Morgunblaðið - 16.03.1996, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 16. MARZ 1996 13
FRÉTTIR
I undirbúningi
að eitt gjaldsvæði
verði fyrir alnetið
Gjaldsvæðum P&S á að fækka í tvö
TIL stendur að taka upp eitt gjald-
svæði fyrir notendur alnetsins um
allt land og fækka gjaldsvæðum
fyrir almenna símnotkun úr þremur
í tvö. Þetta kom fram hjá Halldóri
Blöndal samgönguráðherra á Al-
þingi í vikunni. Ólafur Tómasson
póst- og símamálastjóri segir að
ekki sé búið að taka ákvörðun um
útgáfu gjaldskrár eða hvernig að
þessari svæðafækkun verði staðið,
enda sé um tillögu að ræða sem
ráðherra hafi ekki samþykkt endan-
lega.
Ólafur segir að gerðar hafi verið
5-6 mismunandi tillögur og sú sem
hann telji líklegt að verði ofan á,
er að fella niður svo kallaðan fjar-
taxta, en hann gildir fyrir símtöl
sem liggja yfir mörk tveggja svæða,
t.d. frá Vestfjörðum til Austfjarða.
Þá muni gilda sama gjald á milli
svæða, hvort sem þau eru aðliggj-
andi eða aðskilin.
Hann segir að búið sé að lækka
gjaldskrá stofnunarinnar mjög mik-
ið á seinasta áratug og sé hún nú
ein sú lægsta í löndum OECD.
„Langlínutaxtinn er í dag kring-
um 20% af því sem var fyrir tíu
árum síðan. Fram að þessu hefur
okkur þótt eðlilegt að þeir sem tala
mikið á milli svæða borgi í sam-
ræmi við tilkostnað. Svæðin eru
einnig orðin mjög stór, samanber
að Austurland er orðið eitt gjald-
svæði og Suðurland að mestu,
þannig að inn í þessa mynd verður
að taka marga þætti,“ segir Ólafur.
Brýnt vegna aukningar
Halldór svaraði á Alþingi fyrir-
spurn frá Siv Friðleifsdóttur þing-
manni Framsóknarflokks um hvort
til stæði að taka upp eina gjaldskrá
Pósts og síma um land allt.
Siv sagði að stóraukin notkun
alnetsins gerði þetta sérstaklega
brýnt þar sem notendur þess úti á
landi þyrftu að greiða langlínugjald
til P&S ofan á gjald til þjónustuað-
ila.
Hún sagði að fyrirtækið ísmennt
hefði leitast við að þjóna lands-
byggðinni með því að byggja upp
þjónustu í öllum landshlutum. Sú
uppbygging væri langt komin þótt
enn vantaði miðlara á Sauðárkróki,
Austurlandi og Suðurnesjum til að
ná yfir öll gjaldskrársvæði. Hins
vegar væri þessi uppbygging á
hveiju svæði að sliga fyrirtækið og
eitt gjaldskrársvæði myndi skipta
það miklu máli.
Áleitin spurning
Halldór sagði spurningu um eitt
gjaldskrársvæði P&S hafa orðið
áleitna eftir að breyting P&S í
hlutafélag komst á lokastig og pólit-
ískur þrýstingur hefði verið á að
reyna að jafna verðmun á langlínu-
samtölum og innanbæjarsamtölum.
Nú væru gjaldsvæðin þijú og
áformað að fækka þeim í tvö og
slíkt hefði verulega lækkun í för
með sér, einkum á Vestfjörðum,
Austijörðum og Norðurlandi.
Arnbjörg Sveinsdóttir þingmaður
Sjálfstæðisflokks sagði það sína
skoðun að gera eigi landið að einu
gjaldsvæði þegar P&S yrði gerður
að hlutafélagi. Jón Kristjánsson
þingmaður Framsóknarflokks sagð-
ist telja að tími væri kominn til að
stíga skrefið til fulls og jafna sím-
kostnað. Tæknin stæði því ekki fyr-
ir þrifum, því kominn væri ljósleið-
ari hringinn í kringum landið. Sú
fjárfesting hefði að mestu.leyti ver-
ið greidd af erlendum aðilum þann-
ig að fjárfestingarkostnaður ætti
ekki að kalla á mismunandi gjald-
skrá.
ÚR MYNDINNI Nixon eftir Oliver Stone.
Hver var Richard Nixon?
KVIKMYNDIR
NIXON ★ ★ ★
Á
ANTHONY Hopkins í hlutverki Richards Nixons.
HVERNIG á sagan eftir að
dæma Richard Nixon forseta
Bandaríkjanna? Hann var á marga
lund afreksmaður í embættinu.
Hann bætti samskiptin við Sovét-
ríkin, kom á fót samskiptum við
Kína og lauk Víetnamstríðinu á tím-
um þegar hugtakið Kalda stríðið
hafði enn djúpa merkingu. En Nix-
on var líka á marga lund ótrúlega
klaufalegur í ráðabruggi sínu
heimafyrir, haldinn minnimáttar-
kennd og ofsóknaræði og dóm-
greindarleysi sem leiddi til þess að
hann varð fyrsti forseti Bandaríkj-
anna sem neyddist til að segja af
sér. Það er sú hlið á Nixon sem
Oliver Stone leggur mestu áhersl-
una á í nýjustu bíómynd sinni. Hún
heitir einfaldlega Nixon, var frum-
sýnd í Laugarásbíói í gærkvöldi, og
reynir á ofboðslega löngum tíma,
295 mínútum í allt, að ráða gátuna
um Nixon og hvað nákvæmlega
varð honum að falli. Stone tekst
kannski ekki fullkomlega ætlunar-
verk sitt og það væri fráleitt að líta
á myndina sem sagnfræðilega
heimild (Stone segist í byijun vinna
eftir ófullnægjandi heimildum og
tilgátum) en þeir sem hafa einhvern
minnsta áhuga á söguefninu og
tímabilinu geta ekki látið þessa
mynd framhjá sér fara.
Nixon er enn ein bíómyndin frá
Stone sem íjallar fyrst og fremst
um persónur og atburði sjöunda
áratugarins. Hann er haldinn þrá-
hyggju gagnvart þessu tímabili sem
voru mótunarár hins unga Stones
og kynslóðar hans og að sönnu af-
drifaríkur og dramatískur kafli í
sögu Bandaríkjanna. Og þótt farið
sé að gæta nokkurrar endurtekn-
ingar bæði í frásagnarstíl leikstjór-
ans og efnisvali getur hann enn
hrært upp í áhorfandanum, djarf-
tækur og stórtækur. Hann hefur
skilað frá sér áhrifaríkri mynd þar
sem Anthony Hopkins fer einkar
vel með hlutverk forsetans, sem að
mati Stones féll aldrei neinum í geð
en þráði vinsældir alla tíð og að
vera tekinn gildur af mennta-
mannaelítunni og yfirstéttinni.
Vinsældir og viðurkenning var
allt sem hann sóttist eftir að mati
Stones en hann hafði ekki rétta
bakgrunninn. Hann var aðeins fá-
tækur kvekarasonur úr bænum
Whittier í Kalíforníu, bæ sem eng-
inn vissi að væri yfirleitt til. Hann
fór ekki í fínu skólana, hafði enga
persónutöfra og fannst hann aldrei
komast inn úr kuldanum. Hann
vantreysti öllum vegna þessa, sá
samsæri í hveiju horni, en vanmátt-
arkenndin kom skýrast fram þegar
hann bar sig saman við John F.
Kennedy. Hvað hafði Kennedy sem
hann hafði ekki? Allt reyndar. Ríki-
dæmi, uppeldi, skólagöngu, ættar-
veldi. Og smám saman sýnir Stone
Nixon einangrast eftir því sem van-
máttarkenndin eykst og Watergate-
málið gerist alvarlegra þar til hann
eigrar um Hvíta húsið skilningslaus
á eigin örlög eins og glötuð persóna
í grískum harmleik. Stone dregur
upp ófagra mynd af göllum Nixons
en með góðri aðstoð Hopkins gerir
hann forsetann einnig ráðvilltan og
bijóstumkennanlegan og þar með
mannlegan í öngum sínum.
Stone er ákafur kenningarsmiður
og setur m.a. fram þá kenningu í
myndinni að Nixon hafí talið sig
bera að einhveiju leyti ábyrgð á
morðinu á John F. Kennedy með
því að hafa átt þátt í tilraunum til
að ráða Fidel Kastró af dögum, sem
hafí snúist í höndunum á CIA og
endað með harmleiknum í Dallas.
Æði er það langsótt hugmynd.
Stone hins vegar leggur mikla
áherslu á að dauði Kennedybræðra
hafi rutt brautina fyrir Nixon og
setur það í eitthvert ótrúlegt sam-
hengi við lát bræðra Nixons, sem
munu hafa leitt til þess að hann
varð sá sonurinn á bænum sem
komst í Iögfræðinám.
Stone notar allar frásagnarbrell-
urnar, sem við eigum að venjast
úr kvikmyndum hans nú orðið, til
að gefa sína kaldhömruðu útgáfu
af Nixon. Farið er fram og til baka
í tíma. Sviðsetningu atburða sem
menn ræða sín á milli er skotið inn
í samtölin. Filman er bæði í lit og
svart/hvítu og filmuáferðin af öllum
mögulegum tegundum en myndin
er frábærlega tekin af Robert Ric-
hardson (JFK). Tilraunamyndasen-
um er skotið inn í frásögnina hér
og hvar; Stone sýnir jafnvel frumu-
skiptingu eins og hann vilji komast
eins langt og hægt er að upprunan-
um. „March of Time“ heimildar-
mynd, sviðsett eins og Orson Wells
gerði forðum í „Citizen Kane“, rek-
ur ævi Nixons í fréttamyndaformi.
Reyndar eru beinar tilvísanir í Kane
fleiri t.d. í einu af upphafsatriðun-
um þegar myndavélin nálgast Hvíta
húsið um nótt í þrumum og elding-
um og Nixon situr einn við segul-
bandstækið með mínúturnar frægu
sem vantaði úr upptökusafni hans
í forsetabústaðnum.
Aragrúi persóna kemur við sögu,
flestar hveijar þekktar úr Water-
gatefréttum og fjöidi þekktra leik-
ara fer með hlutverk þeirra. Joan
Allen leikur Pat Nixon fjarska vel
með sífellt alvarlegri áhyggjusvip
en verður seinna skilningsleysið og
biturðin uppmáluð. James Woods
er góður sem hinn snoðklippti Bob
Haldeman, J. T. Walsh leikur John
Erlichman, Paul Sorvino er Kissin-
ger og Bob Hoskins á yndislega
senu sem J. Edgar Hoover við laug-
arbarminn heima hjá sér á baðslopp
með ávaxtadrykk og aðstoðar-
manninn sér við hlið. En það er
Hopkins sem ber myndina uppi og
hefur það erfiða hlutverk að biðja
um samúð með manni sem steypir
sjálfum sér í glötun. Gervið er sann-
færandi, efri tennurnar sem settar
eru í Hopkins, klippingin, hreyfing-
arnar og jafnvel röddin. En það er
hin innri þjáning sem á endanum
fylgir okkur út. Stone leysir kannski
ekki gátuna um Nixon frekar en
Welles leysti gátuna um Kane en
það er ijári gaman að sjá hann
reyna það.
. Arnaldur Indriðason
Laugarásbíó
Leikstjóri: Oliver Stone. Handrit:
Stephen J. Rivele, Christopher
Wilkinson og Oliver Stone. Fram-
leiðendur: Stone og Clayton Towns-
end. Kvikmyndataka: Robert Ric-
hardson. Aðalhlutverk: Anthony
Hopkins, James Woods, J. T. Walsh,
Paul Sorvino, David Hyde Pierce,
Joan Allen, Bob Hoskins, Ed Harr-
is. Hollywood Pictures. 1995.
Þorsteinn
Gylfason flyt-
ur fyrirlestur
FYRIRLESTRARÖÐIN Er vit
í vísindum? hefur staðið yfír
síðustu 5 laugardaga í Háskóla-
bíói. Hún hófst í sal 3 laugar-
daginn 10. febrúar en var flutt
í sal 2 vegna góðrar aðsóknar.
Þar hefur verið tekist á við
nokkrar grundvallarspurning-
ar um eðli og takmörk vísinda.
Lögð hefur verið áhersla á að
erindin séu aðgengileg enda
eru þau ætluð almenningi.
Aðgangur er ókeypis.
Þorsteinn Gylfason, prófess-
or í heimspeki, lýkur fyrir-
lestraröðinni laugardaginn 16.
mars.
Morgunblaðið/Sveinbjörn Berentsson
Maturinn
upp á veg
ÞAU ERU mörg handtökin sem
björgunarsveitarmenn vinna. Á
þriðjudag voru félagar í björgun-
arsveit Slysavarnafélagsins í
Hafnarfirði, Fiskakletti, kallaðir
að Kleifarvatni, en þar hafði
GMC-jeppi farið út af veginum.
Jeppinn stóð í hliðarhalla og
þorði ökumaðurinn ekki að færa
hann, af ótta við að hann legðist
á hliðina. Jeppinn var á leið að
Krýsuvíkurskóla með matar-
birgðir og drifu björgunarsveit-
armenn sig á vettvang á tveimur
bílum, komu jeppanum upp á veg
og tryggðu þannig nægan mat í
Krýsuvík.