Morgunblaðið - 09.01.1996, Blaðsíða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 9. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEIMDAR GREINAR
Víti til vamaðar
ÞAU tíðindi gerðust
í lok sl. árs að tölvufyr-
irtækinu SKÝRR var
breytt úr sameignar-
fyrirtæki ríkisins og
Reykjavíkurborgar í
hlutafélag. Tveir
starfsmanna hafa
gengið fram fyrir
skjöldu og hælst um
af frágangi starfs-
mannamála og telja
hann geta orðið öðrum
til eftirbreytni. í Morg-
unblaðinu 30. des. seg-
ir einn starfsmanna
SKÝRR „Vinnubrögð
sem þessi eru gott for-
dæmi um hvemig
breyta má ríkisfyrirtækjum í hluta-
félög sbr. bönkum og Pósti og
síma.“ Ennfremur „Hver man ekki
eftir þeim átökum sem urðu þegar
breyta átti SVR í hlutafélag". í
jólablaði BSRB-tíðinda, er viðtal
við Garðar Hilmarsson, starfsmann
SKÝRR, í tilefni af breyttu rekstr-
arformi fyrirtækisins. Fyrirsögn
viðtalsins, „Fyrri réttindi starfs-
fólks að mestu tryggð".
Fyrirsögnin varð þess valdandi
að spumingar vöknuðu, „að mestu
tryggð“. Hvað var það sem hægt
var fórna og hversvegna þurfti að
fórna? Var starfsmönnum SKÝRR
það svo mikið áhugaefni að fyrir-
tækið yrði að hlutafélagi, að þeir
vildu einhveiju kosta til að sjá
þann draum verða að veruleika?
Var verið að leggja nýja slóð, slóð
undanfarans inn í nýja framtíð?
Sem fyrram starfsmaður SKÝRR
og starfsmaður stéttarfélags
Gunnar
Gunnarsson
fannst mér áhugavert
að ganga í smiðju
þessara manna og
skyggnast inn í fram-
tíðina.
Hve langt er hægt
að ganga?
Forvitnin var vakin.
Hvað það var sem upp
á vantaði, að starfs-
menn „Nýja SKÝRR
hf.“ héldu sömu eða
því sem næst sömu
kjöram, eins og ætla
mátti, m.t.t. fyrir-
sagnarinnar. Niður-
staðan er vægast sagt
dapurleg og gefur fullt
tilefni til að forasta verkalýðs-
hreyfingarinnar velti því fyrir sér
hve víðtækt samningsumboð félög
innan BSRB og annarra samtaka,
hafa eða ættu að hafa með hags-
muni launþega í huga.
Samið um réttinda-
og kjaraskerðingu
Með samningi St.Rv./SKÝRR
er brotið blað í sögu samninga-
gerðar launþega. Með samningum
verða þáttaskil sem erfitt er að
sætta sig við. Að átakalaust skuli
samið um verulega kjara- og rétt-
indaskerðingu starfsmanna
SKÝRR, undir handleiðslu starfs-
manna BSRB. Um það segir Garð-
ar: „Þar höfum við notið góðs full-
tingis BSRB, einkum hagfræðings
samtakanna og lögfræðings með
formanninn Sjöfn Ingólfsdóttur í
broddi fylkingar.“
Satt best að segja hélt ég að
PRÓFANÁM Á VORÖNN 1996
Öldungadeild
GRUNNSKÓLASTIG
(íslenska, stærðfræði, danska og enska).
Grunnám: Samsvarar 8. og 9. bekk grunnskóla. Ætlað þeim sem
ekki hafa lokið grunnskólaprófi eða vilja upprifjun frá grunni.
Fronám: Samsvarar 10. bekk grunnskóla. Ætlað þeim sem ekki hafa
náð tilskyldum árangri í 10. bekk eða vilja rifja upp. Undirbúningur
fyrir nám á framhaldsskólastigi.
FRAMHALDSSKÓLASTIG
Sjúkraliðabraut/Verslunarbraut: Tveggja vetra nám.
Kjamagreinar, auk sérgreina.
Menntakjarni: Fyrstu þrír áfangar kjamagreina: Islenska, danska,
enska og stærðffæði. Auk þess félagsfræði, saga, eðlisfræði, tjáning,
þýska, hollenska, ítalska, stærðfræði 122 og 112, uppeldisfræði 103.
EINNIG í B OÐIÁ VORÖNN:
Sálfræðill3: Skynjunar-og auglýsingasálfræði. Efni áfangans er
skynjun, skynferli og auglýsingasálfræði. Auglýsingar verða teknar
fyrir, dæmigerð auglýsingatækni rædd, og algengustu
auglýsingabrellur kannaóar.
Kennari: Oddur Albertsson.
Kvikmyndafræði 102: Kvikmyndarýni. Efni áfangans er
kvikmyndin, saga hennar, eðlisþættir og áhrif. Kennari: Oddur
Albertsson.
Hollenskar bókmenntir: Góð kunnátta í hollensku nauðsynleg.
Kennari: Ida Semey.
Verslunargreinar: S.s. markaðsfræði, rekstrar- og þjóðhagfræði,
verslunarréttur og bókfærsla. Kennarar: Bjarni Guðlaugsson og
Raggý Guðjónsdóttir.
Kennsla fer fram í Miðbæjarskóla.
Skólagjöld miðast við kennslustundafjölda og er haldið í lágmarki.
INNRITUN fer fram í Miðbæjarskóla, Fríkirkjuvegi 1,
dagana 9. og 10. janúar nk. frá kl. 16.30 til 19.30.
Kennsla hefst 17. janúar 1996.
INNRITUN í FRÍSTUNDANÁM
fer frant 18. og 19. jaitúar kL 17:30-19:30.
Átakalaust var samið
um verulega kjara- og
réttindaskerðingu, segir
Gunnar Gunnarsson,
undir handleiðslu
starfsmanna BSRB.
það væra einhver takmörk fyrir
skammsýni manna. Það er ekki
eitt, það er allt sem veldur undrun
og tæpast nokkuð sem getur rétt-
lætt eða skýrt samningagerðina.
Það er sök sér að menn séu sjálfum
sér vondir, en í þessu tilviki er það
alls ekki einkamál viðkomandi að-
ila. Augljóst er að það er ekki
búið að bíta úr nálinni með þennan
samning. Það er slæmt til þess að
hugsa ef launþegar eru nú komnir
í sömu aðstöðu og Frakkar í upp-
hafi síðari heimsstyijaldarinnar.
Þegar Þjóðveijar komu aftan að
Sigfrid víggirðingunum á landa-
mæranum og veijendur komu eng-
um vömum við.
Erum við sjálfum
okkur verst?
Samtök launþega hafa lagt sig
fram um að fá lög samþykkt á
Alþingi, til vemdar launþegum
vegna tilhneiginga atvinnurekenda
að draga úr eða sniðganga gild-
andi kjarasamninga, reglur og/eða
lögbundin réttindi launþega. Nýj-
ast í þeim efnum eru verktaka-
samningar sem erfítt hefur verið
að sporna gegn.
Dæmigerð verndarákvæði er að
finna í lögum um starfskjör laun-
þega. Lögin eiga að tryggja að
undirritaðir kjarasamningar veiti
lágmarksréttindi. Lög um eigenda-
skipti fyrirtækja skylda nýja eig-
endur til að endurráða starfsmenn
á óbreyttum kjöram. Lög um fæð-
ingarorlof, samkvæmt ákv. í þeim
er óheimilt að segja bamshafandi
konu upp starfi, nema gildar
ástæður séu fyrir hendi, Lög um
40 klst. vinnuviku. Lög um jafn-
rétti kynjanna. Um vinnueftirlit,
öryggi og aðbúnað á vinnustað
ofl. ofl. Nöfn síðast greindu lag-
anna segja allt um efni þeirra.
Hvað vantar í samning
St.Rv./SKÝRR?
Lengi má manninn reyna, vernd
launþega þarf að vera víðtækari.
Að fenginni reynslu er það degin-
um ljósara að þau þurfa einnig að
taka til launþega sjálfra, þannig
að þeir fái ekki óvininn í bakið.
Sitji ekki í súpunni eins og Frakk-
ar, með allt á hælunum. Sjón er
sögu ríkari. í kjarasamningi
St.Rv./SKÝRR er í 21 atriði vikið
frá gildandi kjarasamningi til hins
lakara, sem dæmi má nefna:
• Desemberuppbót St.Rv./SKÝRR
er kr. 15.000.- í öðrum samningum
BSRB félaga þ.m.t. St.Rv. era
upphæðin 28.000.- krónur til
35.000.- krónur.
• Dagvinnutími St.Rv./SKÝRR er
lengdur, er frá 7 til 19, en í samn-
ingum aðildarfélaga BSRB er hann
8 til 17. Engin ákvæði era um
samfelldan vinnudag, greiðslur
fyrir eyður í vinnutíma, eða fyrir
útköll.
• Fellt er út ákvæði um lengingu
orlofs við 40 og 50 ára aldur, auk
þess sem önnur ákv. varðandi or-
lofið og töku þess era þrengd.
Ennfremur er fellt niður ákvæði
um 14% lágmarksorlof miðað við
tilteknar forsendur og launaflokk.
• Orlof sem ekki tekið á árinu,
fellur niður án bóta við lok næsta
orlofsárs.
• Felldur er niður kaflinn um stað-
gengilslaun.
Ennfremur vantar í kjarasamn-
ing St.Rv./SKÝRR, skýrandi upp-
lýsingar um réttarstöðu starfs-
manna, t.d. vakna spurningar:
Hver er réttarstaða trúnaðar-
manna? Hvaða lög skal leggja til
grandvallar samningsrétti starfs-
manna komi til kjaradeilu og/eða
vinnustöðvunar?
Hver eru réttindi og skyldur
starfsmanna? Njóta þeir réttinda
til biðlauna, 3 mánaða lausnar-
launa vegna veikinda eða dauða,
verndar í starfi o.fl.? Ekki verður
annað séð skv. bókun, en samið
hafi verið um að starfsmenn skuli
sviptir áframhaldandi rétti til aðild-
ar að lífeyrissjóði Reykjavíkur-
borgar.
Kaflinn um fæpingarorlof í
samningi St.Rv./SKÝRR er skand-
all aldarinnar. í St.Rv./SKÝRR
samningnum, er ákvæði um að
fella niður greiðslur fæðingarorlofs
frá atvinnurekanda og færa réttinn
yfir til almannatrygginga, sem í
raun er til muna lakari og lægri.
Launalækkunin sem breytingin
felur í sér fyrir konur getur numið
tugum prósenta á mánuði, auk
þess sem hann er lakari varðandi
framkvæmdina.
I raun kallar umsamið ákvæði
í samningi St.Rv./SKÝRR, um
fæðingarorlof og samningurinn í
heild, á að félags- og kynbundin
rannsókn verði gerð á samninga-
mönnum. Hvað hafi fyrir þeim
vakað, hvað fékkst í staðinn?
Hveijum til hagsbóta? Fjölmörg
önnur atriði eru augljóslega lakari
í nýgerðum kjarasamningi starfs-
manna SKÝRR. Hér hefur aðeins
fátt eitt verið nefnt, af kjararýrnun
sem er algjörlega tilefnislaus.
Samningsstaða St.Rv./SKÝRR,
sem stóð að gerð samningsins, gat
ekki verið betri en hún var.
Hvað réð ferðinni?
Er þetta ekki fulllangt gengið,
ef félögin telja sig verða að setja
kjarasamninga sína á útsölumark-
að til að halda félagsmönnum inn-
an sinna vébanda. Hver verða örlög
okkar með þessu áframhaldi? Mál-
ið er ekki einkamál þessara félaga,
hér verður BSRB að taka í taum-
ana. Með aðgerðar- eða athafna-
leysi BSRB, fljóta samtökin sof-
andi að feigðarósi. Það er ekki
réttlætanlegt að einstaklingar eða
hópar geti sett hagsmuni heildar-
innar að veði, þó svo „að vilji sé
til að fara yfir í nýtt viðskiptaum-
hverfi með jákvæðu hugarfari“ svo
vitnað sé til ummæla viðmæland-
ans í „BSRB-tíðindum“. Samning-
urinn og blinda þessara starfs-
manna á gjörðina, er öðrum laun-
þegum „víti til varnaðar.“
Höfundur er fyrrv. formaður
starfsmannafél. SKÝRR; starfs-
maður Sjúkraliðafélags íslands.
Vondir heilbrigðisráð-
herrar og þingmenn
með rangar upplýsingar
I MORGUNBLAÐINU hinn 15.
desember 1995 birtist grein eftir
Hjálmar Árnason, þingmann fram-
sóknarmanna, undir fyrirsögninni
„Vondir heilbrigðisráðherrar?"
Grein þessi er að stofni
til einhverskonar sam-
anburðarfræði á heil-
brigðisráðherrum síð-
ustu 15 ára og er kom-
ist að þeirri niðurstöðu
að allir hafi þeir verið
mætir menn, rétt eins
og núverandi ráð-
herra, en allir hafi þeir
orðið að gæta aðhalds
til að skuldsetja ekki
börn okkar um of.
Vafalítið er þessi nið-
urstaða þingmannsins
rétt.
Til að reyna að út-
skýra vanda velferðar-
kerfisins fyrir þjóðinni
segir Hjálmar að stöð-
ugt vaxandi sérfræðikunnátta leiði
til þess að þetta kerfi verði sífellt
dýrara. Þingmaðurinn telur þó að
það sé vilji þjóðarinnar að halda
uppi öraggu velferðarkerfi. Ekki
greinir okkur Hjálmar á um þetta.
Til að færa rök fyrir sínu máli
og upplýsa þjóðina um hversu dýrt
velferðarkerfið er orðið, grípur
þingmaður nú til dæma og skrifar:
„Hins vegar virðist vera að renna
upp sú stund að við spyijum okkur
hversu langt við getum gengið í
þeim efnum. Eg nefni
sem dæmi einstakling,
fjölfatlaðan, sem 10
manns á vegum hins
opinbera hlúa að í fullu
starfi.“
Við þetta dæmi
Hjálmars hef ég ýmis-
legt að athuga.
Hafa skal það sem
sannara reynist
í fyrsta lagi vekur
það athygli að þjónusta
við fatlaða skuli vera
tekin sem dæmi þegar
rætt er um vanda heil-
Friðrik brigðismála og heil-
Sigurðsson brigðisráðherra, þvi
þjónusta við fatlaða
heyrir ekki undir heilbrigðisráð-
herra, nema að mjög litlu leyti,
heldur undir félagsmálaráðherra.
Þessi misskilningur þingmannsins
er þó algert aukaatriði. Það sem
er ámælisvert við dæmi Hjálmars
er að það er ekki til í raunveruleik-
anum. Undirritaður hefur reynt að
Málefni fatlaðra, segir
Friðrik Sigurðsson,
eru viðkvæm og
persónuleg mál.
fá hjá þingmanninum sjálfum svo
og hjá embættismönnum, sem sjá
um þjónustu við fatlaða, upplýs-
ingar um einstakling sem þarf svo
mikla þjónustu, að hlúð sé að honum
af 10 manns í fullu starfi. Enginn
embættismaður kannast við þennan
einstakling og þingmaðurinn hefur
nú þremur vikum eftir að hann var
beðinn um að upplýsa hver þessi
einstaklingur væri ekkert látið í sér
heyra.
Málefni fatlaðra eru viðkvæm og
persónuleg mál. Því er afar brýnt
að þeir aðilar, sem hafa fengið
umboð þjóðarinnar til að ráðskast
með hennar hag, hafí sem réttastar
upplýsingar þegar þeir fjalla um svo
viðkvæman málaflokk.
Við undirritaðan hefur haft sam-
band fólk með getgátur um hvaða
einstakling er átt við í umræddri
blaðagrein. Að þingmaður kynni
fyrir þjóðinni dæmi sem hann getur
hugsanlega síðan ekki fært rök fyr-