Morgunblaðið - 16.03.1996, Blaðsíða 36

36 LAUGARDAGUR 16. MARZ .1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
4 huröa b\
Koradö
9-18, fAUGARDAGA 12-16
\reynshiaksnir segir meira en
Þad segja þeir sem vaiíB háfa
Hvað má
heilsan kosta?
SPARNAÐUR og
niðurskurður á hvers
kyns opinberri þjón-
ustu hefur verið á döf-
inni undanfarin ár,
enda sífelldur halli á
Qárlögum og lítill vilji
til að hækka skatta.
Viðbrögð stjórnvalda
.hafa oftast verið flat-
ur niðurskurður,
iækkuð útgjöld til
allra málaflokka og
stöfnunum og stjórn-
endum þeirra ætlað
að leysa vandann.
Ilvgg ég að nú sé
runnið upp fyrir flest-
um, nema kannski
fjárveitingavaldinu, að sú braut
verður ekki farin lengra.
Þjónustugreinar eru afar mis-
jafnt settar gagnvart niðurskurði.
Mig langar að bera saman fræðslu-
Niðurskurðarhnífnum
er beitt á heilbrigðis-
mál, segir Ornólfur
Thorlacius, engu síður
en á aðra málaflokka.
mál og heilbrigðismál. Hverfum
snöggvast til síðustu aldamóta og
skoðum stöðu framhaldsskólans.
Þá var á því skólastigi aðeins einn
skóli á landinu, Lærði skólinn í
Reykjavík. Mér sýnist að ríkis-
stjóm Kristjáns níunda hafi veitt
meira fé til hvers nemanda í þeim
skóla en sem svarar fjárveitingu á
nemanda í íslenskum framhalds-
skólum í dag, og það þótt þá hafi
aðeins verið kostuð menntun til
stúdentsprófs en nú sé nokkuð, því
miður samt of lítið, um nemendur
í mun dýrara verknámi. (Þótt sér-
skólar sem til voru þá og nú, eins
og Kvennaskólinn og Stýrimanna-
skólinn, séu taldir með breytir það
litlu um þennan samanburð þegar
á heildina er litið.)
í skólahúsinu við Lækjargötu
var mun meira húsrými ætlað
hveijum nemanda en
þekkist í nokkrum ís-
lenskum framhalds-
skóla í dag; námshóp-
ar voru fámennari og
skólinn einsetinn. Og
menntaskólakennarar
voru á þingmanns-
launum.
Ljóst er að grunn-
skólinn tekur nú til sín
margfalt meira fé mið-
að við nemendatölu en
farskóli aldamótanna.
En mér er nær að
halda, án þess að ég
hafi neinar tölur hand-
bærar, að framhalds-
skólinn mætti vel við
una ef fjárveiting á hvern nemanda
væri jöfn því sem var um 1900.
Lítum í staðinn á heilbrigðis-
kerfið. Hvernig væri það statt ef
íjárveiting væri sambærileg nú og
fyrir tæpri öld? Ég ætla ekki að
móðga lesendur á að lýsa því nán-
ar, hugmyndin er svo fráleit.
Eða er hún það? Niðurskurðar-
hnífnum er beitt á heilbrigðismál
engu síður en á aðra opinbera
málaflokka og engin merki eru
þess að stjórnvöld hyggist rýmka
íjárveitingu til þeirra. Samt er ljóst
að framfarir í læknisfræði gera
mönnum — rétt eins og á öllum
þeim tíma sem hér er rætt um —
kleift að bæta mein sem áður
leiddu til örkumla og örorku og
að lækna sjúkdóma sem til skamms
tíma voru banvænir. En þetta kost-
ar sitt, jafnvel milljónir til handa
einum sjúklingi. Og ljóst er að
kostnaðurinn á eftir að aukast,
hvort sem litið er á flóknar aðgerð-
ir eða dýr lyf.
Það hefur lengi verið aðalsmerki
velferðarþjóðfélags að leitast við
að veita þegnunum, óháð efnahag,
þá heilsubót sem læknavísindi
hvers tíma gefa kost á. Þess vegna
hafa menn sætt sig við það — og
raunar talið sjálfsagt — að kostn-
aður við rekstur heilbrigðiskerfis
hefur farið vaxandi hérlendis alla
tuttugustu öldina. Eigum við að
snúa þeirri þróun við nú?
Höfundur er fyrrverandi rektor.
Örnólfur
Thorlacius
Höfundai• starfa með
Sjálfstæðum konum.
ÁRANGUR er aðalatriði, sögðu
Sjálfstæðar konur fyrir síðustu
kosningar og settu fram ákveðna
kröfu um viðhorfsbreytingu í jafn-
réttismálum og sýnilegar aðgerðir
stjórnvalda í þessum mikilvæga
málaflokki. Réttur feðra til fæðing-
arorlofs, sveigjanlegur vinnutími,
sömu tækifæri kynjanna á vinnu-
markaði og sambærileg laun eru
að mati Sjálfstæðra kvenna for-
sendur þess að jafnrétti kynjanna
verði náð. Lítum á aðgerðir undan-
farinna mánaða.
Hvernig hefur verið tekið á jafn-
réttismálum frá því núverandi ríkis-
stjórn tók við völdum fyrir tæpu
ári? Hafa hrakspárnar um að stjórn-
arflokkarnir myndu ekki sinna þess-
um málum sem skyldi ræst? Eða
hafa þegar verið tekin fyrstu skrefin
í átt til raunverulegs árangurs í jafn-
réttismálum? Árangurs, sem ekki
síst byggist á viðhorfsbreytingu og
skilningi á því að jafnréttismál eru
alvörumál sem varða okkur öll?
í fyrsta sinn í sögu
lýðveldisins
Eitt af þeim markmiðum, sem
núverandi ríkisstjórn setti sér í upp-
hafi starfstíma síns, var. að vinna
að auknu jafnrétti kynjanna. I
fyrsta sinn í sögu íslenska lýðveldis-
ins var í stefnuyfirlýsingu ríkis-
stjórnar sett fram ákvæði um jafn-
réttismál, en þar segir að ríkis-
stjórnin muni vinna gegrrlaunamis-
rétti af völdum kynferðis auk þess
sem stuðlað verði að jöfnum mögu-
leikum kvenna og karla til að njóta
eigin atorku og þroska hæfileika
sína. Að þessu markmiði og í anda
þess hefur verið unnið af ríkis-
stjórninni og ýmsum ráðuneytum
hennar undanfarna mánuði.
Jafnrétti til launa, starfsframa
og fæðingarorlofs
Fjármálaráðherra fól sérstökum
starfshópi að taka jafnréttismál
innan ráðuneytisins og stofnana
þess til athugunar. í tillögum hóps-
ins, sem kynntar voru í desember,
er bent á ýmsar leiðir til að tryggja
konum og körlum í starfi hjá ríkinu
sömu laun fyrir sambærileg störf,
ásamt því sem lögð var áhersla á
að skapa báðum kynjum sömu tæki-
færi til starfsframa og fæðingaror-
lofs. Að auki gaf fjármálaráðuneyt-
ið nýlega út kynningarbækling um
jafnréttismál, sem ætlað er að vekja
forstöðumenn ríkisstofnana til um-
á launakerfi ríkisins og
auknum rétti feðra til
fæðingarorlofs. Fyrir
Alþingi liggur nú þegar
frumvarp í anda þess-
ara hugmynda um rétt-
indi og skyldur starfs-
manna ríkisins.
Þessu tengt fer nú
að auki fram á vegum
heilbrigðisráðherra
endurskoðun laga um
fæðingarorlof. Við til-
lögur þeirrar nefndar
eru miklar vonir bundn-
ar, enda óhætt að full-
Hanna Birna Inga Dóra y|(^a sömu möguleik-
Kristjánsdóttir Sigfúsdóttir ar ^x‘SSS'd kynja til að
sinna nýfæddum börn-
um sínum væri eitt stærsta skrefið
í átt til fulls jafnréttis kynjanna.
Jafnréttisfræðsla
Viðhorfsbreytingin,
sem boðuð var af
Kynhlutlaust starfsmat
í félagsmálaráðuneytinu hefur
einnig verið unnið talsvert starf
tengt jafnréttismálum á undanförn-
um mánuðum. Nýlega skilaði
starfshópur um starfsmat sínum
tillögum, þar sem lagt er til að
hafin verði tilraun með kynhlutlaust
starfsmatskerfi í stofnunum ríkis-
ins. Við þessa nýbreytni eru tals-
verðar vonir bundnar, enda er
markmið tilraunarinnar að finna
starfsmatskerfi sem dregið getur
úr launamun kynjanna. .
Viðhorfsbreytingin er hafin!
Af ofangreindu má ljóst vera að
ríkisstjórnin hefur tekið mikilvæg
fyrstu skref í átt til þess markmiðs
sem sett var fram í stjórnarsátt-
mála hennar. Enn er þó mikið starf
óunnið og afar brýnt að haldið verði
áfram á sömu braut.
í þeirri jafnréttisbaráttu sem
framundan er munu Sjálfstæðar
konur taka fullan þátt, bæði með
því að fagna því sem vel er gert
og með því að krefjast úrlausna þar
sem þess er þörf. Árangurinn und-
anfarna mánuði lofar góðu. Við-
horfsbreytingin sem boðuð var af
Sjálfstæðum konum er hafin.
Auður
Finnbogadóttir
Áslaug
Magnúsdóttir
Halldóra
Vífilsdóttir
Sjálfstæðum konum,
er hafin, segja greinar-
höfundar, og árangur
hennar lofar góðu.
hugsunar og hvetja þá til samstarfs
um þessi mikilvægu mál.
Til að jafna kjaralega stöðu ríkis-
starfsmanna hefur fjármálaráð-
hérra skipað nefnd til að gera tillög-
ur um heildarendurskoðun á stefnu
ríkisins í starfsmannamálum þess,
ekki síst með það að markmiði að
gæta að jafnrétti karla og kvenna.
Nefndinni ber meðal annars að
huga sérstaklega að sveigjanlegri
vinnutíma, hlutlægum vinnubrögð-
um við mannaráðningar, einföldun
Menntamálaráðherra hefur ný-
lega birt verkefnaáætlun mennta-
málaráðuneytisins, þar sem farið
er yfir helstu áherslurnar í mennta-
og menningarmálum á komandi
árum. I verkefnaáætluninni er sér-
stök áhersla lögð á jafnréttismál
og skólum gert að vinna ötullega
að því að tryggja jafnan rétt
drengja og stúlkna. Í því sambandi
er sérstaklega bent á mikilvægi
þess að fræða nemendur um stöðu
kynjanna, ásamt því sem undirbúa
skal bæði kynin með sama hætti
undir virka þátttöku í fjölskyldulífi,
atvinnulífi og mótun samfélagsins
alls. Menntamálaráðuneytið mun í
þessu skyni vinna að því að efla
alla jafnréttisfræðslu.
Að auki gerir menntamálaráðu-
neytið ráð fyrir því að efla verði
námsráðgjöf og starfsfræðslu sem
hluta af námi, með það að mark-
miði að menntakerfið hvetji ekki til
annars námsvals hjá konum en
körlum og ýti þannig undir launa-
mun kynjanna.
MAZDA
1.210.000
Árangur er aðalatriði