Morgunblaðið - 15.06.1996, Blaðsíða 1

80 SÍÐUR B/C
134. TBL. 84. ÁRG.
LAUGARDAGUR 15. JÚNÍ 1996 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Jeltsín Rússlandsforseti heitir uppstokkun í stjórn sinni
Zjúganov
boðar hóf-
semd og sátt
Moskvu, Jekaterínbúrg, Brussel. Reuter.
KOSNINGABARÁTTU Borís Jelts-
íns, forseta Rússlands, lauk í Jekat-
erínbúrg, heimaborg hans, í gær
með áskorun til Rússa um að snúa
bökum saman um framboð hans í
kosningunum á morgun og lofaði
hann uppstokkun í stjórninni næði
hann kjöri. Gennadí Zjúganov, fram-
bjóðandi og leiðtogi kommúnista,
kvaðst þegar hafa unnið kosningarn-
ar og siðustu kannanir í gær bentu
til þess að hann hefði á ný tekið
frumkvæðið. Bann er við birtingu
kannana síðustu tvo daga fyrir kjör-
dag og var því ekki skýrt frá þessum
umskiptum opinberlega í Rússlandi.
Er Zjúganov, sem ekki kom fram
á útifundum í gær, ræddi við frétta-
menn í Moskvu vísaði hann eindreg-
ið á bug ásökunum þess efnis að
hann hygðist afnema lýðræði og hét
að leita eftir málamiðlunum við
keppinauta sína ef hann sigraði.
Sagði hann óhjákvæmilegt að næsta
ríkisstjórn yrði samsteypustjórn en
varaði Jeltsín við því að reyna að
hindra valdatöku kommúnista með
bolabrögðum.
„Við styðjum tjáningarfrelsi - það
verður tryggt með lögum. Pólitískt
frelsi, það verður tryggt með lög-
um,“ sagði frambjóðandinn í viðtali
við sjónvarpsstöð með aðalstöðvar í
Pétursborg. Þar í borg hafa umbóta-
sinnar mikið fylgi.
í gær var síðasti dagur kosninga-
baráttunnar og notaði Jeltsín tæki-
færið til að lofa róttækum breyting-
um á stjórn sinni er hann ávarpaði
stuðningsmenn í Jekaterínbúrg.
Sagði hann þörf á „nýju fólki með
nýjar hugmyndir til að tryggja að
umbætur verði gerðar með raun-
verulega nýjum hætti“. Forsetinn
útiiokaði á hinn bóginn að róttæku
umbótasinnarnir sem skipuðu stjórn
hans fyrstu árin og margir Rússar
telja að hafi valdið versnandi lífs-
kjörum, einkum meðal eftirlauna-
þega, myndu á ný taka sæti í stjórn.
Jeltsín endurtók í síbylju að sigur
kommúnista aðeins fimm árum eftir
hrun Sovétríkjanna myndi stöðva
umbætur og leiða til borgarastríðs.
„Megum ekki gefa eftir“
„Við höfum þurft að þola mörg
áföll á undanförnum fimm árum.
En við höfum einnig lært mikið. Nú
megum við ekki gefa eftir,“ sagði
Jeltsín á rokktónleikum í Jekaterín-
búrg sem um 15.000 manns sóttu.
Jeltsín hefur reynt að höfða til
ungs fólks og þáttur í því er að
haldnir hafa verið rokktónleikar víða
um Rússland honum til stuðnings.
Einnig hafa popptónlistarmenn kom-
ið fram í auglýsingum fyrir Jeltsín.
■ Harmar samstöðuskort/16
Reuter
STUÐNINGSMENN Borís Jeltsíns forseta veifa rússneska fánanum
á útifundi forsetans í Jekaterínbúrg í gær.
Japanskur kaupahéðinn játar gífurleg mistök í koparviðskiptum
Tapaði 126 milljörðum króna
London. Reuter.
GÍFURLEGT tap japanska stórfyr-
irtækisins Sumitomo í koparvið-
skiptum á málmmörkuðum í Lond-
on gæti reynst vera mesta tap í
sögu fjármálamarkaða í heiminum,
að því er haft var eftir fjármálasér-
fræðingum í gær.
Yfirmenn Sumimoto tilkynntu í
New York á fimmtudag að fyrir-
tækið hefði tapað um það bil 1,8
milljörðum Bandaríkjadala, eða
sem svarar 126 milljörðum ís-
lenskra króna, á koparviðskiptum,
sem gerð voru í heimildarleysi á
undanförnum tíu árum. Ennfremur
var tilkynnt, að yfirmanni verð-
bréfaviðskipta fyrirtækisins,
Yasuo Hamanaka, hefði verið sagt
upp störfum. Fjárhagsstaða fyrir-
tækisins er þrátt fyrir þetta sögð
vera sterk.
„Herra fimm prósent“
Yfirmenn fyrirtækisins sögðu
að Hamanaka hefði játað, að hafa
í heimildarleysi stundað viðskipti
sem leiddu til tapsins. Hefði hann
haldið þessu leyndu með fölsunum.
„Þetta gæti varpað ljósi á það,
hvers vegna koparverð féll ekki á
samdráttarskeiðinu í upphafi
níunda áratugarins, þegar tap var
á öllu öðru málmnámi," sagði fjár-
málasérfræðingur.
Ákvarðanir Hamanakas, um
hvað skyldi keypt og hvað selt,
réðu í raun heimsmarkaðsverði á
kopar. Hann er 48 ára og er lýst
sem hæglátum manni, næstum
feimnum. Hann var stundum kall-
aður Herra fimm prósent, vegna
þess að málmadeildin, sem hann
var í forsvari fyrir, réð næstum
fimm prósentum allra koparvið-
skipta í heiminum, og Sumitomo
var umsvifamesta fyrirtækið á
markaðnum.
„Hann var eiginlega alltaf í
gráum jakkafötum. Við héldum
alltaf að hann væri dyggur fyrir-
tækismaður," sagði steini lostinn
samstarfsmaður.
Reuier
PORSTJÓRI Sumitomo-fyrirtækisins,
Tomiichi Akiyama, í miðið, og fram-
kvæmdasljórar hans, hneigja sig fyrir
fréttamönnum í Tókýó í gær.
Hamanaka
Doleí
sókn
Washington. Reuter.
NÝ skoðanakönnun CNN/
Time Magazine, sem birt var
í Bandaríkjunum í gær, gefur
til kynna að mjög dragi nú
saman með Bill Clinton forseta
og væntanlegum frambjóð-
anda repúblikana, Bob Dole.
Forsetinn hefur haft mikla
yfirburði í könnunum síðustu
mánuði en var nú með 49%
fylgi, Dole 43%. Fyrir mánuði
hafði Dole aðeins 34% stuðning
en Clinton 56%.
Talið er að vaxandi grun-
semdir um að forsetinn og eig-
inkona hans hafi á sínum tíma
brotið lög í tengslum við
Whitewater-fjársvikamálið eigi
m.a. sinn þátt í umskiptunum.
Ráðstefna um
frið í Bosníu
Karadzic
fari frá
Flórens. Reuter.
LEIÐTOGI Bosníu-Serba, Radovan
Karadzic, verður að láta af völdum,
segir í yfirlýsingu, sem samþykkt
var í gær á ráðstefnu utanríkisráð-
herra rúmlega 40 landa um friðar-
aðgerðir í Bosníu.
Ráðstefnan var haldin í Flórens
á Italíu. í yfirlýsingunni er mælst
til þess að kosningar verði haldnar
í Bosníu 14. september, eins og
kveðið er á um í friðarsamningum,
sem undirritaðir voru í Dayton í
Bandaríkjunum fyrir hálfu ári.
Á fundi, sem fyrrum stríðandi
aðilar í Bosníu héldu samhliða ráð-
stefnunni, var skrifað undir samn-
ing um takmörk vopnabúnaðar aðil-
anna. Er þar kveðið á um að Bosn-
íu-Serbar skuli draga hvað mest úr
vopnaeign sinni.
Samningurinn er sagður vera
stórt skref í friðarátt í Bosníu.
------» » »----
Minni and-
staða við
hvalveiðar?
Tókýó, Ósló. Reuter.
JAPANSKIR embættismenn telja,
að andstaðan við hvalveiðar minnki
óðum innan Alþjóðahvalveiðiráðsins
(IWC) en ársfundur þess hefst í
Skotlandi síðar í mánuðinum.
Japanir segja, að töluverð við-
horfsbreyting hafi átt sér stað með-
al aðildarríkja IWC frá síðasta árs-
fundi og nefna sem dæmi Suður-
Afríkustjórn, sem hefur látið af fyrri
andstöðu sinni og telur nú, að rétt
sé að hefja takmarkaðar veiðar. Þá
hefur þýska þingið einnig dregið í
land og styður ekki lengur algert
veiðibann.
Um 40 grænfriðungar frá ýmsum
Iöndum reyndu að hindra fjóra
hrefnuveiðibáta í að sigla úr höfn
skammt frá Kristiansand í Noregi
í gærmorgun. Stóð í hörðu stappi í
fjórar klukkustundir en síðan leyst-
ist allt friðsamlega.