötið
er rómcið jyrir gœði og gott bingð
- encld unnið sainkrœint iiorðlenskri hefð
sem liefiir gengið í arf kynslóð eftir kynslóð
úr nýju úrrals norðlenskn lainbcikjöti.
Norðlenska KEA hcuigikjötið
- Iiátíðcirmatur sem hœgt er að trevsta.