Morgunblaðið - 15.06.1996, Blaðsíða 36
36 LAUGARDAGUR 15. JÚNÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
4-
GUÐMUNDUR
* JÓHANNESSON
+ Guðmundur
Jóhannesson
bóndi frá Króki í
Grafningi fæddist í
Eyvík í Grimsnesi
12. október 1897.
Hann lést á Land-
spitalanum 6. júní
síðastliðinn og fór
útför hans fram frá
Langholtskirkju 13.
júní.
Guðmundur frá
Króki í Grafningi er
látinn. Með örfáum
orðum langar mig að minnast hans.
Ég kynntist honum vorið 1955
er ég kom að Króki með unnustu
minni, Jóhönnu, dóttur hans. Þessi
kynni uxu og var mér alla tíð hlýtt
til þeirra hjóna frá Króki, Guðrúnar
Sæmundsdóttur og Guðmundar Jó-
hannessonar
Það eru rétt 41 ár frá því að ég
var fyrst kynntur fyrir Guðmundi,
þar til leiðir skilja nú. Mér fannst
Guðmundur hafa bætandi áhrif á
fólk sem umgekkst hann, a.m.k.
hafði hann slfk áhrif á mig. Hann
"??var hress í tali og sagði það sem
hann vildi koma á framfæri um-
búðalaust. Hann var ljóðelskur og
kunni ógrynni af ljóðum. Hann
hafði gaman af að kasta fram
stöku, eins að segja frá búskapar-
háttum og öðru fyrr á öldinni, m.a.
hvemig kreppan fór með bændur.
Guðmundur og kona hans fluttu
til Reykjavíkur um 1960. Þá festu
þau kaup á íbúð í Ljósheimun 4.
Þar var heimili þeirra alla tíð eftir
að þau komu til höfuðstaðarins. Við
■■"Guðmundur unnum stundum saman
í byggingarvinnu og undraði mig
oft hvað þessi fullorðni maður
afkastaði miklu í þessari erfiðu
vinnu. Hann var verk-
laginn og iðin, stoppaði
aldrei. Þetta starf
stundaði hann fram
yfir nírætt.
Guðmundur var
mjög minnugur á það
sem hann las. Hann
kunni góð skil á landa-
fræði. Til marks um
það vil ég segja frá því
að sumarið 1968 gekk
hann með mér um
Homstrandi ásamt
föður mínum og fleir-
um. Á þetta landsvæði
hafði Guðmundur ekki
komið áður. Hann kunni skil á
ýmsum bæjarnöfnum og hver þar
hafði búið fyrr á öldum. (Ekkert
landakort var með í ferðinni.)
Með þessum fáu orðum vil ég
kveðja þennan aldna samferðar-
mann. Aðstandendum sendi ég
kveðju mína.
Ég er þakklátur fyrir að hafa
kynnst Guðmundi Jóhannessyni.
Hvíli hann í friði.
Friðrik.
í dag er til moldar borinn tengda-
afi minn, Guðmundur Jóhannesson,
bóndi í Króki í Grafningshreppi. Það
em einungis ljúfar minningar sem
streyma um hugann er ég minnist
hans.
Hvers manns hugljúfi, ræðinn
ætíð og skáldlegur, fagurkeri og
fróðleiksbrunnur. Ég minnist þeirr-
ar stundar þegar við gengum ásamt
börnum mínum, langafabörnunum
hans, um Smérdalinn og upp á
Súlufellið saman, þá var hann hátt
á níræðisaldri og hann fræddi okk-
ur um allar jurtirnar sem við geng-
um fram á. Hann var léttur í spori
og blés ekki úr nös, þótt á brattann
+ Bróðir minn og mágur, AXEL VALDIMARSSON, lést í Sjúkrahúsi Reykjavíkur 13. júní. Ólafur Steinar Valdimarsson, Fjóla Magnúsdóttir.
t Innilegar þakkir til þeirra, sem sýndu okkur samúð og vinarhug við andlát BERGSTEINS STEFÁNSSONAR. Edda Níels, Sigrún Bergsteinsdóttir, Sigrún R. Bergsteinsdóttir, Helga M. Bergsteinsdóttir, Birgir Blöndal, Hjörtur Jónsson.
innilegar þakkir sendum við öllum þeim, sem sýndu okkur samúð
og hlýhug vegna andláts og útfara feðginana,
BJÖRNS S. (VARSSONAR
og
. SÖNDRU DRAFNAR BJÖRNSDÓTTUR,
Kárastíg 8,
Hofsósi.
Sérstakar þakkir til lækna og hjúkrunarfólks Sjúkrahúss Skagfirð-
inga, Sauðárkróki.
Sigrún S. ívarsdóttir,
Kristín S. Björnsdóttir, Skúli Skúlason,
Aðalbjörg J. Björnsdóttir, Valur Júlíusson,
Hafdfs Hrönn Björnsdóttir, Valdimar Júli'usson,
Björn Emil Jónsson,
Kolbrún Sif Skúladóttir, óskirð Valsdóttir,
Kristín S. Sigurjónsdóttir, ívar Antonsson.
MINIMINGAR
væri að sækja. Einnig vakti hann
athygli okkar á fuglalífínu, þekkti
auðvitað alla fugla og hvar hreiður
þeirra væri helst að fmna. Af svip
hans mátti ráða hvílíkur náttúru-
unnandi hann var og við höfum öll
sem hann þekktum lært mikið af
honum.
Lífsspeki hans var sérstök, það
var eins og hann vissi allt um leynd-
ardóma lífsins og dauðans. Hann
taldi að krafturinn byggi í mannin-
um sjálfum. Hann læknaði sig ætíð
sjálfur með hugarorkunni einni
saman ef einhvern krankleika sótti
að honum, sem kom reyndar ekki
oft fyrir, og á sjúkrahús fór hann
í fyrsta sinn þann síðasta sólarhring
sem hann lifði.
Hann var glæsimenni, teinréttur,
grannur og varla með grátt hár á
höfði er hann lést, gat lesið gler-
augnalaust og hvað eina 98 ára
gamall. Hann var lífsglaður maður
og Iífsleiða þekkti hann ekki. Eitt
var það sem hann sagði stundum
og hefur oft komið mér, sælkeran-
um, í hug um dagana, en það var
þetta: „Maður borðar til að lifa, en
lifir ekki til að borða!“
Hann var einstakur, sjálfum sér
nægur á öllum sviðum með sínu
sérstaka lífsviðhorfi. Mínar bestu
þakkir fær hann fyrir samfylgdina,
ég vildi að fleiri væru eins og hann,
en viss er ég um það, að á vit nýrra
ævintýra fer hann jákvæður að
vanda.
Helga Thoroddsen.
Fallinn er frá aldni sveitarhöfð-
inginn Guðmundur Jóhannesson,
fyrrum bóndi að Króki í Grafningi.
Það er margs að minnast þegar
slíkur fróðleiksmaður og mannvin-
ur fellur frá og þar með stór þekk-
ing og saga um Þingvallasvæðið
sem Guðmundur unni svo mikið.
Guðmundur var einn af þeim
sem þekkti einna best til sögu
svæðisins og ekki hvað síst veiði-
sögu Þingvallavatns þar sem hann
undi hag sínum afar vel.
Á Nesjavöllum bjuggu þau hjón-
in frá 1923-1927 ásamt bróður
Guðmundar, Jóhanni Jóhannes-
syni. Guðmundur unni staðnum
afar mikið og orti mörg kvæði um
fagrar vornætur og hvamma er
hann var þar við veiðar og bú-
störf, kvæði sem virt skáld gætu
verið stolt af.
Guðmundur var stórhuga at-
hafnamaður og fluttu þau hjónin
ásamt Jóhanni að Króki 1927 eftir
að hafa keypt jörðina og bjuggu
þar til ársins 1958 er sonur þeirra
Egill Guðmundsson tók við búskap
á jörðinni.
Það fór ekki fram hjá neinum
sem umgekkst Guðmund, hversu
léttur hann var alla tíð í lund og
á fæti.
Ég minnist þess er hann var við
murtuveiðar á Þingvallavatni, þá
hátt í áttræður, að hann sá að fjár-
safn var að sleppa í smalamennsku
yfir eitt hæsta fjallið í Grafningn-
um, Sandfell.
Guðmundur reri þá báti sínum
að landi og lagði í vör og hljóp í
veg fyrir fjársafnið og kom því til
réttar.
Eftir að Guðmundur flutti til
Reykjavíkur stundaði hann bygg-
ingarvinnu og þá helst mótarif allt
til síðustu ára og þótti ekki mikið
til koma þótt aldursárin væru að
nálgast 10. tuginn.
Það færi betur að fleirum væri
gefín sú lífsgleði og atorka sem
Guðmundi fylgdi alla tíð hvort sem
um var að ræða í leik eða starfi.
Hjálpfýsi var honum rík og lagði
Guðmundur víða hönd að verki hjá
sveitungum sínum og víðar.
Til dæmis má sjá handverk Guð-
mundar á hleðslu á kirkjugarðsvegg
við Ulfljótsvatnskirkju, sem hann
hlóð án verkfæra og sýnir að mikil
alúð var lögð í verkið sem og önnur
verk sem hann lagði hönd á. Það
væri hægt að skrifa langa minning-
argrein um sögu og störf Guðmund-
ar, en það væri þá æri löng ritsmíð.
Lífsgleði, heiðarleiki og ljúf-
mennska var hans lífsstíll við hvern
FJÓLA
FRIÐJÓNSDÓTTIR
+ Fjóla Friðjóns-
dóttir var fædd
á Skálum á Langa-
nesi í N-Þingeyjar-
sýslu 4. mars 1912.
Hún lést á Elliheim-
ilinu Grund 28. maí
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
hjónin Friðjón Stef-
ánsson, f. 27.4.
1880, d. 17.2. 1941
og Jóhanna Guð-
brandsdóttir, f.
11.5. 1890, d.
14.10.1916. Systur
Fjólu voru Laufey
Kristjánsdóttir, f. 18.8. 1909,
d. 6.10. 1916, Magnfríður Frið-
jónsdóttir, f. 25.3. 1914, d. 7.10.
1916 og Hanna María Friðjóns-
dóttir, f. 23.7.1915, d. 2.5.1989.
Jóhanna og systurnar tvær lét-
ust úr mislingafaraldri og voru
lagðar í sömu gröf. Sambýlis-
maður Fjólu var Maríus Jósa-
fatsson, f. 10.8. 1910, d. 10.7.
1980. Bjuggu þau á
Langanesinu, á Ás-
seli, Hallgilsstöðum,
Syðra-Lóni og síðast
i húsinu Odda á
Þórshöfn. Dóttir
þeirra er Ólöf
Friðný, f. 20.4. 1951
og er maður hennar
Helgi Jónatansson,
f. 9.8. 1946. Barna-
barn: Flosi Mar, f.
30.7.1969, sambýlis-
kona Oddný Sæ-
mundsdóttir, f. 14.7.
1976. Þeim fæddist
sonur 10.6.1996. ÖU
eru þau búsett á Dalvík.
Eftir lát Maríusar bjó Fjóla
fyrst á Þórshöfn, en fluttist síð-
an til dóttur sinnar og tengda-
sonar á Patreksfjörð. Því næst
var hún í Ási í Hveragerði en
dvaldist síðustu árin á Elliheim-
ilinu Grund.
Fjóla var jarðsungin frá Sval-
barðskirkju í Þistilfirði 4. júní.
Eins og sést hér að framan missti
Fjóla móður sína og tvær systur að-
eins fjögurra ára gömul. Hanna, syst-
ir hennar, fór þá í Eiði á Langanesi
og óx þar upp en Fjóla mun hafa
fylgt föður sínum í vistum hans fyrstu
árin. Síðan var hún hjá Rannveigu
og Maríusi Lund á Raufarhöfn í nokk-
ur ár, í Lunds-húsi, sem hún nefndi
svo oft með þakklæti og hlýju. Sagði
hún oft frá því, að frú Rannveig hefði
séð til þess að hún væri ekki síður
búin á fermingardaginn sinn en hin
bömin. Þama átti hún gott heimili
og lærði vel til verka, sem reyndist
henni gott veganesti í lífinu. Þaðan
fór Fjóla á Ásmundarstaði á Sléttu
til Sigurðar Guðmundssonar og Sig-
ríðar Jónsdóttur sem vinnukona og
var þar til heimilis í 20 ár. Á þeim
árum vann hún þó víðar, m.a. hjá
Helga bónda í Leirhöfn, sem þá var
með umfangsmikinn rekstur, og á
Akureyri.
Einnig var hún í Hvammi í Þistil-
firði sem kaupakona hjá Hönnu, syst-
ur sinni, sem þar bjó með manni sín-
um, Bimi Aðalsteinssyni og þrem
bömum þeirra: Bergþóru, Aðalheiði
og Guðmundi. Alltaf var náið sam-
band með Fjólu og systurbömum
hennar, sem búsett eru fyrir sunnan.
Það var margt um manninn í Hvammi
á þessum árum, á fjórum heimilum
sem þar voru þá. Þama kynntist ég
henni fyrst; alltaf vék hún að okkur
krökkunum einhverju gómsætu og
ljúfu viðmóti.
Árið 1950 hófu Fjóla og Maríus,
faðir minn, sem þá hafði verið ekkju-
sem var. Það var öllum mannbæt-
andi að umgangast Guðmund, hvort
sem um var að ræða unga eða
aldna, slíkur var hans heiðarleiki
og ekki skemmdi fyrir að frá honum
streymdi kímnigáfa og léttleiki.
Ég átti því láni að fagna að hafa
kynnst Guðmundi ungur að árum
og minnist þess enn í dag hversu
það þótti skemmtilegt þegar Guð-
mundur kom í heimsókn að Nesja-
völlum.
Hann var ætíð hress og kátur í
bragði, viðlesinn og frásagnamaður
góður. Síðar á lífsleiðinni er ég hóf
störf í Reykjavík átti ég því láni
að fagna að fá að leigja húsnæði
hjá þeim heiðurshjónunum Guð-
mundi og Guðrúnu í Ljósheimum.
Guðmundur var víðþekktur og
ekki hvað síst fyrir það hversu létt-
ur hann var í lund og á fæti þótt
aldurárin væru orðin nærri 99.
Rithöndin hélst og mátti það sjá
er hann skrifaði kærar jólakveðjur
til mín og fjölskyldunnar um síð-
ustu jól.
Ég mun ætíð minnast vinar míns
Guðmundar með virðingu og hlýhug
og var farinn að hlakka til þeirrar
stundar að sjá áform hans rætast
að skauta á Þingvallavatni á 100.
afmælisárinu.
Svo undarlega vildi til að kvöldið
sem Guðmundur lést var ég að segja
ungum kunningjum mínum úr Þing-
vallasveit frá þessu áformi Guð-
mundar og þótti þeim mikið til koma
ef þetta væri hægt af svo öldruðum
manni. Mannlífið væri líflegra og
betra, ef við ættum stærri hóp slíkra
heiðursmanna í orði og verki sem
Guðmundur var.
Hvíl í friði aldni vinur og sveit-
ungi.
Ljómi Guðs veru líður nú
um landsins fjallasal.
Gengur af himni geislabrú
í gegnum jarðar dal.
(Rósa B. Blöndal.)
Ómar G. Jónsson
og fjölskylda.
maður í átta ár, sambúð og búskap
á Ásseli á Langanesi. Þar fæddist
einkadóttirin, Ólöf Friðný, sem var
þeim alla tíð afar kær, svo og fjöl-
skylda hennar síðar.
Við bræður, Sigmar, 15 ára og ég,
12 ára, fylgdum þeim í Ássel. Manni
skilst betur eftir því sem árin líða að
ekki hefur það alltaf verið létt hlut-
verk að taka við okkur. Ég saknaði
frændsystkinanna og fjölmennisins í
Hvammi, þar sem heimili mitt hafði
verið frá þriggja ára aldri, og var
þver og þijóskur. Þrátt fyrir það sýndi
hún mér alla tíð hlýju og umhyggju.
Að leiðarlokum vil ég þakka Fjólu
allt það sem hún lagði á sig vegna
mín og minnar fjölskyldu. Alla þá
fyrirhöfn, sem hún og faðir minn
höfðu af okkar árlegu heimsóknum,
fyrirhöfn, sem maður á þeim árum
gerði sér alls ekki fulla grein fyrir.
Eldri hálfsystir okkar Sigmars,
Jenný Ólafsdóttir og hennar fólk voru
líka ætíð velkomin á heimilið.
Fjóla var einstök heim að sækja,
alltaf nóg í búrinu og allt matarkyns,
sem hún fór höndum um, varð ljúf-
fengt og lystugt. Og hún raulaði
gjaman við verkin, hafði fallega söng-
rödd, yndi af tónlist - og var vís til
að taka sporið á eldhúsgólfínu kæmi
fjönigt harmonikulag í útvarpinu.
Ég var svo lánsamur að fá að flytja
Fjólu síðustu ferðina frá Reykjavík
austur í Svalbarð í Þistilfírði. Við fór-
um um Melrakkasléttuna í sól en
köldu veðri, fórum hægt fram hjá
Leirhöfn og þeim bæjum, sem Fjóla
þekkti best. Höfðum viðdvöl á hlaðinu
á Ásmundarstöðum, þar sem Jóhanna
kom út og kvaddi fomvinkonu sína.
Oft, ekki síst á efri árum, minntist
Fjóla samferðafólksins á Sléttu og
Raufarhöfn með sérstakri hlýju, enda
slitnaði aldrei samband hennar við
þetta fólk. Kom það vel í ljós á kveðju-
stundinni, vinimir hennar þaðan létu
sig ekki vanta í Svalbarðskirkju.
Að lokum: Kærar þakkir fyrir allar
góðu stundimar.
Starfsfólk á Elliheimilinu Gmnd, sem
annaðist Fjólu síðustu árin, fær alúð-
arþakkir.
Aðalsteinn J. Maríusson
og fjölskylda, Sauðárkróki.