Morgunblaðið - 16.05.1996, Side 1

132 SIÐUR B/C/D/E
110. TBL. 84.ÁRG.
FIMMTUDAGUR 16. MAÍ1996
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Reuter
Samstöðuleiðtogi handtekinn í Minsk
Viðskiptadeila Bandaríkjanna og Kína
Kínverjum hót-
að refsitollum
Washington, Peking. Reuter.
LÖGREGLAN í Minsk í Hvíta-
Rússlandi handtók í gær Marian
Krzaklewski, leiðtoga verkalýðs-
hreyfingarinnar Samstöðu í Pól-
landi, og vísaði honum úr landi
eftir að hafa haldið honum í
fangelsi i fimm kiukkustundir.
Stjórn Hvíta-Rússlands sakaði
Krzaklewski um að hafa skipu-
Reuter
DOLE ásamt konu sinni.
Dole af-
salar sér
þingsæti
Washington. Rcuter.
BOB Dole, forsetaefni repú-
blikana í Bandaríkjunum, til-
kynnti í gærkvöldi að hann
hygðist afsala sér sæti sínu í
öldungadeild Bandaríkjaþings
til að geta einbeitt sér að bar-
áttunni við Bill Clinton forseta
fyrir kosningarnar í nóvember.
„Nú er kominn tími til að
ég láti af þessu embætti og
ég ætla að reyna að ná forseta-
kjöri án þess að geta snúið
aftur til fyrri starfa. Annað-
hvort fer ég í Hvíta húsið eða
heim,“ sagði Dole í tilfinninga-
þrunginni ræðu við mikinn
fögnuð stuðningsmanna sinna.
Þótt starfsbræður Dole
hefðu lengi hvatt hann til að
láta af erilsömum störfum sem
leiðtogi repúblikana í öldunga-
deildinni bjuggust fæstir við
því að hann myndi afsala sér
þingmennsku til frambúðar.
lagt mótmæli í Minsk. Pólska
stjórnin sagði atburðinn stofna
„vinsamlegum samskiptum ríkj-
anna í mikla hættu“ og Alþjóða-
samband frjálsra verkalýðsfé-
laga mótmælti aðgerðum Hvít-
Rússa.
Krzaklewski var í Minsk í boði
verkalýðsfélaga, sem Alexander
FORSETI Indlands fól í gær Atal
Bihari Vajpayee, leiðtoga Bharatiya
Janata, flokks þjóðernissinnaðra
hindúa, að mynda nýja stjórn
skömmu eftir að foiystumenn
Congress-flokksins ákváðu að
styðja hugsanlega stjórn bandalags
vinstri- og kommúnistaflokka. Tals-
maður Congress-flokksins sagði að
litlar líkur væru á því að stjórn
Bharatiya Janata (Þjóðarflokks
Indlands) fengi nauðsynlegan
stuðning á þingi.
Þetta er í fyrsta sinn sem leið-
togi hindúaflokks er skipaður for-
sætisráðherra Indlands. Vajpayee
sver embættiseið í dag og fær frest
til 31. þessa mánaðar til að sanna
að stjórn hans njóti meirihluta-
stuðnings á þinginu. Til þess verður
lögð fram tillaga á þinginu um
traustsyfirlýsingu og verði hún ekki
samþykkt fellur stjórnin.
Vithal Gadgil, talsmaður Congr-
ess-flokksins, sagði að stjórn
Vajpayee yrði skammlíf. „Eg tel
ekki að hún haldi velli. Við ætlum
að greiða atkvæði gegn henni og
þetta verður átta daga viðundur."
Forystumenn vinstriflokkanna
tóku í sama streng og létu í ljós
óánægju með ákvörðun forsetans,
Shankar Dayal Sharma.
Bharatiya Janata fékk 195 þing-
sæti af 545 í kosningunum fyrr í
mánuðinum og verður stærsti flokk-
Lukashenko forseti hefur bann-
að vegna andstöðu þeirra við þá
stefnu hans að efla tengslin við
Rússland.
Myndin var tekin á 5.000
manna mótmælafundi í Minsk í
gær, sem Samstöðuleiðtoginn
var sakaður um að hafa staðið
fyrir.
urinn á þingi. Hann reynir nú að
tryggja sér stuðning svæðisbund-
inna smáflokka, en nokkrir þeirra
hafa lýst yfir stuðningi við bandalag
vinstriflokkanna, sem segist hafa
180 þingmenn á bak við sig. Congr-
ess-flokkurinn hefur nú aðeins 136
þingmenn eftii' mesta kosningaósig-
urinn í sögu flokksins.
Hætta á átökum trúflokka
Vajpayee var utanríkisráðherra á
árunum 1977-79 í annarri af tveim-
STJORNVOLD í Bandaríkjunum
og Kína bjuggu sig í gær undir
viðskiptastríð vegna deilu þeirra
um höfundarrétt og kynntu lista
yfir vörur sem þau hyggjast setja
refsitolla á verði deilan ekki leyst
á næstunni. Fréttaskýrendur töldu
þó að ríkin næðu samkomulagi án
þess að til viðskiptastríðs kæmi.
Kínverjar reyndu að koma til móts
við kröfur Bandaríkjamanna og
boðuðu í gær aðgerðir til að
stemma stigu við sölu hugverka
án leyfis og greiðslu til höfunda.
Charlene Barshefsky, starfandi
viðskiptafulltrúi Bandaríkjastjórn-
ar, tilkynnti að gengið hefði verið
frá lista yfir kínverskar vörur, sem
fluttar hafa verið inn til Bandaríkj-
anna fyrir þijá milljarða dali, jafn-
virði rúmra 200 milljarða króna.
Af þessum lista verða valdar vör-
ur, að verðmæti tveggja milljarða
dala, sem eiga að fá sérstaka refsi-
tolla frá 17. júní. Á listanum er
einkum fatnaður og aðrar vefnað-
arvörur og gert er ráð fyrir að
tollarnir á sumar vörurnar nemi
rúmum 100%.
ur ríkisstjórnum Indlands sem
Congress-flokkurinn hefur ekki átt
aðild að frá því landið hlaut sjálf-
stæði árið 1947. Hann er 69 ára,
skáld og einn mælskasti stjórnmála-
maður landsins.
Flokkur Vajpayee þykir óvin-
veittur múslimum, sem eru 110
milljónir af 930 milljónum íbúa
landsins. Fréttaskýrendur telja
hættu á aukinni spennu milli hindúa
og múslima haldi stjórn flokksins
velli.
Kínveijar svöruðu strax í sömu
mynt og kynntu lista yfir banda-
rískar vörar - svo sem bíla, vara-
hluti, matarolíu og bómull - sem
refsitollar yrðu lagðir á ef Banda-
ríkjastjórn stæði við hótunina.
Eftirlit Kínverja hert
Bandaríkjamenn saka Kínveija
um að hafa ekki staðið við sam-
komulag frá í fyrra um að þeir
stöðvi sölu á bandarískum hug-
verkum án leyfis og greiðslu til
höfundanna, svo sem geisladisk-
um, kvikmyndum, tölvuhugbúnaði
og bókum. Liu Zhongde, menning-
armálaráðherra Kína, sagði í gær
að kínverska stjórnin hygðist herða
eftirlitið með sölu slíks varnings
til að framfylgja samningnum.
Færeyjar
Kvótarnir
afnumdir
Þórshöfn. Morgunblaðið.
FÆREYSKA lögþingið sam-
þykkti í gær að afnema kvóta-
kerfið og taka upp veiðidaga-
kerfi og sóknarstýringu.
Þessi nýja skipan fiskveiði-
stjórnunar tekur gildi 1. júní
og stefnt er að því að farið
verði eftir ráðgjöf Alþjóðahaf-
rannsóknaráðsins (ICES).
Veiðidagakerfið nær til veiða
á þorski, ýsu, ufsa og karfa
en eins og í kvótakerfinu verða
veiðar á öðrum tegundum ekki
takmarkaðar.
Bosnía
„Tilraun til
valdaráns“
mótmælt
Belgrad, Lúxemborg. Reuter.
RADOVAN Karadzic, „forseti" lýð-
veldis Bosníu-Serba, kvaðst í gær
hafa vikið Rajko Kasagic forsætis-
ráðherra frá en Carl Bildt, sem
stjórnar uppbyggingarstarfinu í
Bosníu, lýsti yfirlýsingunni sem „til-
raun til valdaráns".
Kasagic hafði reitt Karadzic og
fleiri harðlínumenn í Pale, höfuð-
stað Bosníu-Serba, til reiði með því
að fallast á samvinnu við milli-
göngumenn Sameinuðu þjóðanna
og Atlantshafsbandalagsins
(NATO) og sambandsríki múslima
og Króata í Bosníu.
Javier Solana, framkvæmdastjóri
NATO, kvaðst ætla að virða yfirlýs-
inguna að vettugi og ræða við Kas-
agic í Banja Luka í dag eins og
ráðgert hafði verið. Hann liti á
Karadzic sem stríðsglæpamann,
sem sækja bæri til saka, og tæki
[ ekki mark á yfirlýsingum hans.
Leiðtoga hindúaflokks falin stj órnarmy ndun á Indlandi
Nýja sljórnin sögð
verða skammlíf
Nýju Delhí. Reuter.
Reuter
ATAL Bihari Vajpayee, leiðtogi flokks þjóðernissinnaðra hindúa
á Indlandi (t.v.), fagnar ásamt stuðningsmönnum sínum eftir
að forsetinn ákvað að skipa hann forsætisráðherra.