Morgunblaðið - 15.06.1996, Blaðsíða 26

26 LAUGARDAGUR 15. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
Um ferjubryggj-
ur og Djúpveg
ÞETTA er á leiðinni
— ákvörðun tekin á
næstu dögum. Svör í
þessum dúr hafa ráða-
menn samgöngumála
gefið þeim sem hafa á
undanfömum ámm
fylgst með framgangi,
eða réttara sagt kyrr-
stöðu, svokallaðs feiju-
bryggjumáls vestur við
ísafjarðardjúp. Þessi
svör hafa hingað til
reynst orðin tóm. Málið
dragnast áfram, stend-
ur í stað, slegið úr og
í af hálfu, ákvörðuna-
raðila sem valdið hafa
— og ekkert gerist. Er
nú ekki mál að linni
þessum hráskinnaleik?
En um hvað snýst þetta feiju-
bryggjumál? — Það er í raun ein-
falt. Hér er um að ræða uppsetn-
ingu og frágang á tveimur feiju-
bryggjum (sem þegar em til) sem
nauðsynlegar em til að Djúpbátur-
inn, feijuskipið Fagranes, nýtist
eins og til er ætlast; til bílflutn-
inga, fólks- og vömflutninga. Þetta
er í senn mikilvægt samgöngumál,
atvinnu- og byggðamál fýrir ísa-
fjarðardjúp. Mál sem gæti, ef rétt
væri á haldið, átt sinn þátt í að
snúa við neikvæðri byggðaþróun
Djúpsins, snúa vörn í
sókn.
Fyrir fimm árum var
tekin ákvörðun á Al-
þingi um að þessar
tvær feijubryggjur
skyldu byggðar: Á
ísafirði og Amgerðar-
eyri í Inndjúpi. Þáver-
andi samgönguráð-
herra, Steingrímur
Sigfússon, gaf þá lof-
orð um, að verkið yrði
bráðlega boðið út og
framkvæmdir hafnar.
Það loforð er enn í
lausu lofti og ekki verð-
ur sagt, að núverandi
samgönguráðherra,
Halldór Blöndal, hafi
sýnt af sér mikla röggsemi í mál-
inu, né heldur sýnt því þann áhuga
og skilning sem vert væri. Mér er
nær að ætla, að ráðherrann hafí í
höndunum ófullnægjandi eða bein-
línis rangar og villandi upplýsingar
um málið.
Því er borið við, að mikill ágrein-
ingur um málið heima fýrir sé orsök
þessa óskiljanlega seinagangs.
Samkvæmt traustum heimildum
mínum að vestan er sú fullyrðing
alröng, nema hvað vitað er að fáein-
ir vörubílstjórar og bændur í hinum
nýja Súðavíkurhreppi eru því
Sigurlaug
Bjarnadóttir
frá Vigur
andsnúnir. Auk þess kemur til dap-
urlegt samstöðuleysi og linka þing-
manna kjördæmisins fram til þessa,
sem hefir að sjálfsögðu virkað nei-
kvætt og letjandi á framgang máls-
ins.
Undarleg meinloka
Undarleg er meinloka þeirra
þversum-manna vestra, sem hafa
bitið sig í, að um tvo kosti sé að
velja: Annaðhvort feijubryggjur og
áframhaldandi rekstur Djúpbátsins
Fagraness eða stórbættan og full-
nægjandi Djúpveg. Liggur það ekki
í augum uppi, að hér er ekki um
að ræða eitthvað „annaðhvort eða“
heldur hvorttveggja. Annað væri
undarleg lítilþægni af hálfu Djúp-
manna, sem árátugum saman
máttu láta sér lynda fjársvelti Djúp-
Rangt er, segir Sigur-
laug Bjarnadóttir í
þessari fyrri grein af
tveimur, að mikill
ágreiningur sé um
málið.
vegar, svo að ökumennn, vanir öðru
betra, hafa upplifað hanri gegnum
árin sem martröð. Nú virðist vera
að rofa til og þá er að hamra járn-
ið meðan það er heitt. Á nýrri vega-
áætlun frá Alþingi er gert ráð fyrir
um 300 millj. króna, skilgreint sem
stórverkefni, til Djúpvegar á næstu
þremur til fjórum árum. Það er al-
rangt, að þessar rúmu 40 milljónir
sem ganga eiga til feijubryggjanna
ISLENSKT MAL
Góðum bréfriturum þakka ég
enn og aftur. Mér þykir verst
hversu oft og mikið ég þarf að
reyna á biðlund þeirra og þolin-
mæði sú er bakhlið á þeim höf-
uðkosti að fá mikið af bréfum.
Nú ætlar umsjónarmaður að
þakka eitt og annað sem honum
finnst að gott hafi verið gert:
1) Baldur Sigurðsson gerði
harða hríð að óyrðinu „ókei“ í
útvarpsþætti. Hér skal fast taka
í strenginn með honum. Við
skulum aldrei sætta okkur við
þetta orð. Þetta er ekki aðeins
eitt hvimleitt tökuorð. Þetta er
átakanlegt dæmi um málfá-
tækt og hugsanaleti. Baldur
tók að minnsta kosti dæmi um
fimm mismunandi merkingar
„orðsins" „ókei“, allt eftir því
hvernig menn vella því útúr sér.
Og merkingarafbrigðin eru enn
fleiri. Eg hef heyrt það í spumar-
tóninum: „Ertu nú ánægð, rellu-
rófan þín?“ og fleira í þeim dúr.
Eins og Baldur sagði, þá eru
jafnvel málvandir menn að öðru
leyti teknir að nota þetta vonda
orð. En það er engin ástæða til
að gefast upp. Og Baldur stakk
upp á góðri aðferð. Menn fara
í „ókei“-bindindi í lengri eða
skemmri tíma. Notkun þessa
orðs er eins konar ósiður, ef
ekki löstur.
2) Ónefndur maður (hvorki
einstaklingur né aðili) talaði
bæði um áhorfendur og áskrif-
endur, en hvorki *áskriftaraðila
né *áhorfsaðila. Hann minntist
líka á keppinauta, en lét *sam-
keppnisaðila ónefnda.
Nú er svo komið að sjálft orð-
ið maður stendur höllum fæti
gagnvart einstaklingum og aðil-
um.
3) Þótt langt sé um liðið frá
Evrósöngvakeppninni, þakka ég
Ara Páli Kristinssyni fyrir pistil
hans í Tungutaki, þar sem hann
andmælir enska framburðinum
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
853. þáttur
,júró“ skilmerkilega. Við erum
í Evrópu, Englendingar í
„Júróp“. Jafnframt þakka ég
Magnúsi Þór Hafsteinssyni í
Tromsö fyrir að muna eftir meg-
inlandi Evrópu, svo og því að
ísland er í margnefndri heims-
álfu.
4) Þá fær Ari Páll einnig þökk
fyrir að halda skildi fyrir aðal-
tenginguna en, sem reyndar er
í enn meiri útrýmingarhættu en
orðið maður. Þeir, sem eru jafn-
vondir í ensku og íslensku, rugla
stöðugt með tenginguna meðan,
þar sem á að vera en. Dæmi
Ara Páls um vitleysuna: „Jón
fékk launahækkun meðan
Gunna lækkaði í launum.“
5) Gott er að vakna á morgn-
ana við útvarpsorðin: „Klukkuna
vantar fjórðung í sjö,“ ólíkt betra
en hrökkva upp við hið harð-
hnjóskulega „kortér“.
6) Þá vill umsjónarmaður
einnig tak hið besta undir orð
Baldurs Sigurðssonar um
smekkleysu Háskólans í „heit-
asta happdrættinu“.
7) Ekki síst þakkar umsjónar-
maður ónefndum manni (ekki
aðila) fyrir að falla ekki í þá
gryfju að segja „einhveijar þús-
und krónur" í staðinn fyrir um
það bil, nálægt (því), nær, um,
kringum, svo sem o.s.frv. „Ein-
hveijar þúsund krónur" er ekki
boðleg íslenska.
★
Umsjónarmanni þykir rétt að
birta með þökkum eftirfarandi
bréf. Honum hefur ekki tekist
að fá vitneskju um hvað sé
„sjálfbær kýr“, og hefur þó leit-
að til manna sem hann ætlaði
sérfróða um landbúnað. En hér
kemur bréfíð, og bið ég enn les-
endur liðsinnis:
„Islenskumaður Gísli Jónsson.
Sæll vertu.
Það er með hálfum huga sem
ég skrifa þessar línur því að ég
sveikst um að læra málfræðina
mína í skóla. Ég hef bara gaman
af íslensku. Það var fyrir viku
síðan að ég var að hlusta á sam-
ræðuþátt á Gufunni og heyrði
þá talað um sjálfbærar kýr. Þær
eru víst norskar. Það er stutt
síðan ég heyrði þetta orð fyrst,
dæmigert skýrslugerðarorð. Ég
taldi mig skilja merkingu þess,
þ.e. að eitthvað stæði undir sér
með reglulegri endurnýjun, eins-
konar eilífðarvél. En nú fór ég
í kross. Mér skilst að t.d. olíu-
vinnsla geti aldrei orðið sjálf-
bær, en mjólkurvinnsla geti ver-
ið það.
Að kýr sé snemmbær eða síð-
bær þekki ég. En að þær beri
ekki sjálfar hef ég aldrei heyrt.
Að vísu þarf stundum að hjálpa
þeim. Kannske er þetta bara
útúrsnúningur hjá mér.
Ég þakka þér fyrir þættina
þína, þeir eru bæði fróðlegir og
skemmtilegir.
Kveðja.“
Bréfritari er Tryggvi Hjörvar
(eldri) í Reykjavík.
★
Hlymrekur handan kvað:
Hann Bergur í Bólstaðargerði
var búinn svo ágætu sverði,
að hann gat ekki fallið
fyrr en guð sendi kallið
út í gaspri frá Hannesi og Merði.
★
„Ætli það slumi ekki í helvít-
unum að tala í tómt?“
(Sunnlenskur bóndi hafði
slökkt á útvarpinu, hneykslaður
á umræðum frá alþingi.)
Auk þess má ekki slaka á
þeirri kröfu að bæði nöfn tví-
nefnds fólks séu beygð. Umsjón-
armaður hefur því miður heyrt
fleiri en einn fréttamann segja
„vegna framboðs Ólafs Ragnar
Grímssonar“ í stað Ólafs Ragn-
ars o.s.frv.
verði teknar af fjárveitingum til
Djúpvegar. Þessi fjárhæð er þegar
til sem sérstök fjárveiting og bíður
þess að vera notuð til þessa verkefn-
is sem hún var veitt til. Það er enn
beðið eftir útboði verksins sem leg-
ið hefír verið á árum saman með
ósæmilegum hætti.
Illu heilli hafa 'feijumálin verið
færð yfir á valdsvið Vegagerðar
ríkisins, sem hefir frá upphafi þessa
máls staðið eins og þvara í vegi
fyrir framgangi þess. Illt er til þess
að vita, hvernig starfsmenn hennar
vestra, sem ættu að skilja hvað hér
í húfi fyrir Djúpmenn, bukka sig
fyrir skrifstofuvaldinu í Reykjavík.
Uppsöfnuð fjárveiting frá 1992
Ég hef undir höndum fundargerð
bæjarstjórnar ísafjarðar frá 29. maí
sl. Þar er að fínna áskorun, sem
ég leyfi mér hér að vitna til: „Bæjar-
stjóm ísafjarðar skorar á þingmenn
Vestfjarðakjördæmis og sam-
gönguráðherra að framfylgja sam-
þykkt Alþingis frá árinu 1992 um
gerð feijubryggja við Isafjarðardjúp
fyrir bílfeijuna Fagranes.“ Frá ár-
inu 1992 hefir bæjarstjórn ísafjarð-
ar níu sinnum sent frá sér samskon-
ar ályktanir og áskoranir varðandi
feijubryggjur við Djúp. Þær hafa
því miður ekki enn vakið þá sem
hafa sofið á málinu. Síðar í tilvitn-
aðri fundargerð frá bæjarstjóm ísa-
fjarðar segir: „Bæjarstjórn ísafjarð-
ar andmælir þeirri fullyrðingu bæj-
arstjórnar Bolungarvíkur, að fé á
vegaáætlun verði notað til feiju-
bryggja, þar sem fé til þeirra hluta
er markaður sérstakakur tekjustofn
samkvæmt ákvörðun Alþingis frá
árinu 1992. Samkvæmt fjárlögum
fyrir árin 1992-1996 er uppsöfnuð
fjárveiting Alþingis kr. 43 milljónir
og því ekki fjárskortur sem hamlar
framkvæmdum við byggingu feiju-
bryggja við ísafjarðardjúp."
í fundargerðinni er þess enn-
fremur getið, að Fjórðungssamband
Vestfirðinga hafi á ársfundi sínum
(31.3—1.4.1995) samþykkt ályktun
þar sem fagnað er áframhaldandi
rekstri Djúpbátsins hf. á bílfeijunni
Fagranesi.
Þá liggja fyrir (samkv. sömu
fundargerð) samþykktir sveitar-
stjórna Flateyrar og Þingeyrar og
undirskriftalisti 1.600 íbúa fjórð-
ungsins til stuðnings málinu. Til-
vitnuð fundargerð bæjarstjórnar
ísafjarðar er glögg vísbending um,
að allt tal um víðtækan ágreining
heimamanna í feijubryggjumálinu
er út í bláinn. Bolungarvík og Súða-
víkurhreppur eru einu sveitarfélög-
in á Vestfjörðum, sem eru því and-
snúin.
Höfundur er fyrrverandi
alþingismaður.
Gott samstarf,
góður árangur
I APRÍL síðastliðn-
um voru liðin fimm ár
síðan Sorpa hóf form-
lega starfsemi sína.
Af því tilefni langar
mig til að fjalla um
þann árangur er náðst
hefur í endurnotkun
og endurvinnslu úr-
gangs hér á höfuð-
borgarsvæðinu, en alls
falla til um 107.770
tonn á ári.
Allt frá því að Sorpa
hóf starfsemi sína hef-
ur eitt af megin-
markmiðum fyrirtæk-
isins verið að stuðla
að aukinni endurnýt-
ingu úrgangs. Sífellt fleiri mögu-
leikar hafa skapast á því sviði
samfara auknum skilningi almenn-
ings á nauðsyn þess að nýta hin
efnislegu verðmæti á sem hag-
kvæmastan hátt.
í dag höfum við náð 37% endur-
vinnslu á þeim úrgangi sem til
fellur hér á höfuðborgarsvæðinu.
Má það teljast mjög góður árangur
á þessum fimm árum og hefði
hann ekki náðst án góðs samstarfs
við íbúa og fyrirtæki á svæðinu.
Flokkunarstöðvar Sorpu (betur
þekktar sem gámastöðvar) og þeir
sem þangað koma með vel flokkað-
an úrgang gegna veigamiklu hlut-
verki í þessari jákvæðu þróun. Um
70% af úrganginum sem inn á þær
berast eru send til endurnotkunar
(húsgögn, heimilistæki og skófatn-
aður) eða endurvinnslu (timbur,
málmar, garðaúrgangur og papp-
ír). En betur má ef duga skal, þar
sem við eigum enn þó nokkuð í
land til að ná fram þeirri 50%
minnkun úrgangs sem stefnt er
að fyrir aldamótin (umhverfísráðu-
neytið 1995). Með þinni hjálp eru
meiri líkur á að ná því takmarki,
stuðla að bættu umhverfí og minna
magni úrgangs.
Við hjá Sorpu stefnum að því
að halda áfram að veita nútímalega
þjónustu á sviði úrgangsmála.
Síaukin áhersla er lögð á flokkun,
endurnotkun og endurvinnslu úr-
gangs með það að markmiði að
vemda náttúruna og nýta verð-
mæti.
Sorpa flytur pappa og dagblöð
út til Svíþjóð til endurvinnslu, timb-
ur er kurlað niður og
notað sem kolefn-
isgjafí við framleiðslu
kísilmálms og málmar
eru flokkaðir til út-
flutnings á vegum sér-
hæfðra aðila. Og ekki
má gleyma garðaúr-
ganginum sem er
nýttur til framleiðslu
á lífrænum jarðvegs-
bæti, moltu.
Munum að skyn-
semi í úrgangsmálum
getur borgað sig og
tryggt komandi kyn-
slóðum sömu gæði og
við lifum við, en for-
sendumar fyrir því
hvemig þessum málum er háttað
hérlendis verða að vera okkar for-
sendur. íslenskar lausnir fyrir ís-
lenskar aðstæður auk góðs sam-
starfs stuðlar að hagkvæmum
árangri í úrgangsmálum.
í lokin vil ég minna á umhverfís-
átak sem Ungmannafélag íslands
(UI) og Umhverfissjóður versl-
unarinnar standa fyrir nú í júní
undir slagorðinu Flöggum hreinu
landi 17. júní. Stefna þau að því
að fá alla landsmenn til liðs við
sig og hreinsa rusl sem víðast í
náttúrunni.
Vil ég hvetja alla þjóðina að
styðja UI og taka þátt í umhverfis-
átaki sem mun gera landið hreinna
og fegurra ásýndum. Einnig vil ég
Umhverfisátak Ung-
mennasambands ís-
lands á, að mati Rögnu
Halldórsdóttur, erindi
við okkur öll.
minna á að flokkunarstöðvar Sorpu
eru tilvaldir losunarstaðir fyrir
þann úrgang sem tíndur er hér á
höfuðborgarsvæðinu og í næsta
nágrenni - svo lengi sem úrgang-
urinn er vel flokkaður. Stórir eða
harðir hlutir skemma pressurnar
fyrir úrganginn og er því best að
flokka í mjúkan úrgang, timbur og
járn.
Höfundur er umhverfisfræðingur
hjá Sorpu.
Ragna
Halldórsdóttir