Morgunblaðið - 25.10.1996, Blaðsíða 2
2 FÖSTUDAGUR 25. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Sjómenn ósáttir við
verð á síld til manneldis
ÓÁNÆGJU gætir meðal sjómanna með verð
sem síldarkaupendur bjóða fyrir síld til mann-
eldis. Benedikt Valsson, framkvæmdastjóri
Farmanna- og fiskimannasambandsins, segir
að sumir síldarkaupendur vilji ekki láta útgerð-
ir og sjómenn njóta þeirrar hækkunar á afurða-
verði er orðið hefur að undanfömu. Hann seg-
ir að þar sem síldarverðið sé lægst sé verið
að bjóða 8-9 krónur fyrir kílóið, en annars
staðar sé verið að borga allt upp í 15 krónur
fyrir kílóið.
Benedikt sagði að talsvert hefði verið um
að sjómenn hefðu haft samband við FFSÍ vegna
lágs verðs á síld til söltunar og frystingar.
Þegar væri búið að vísa einu máli til úrskurðar-
nefndar, sem fjallar um ágreining um fisk-
verð. Hann sagðist allt eins eiga von á að fleiri
málum yrði vísað til nefndarinnar.
„Þarna er á ferðinni gamla vandamálið, sem
er einhliða ákvörðun kaupenda þegar um er
Krefjast breytinga á
verðlagningarkerfi í
komandi kjaraviðræðum
að ræða samrekstur vinnslu og veiða,“ sagði
Bendedikt. Hann sagði að í sumum tilvikum
hefðu viðskipti með síldarkvóta áhrif á síldar-
verðið á þann hátt að minna kæmi í hlut sjó-
manna.
Verður tekið upp í kjaraviðræðum
„Staða sjómanna þegar þeir eru að semja
við sinn vinnuveitanda um fiskverð er oft
mjög veik. Yfirleitt gera þeir þessa samninga
án nokkurs skjóls frá stéttarfélögum sínum.
Eins og atvinnuástandið hefur verið er samn-
ingsstaða aðila mjög ólík. Við heyrum oft
um hótanir um uppsagnir gangi áhöfnin ekki
að því tilboði sem vinnuveitandinn leggur
fram.“
Benedikt sagðist eiga von á að breytingar
á verðlagningarkerfí afla verði ein meginkrafa
FFSÍ í komandi kjaraviðræðum. „Við höfum
tvisvar á fáum árum farið í verkfall út af
óánægju með fiskverð og að hluta til einnig
vegna fijáls framsals á kvóta. í bæði skiptin
varð niðurstaðan að setja á fót nefndir, sem
áttu að greiða fyrir eðlilegri verðmyndun. Fyrri
nefndin skilaði nánast engu. Það eru ekki allir
sannfærðir um ágæti starfs þeirrar nefndar
sem nú starfar, en hún lýkur störfum um
næstu áramót. Að mínu mati er árangurinn
heldur rýr. Ég tel líklegt að í komandi kjara-
samningum verði þrýst á um að farnar verði
aðrar leiðir. Við sjáum enga aðra raunhæfa
lausn en að allur ferskur fiskur sem landað
er innanlands fari um löggilta uppboðsmarkaði
eða fjarskiptamarkaði," sagði Benedikt.
Biskup og
kirkjuráð
gagnrýnd
TIL SNARPRA orðaskipta kom á
kirkjuþingi í gær þegar nefndarálit
um skýrslu biskups og kirkjuráðs var
til umfjöllunar. Alitið var að lokum
samþykkt eftir mikla umræðu, m.a.
um úrsagnir úr þjóðkirkjunni og veit-
ingu aðstoðarprestakalla.
í álitinu er lýst furðu á að ekki
var gert ráð fyrir ráðningu aðstoðar-
prests á ísafirði í frumvarpi til fjár-
laga næsta árs. Aðstoðarprestur
starfar nú á ísafirði tímabundið til
eins árs. Af því tilefni gagnrýndi sr.
Magnús Erlingsson, sóknarprestur á
ísafírði, biskup og kirkjuráð harðlega
og spurði af hveiju ekki hefði verið
farið eftir samþykktum kirkjuþings
um ráðningu aðstoðarprests. Sr.
Magnús vitnaði í lög um kristnisjóð
og sagði hlutverk hans vera að launa
aðstoðarþjónustu presta og guðfræð-
inga. „Það vantar því ekki fé heldur
vilja og heiðarleika,“ sagði hann.
Biskup íslands, herra Ólafur
Skúlason, sagði fjarstæðu að hann
hefði gefíð upp vonina um að áfram
yrði aðstoðarprestur á ísafírði og það
þyrfti ekki að minna hann á lögin
um kristnisjóð. Ólafur sagði enn-
fremur að samþykktir í bókun kirkju-
þings segðu líka að bæta þyrfti þjón-
ustuna þar sem fjölmennið væri
mest.
„Að vera vændur um að taka ekki
mark á kirkjuþingi er þess eðlis að
ég neita að svara því,“ sagði biskup.
Úrsagnir úr þjóðkirkjunni
Sumir þingfulltrúar töldu of lítið
gert úr úrsögnum úr kirkjunni í álit-
inu en þar segir: „Kirkjuþing virðir
rétt fólks til þess að velja sér trúfé-
lagsaðild enda trúfrelsi grundvallar-
mannréttindi. Kirkjuþing minnir
presta og söfnuði landsins á að kirkj-
an starfar í söfnuðum og hvetur þess
vegna til að vanda enn frekar þjón-
ustuna að tilbeiðslu, fræðslu, sál-
gæslu og líknarþjónustu."
Sr. Hreinn Hjartarson sagði á
stundum vera of mikið gert úr úr-
sögnum úr kirkjunni en lítil áhersla
lögð á hið jákvæða í kirkjustarfi.
Sr. Geir Waage sagði þögnina
geyma ræðu sr. Hreins best. „Eg tel
ekki rétt að draga fjöður yfír þá at-
burði sem leitt hafa í ljós sorglegt
úrræðaleysi og alvarlegt siðferðilegt
skipbrot hjá mörgum stofnunum
kirkjunnar."
Sr. Sigurður Sigurðarson vígslu-
biskup sagði athugasemd nefndar-
álitsins um úrsagnir úr þjóðkirkjunni
vera yfírborðslega. Hann sagði
helstu ástæðuna fyrir úrsögnum úr
þjóðkirkjunni vera að síaukinn fjöldi
fólks efaðist um að kirkjan í samtíð-
inni hefði nokkra þýðingu.
Ljósmynd/Anna T. Pálmadóttir
Veikur sjómaður sótt-
ur í annarri tilraun
Aðstæður í
fyrrinótt
hrikalegar
ÞYRLUR varnarliðsins lentu um
klukkan 14.30 í gær við Borgarspít-
alann með alvarlega veikan sjó-
mann af japönsku skipi, en þyrlurn-
ar urðu frá að hverfa í fyrrinótt
sökum illviðris. Skipið sigldi til
móts við þyrlurnar í gær og var
sjómaðurinn hífður um borð í þær
um 180 mílur suðsuðaustur af
Reykjanesi.
Þyrlurnar héldu frá Keflavíkur-
flugvelli um klukkan 10.30 í gær-
morgun ásamt eldsneytisflugvél.
Þetta er 296. björgunarflug 56.
þyrlubjörgunarsveitar varnarliðsins
hérlendis frá árinu 1971 og hið
fjórða á þessu ári.
Útilokað að síga
Þyrla Landhelgisgæslunnar,
TF-LÍF, hafði ekki bolmagn til
flugsins í fyrrinótt og í gær var hún
í skoðun, þannig að ákveðið var að
varnarliðið næði í manninn.
Paul Barendregt, yfirflugliði í
þyrlusveitinni, segir að aðstæður til
björgunar hafí verið hrikalega
slæmar í fyrrinótt og ekki hafi kom-
ið annað til greina en hætta við
frekari tilraunir til að hífa sjómann-
inn um borð, sem talinn var með
þrálátt magasár og innvortis blæð-
ingar.
„Eftir erfitt flug í mjög slæmu
skyggni komumst við loks að skip-
inu, en þar var úrhellisrigning og
mikill vindur eða um níu vindstig
og tæplega tólf metra ölduhæð.
Auk þess var mjög lágskýjað og
dimmt og því afar erfitt að halda
þyrlunum stöðugum," segir Baren-
dregt.
„Á skipinu var auk þess mikið
af vírum og annarri fyrirstöðu,
þannig að útilokað var að síga nið-
ur til að sækja sjúklinginn.
Japönskumælandi túlkur sat síðan
í eldsneytisvélinni fýrir ofan okkur
og var í fjarskiptasambandi við
skipið, þannig að um ákveðna sam-
skiptaörðugleika var að ræða sem
auðvelduðu alls ekki málin.
Þetta var mjög erfitt og tvímæla-
laust ein versta flugferð sem ég hef
upplifað," segir Barendregt.
Frumsýning í
New York á
„Ég býð þér
upp í dans“
New York. Morgunblaðið.
SÖNGLEIKUR Sessejju Pálsdótt-
ur og Egils Ólafssonar „Ég býð
þér upp í dans“ (Come Dance
With Me) verður frumsýndur í
kvöld i Chernuchin leikhúsinu á
Manhattan.
Leikurinn fjallar um barþjón-
inn Sammy sem dreymir um að
verða frægur söngvari, einsog
hann telur efni standa til, því
vinir hans sem sækja barinn eru
alltaf að segja honum hvað hann
sé góður og faðir hans að benda
honum á að hann hafi nú meist-
aragráðu í söng og dansi frá
ekki minni skóla en Yale. En
ekki fer allt sem ætlað er. Svipt-
ingar i lífi vinanna blandast inn
í framavonir Samma og allt gef-
ur þetta tilefni til margvíslegra
hugleiðinga um fall og frama,
árangur, ástarsambönd, tilfinn-
ingar, rökvísi og meininguna
með þessu öllu saman.
Sex leikarar taka þátt í sýning-
unni. Sesselja er höfundur hand-
rits og söngtexta en tónlistin er
eftir Egil, sem hér er að leið-
beina nokkrum leikaranna um
innlifun og stíl.
Gary Becker skrifar um veiðileyfagjald í nýrri bók
Styður skatt á afla þrátt
fyrir mótrök frá Islandi
HAGFRÆÐINGURINN og Nób-
elsverðlaunahafinn Gary Becker
hefur verið áberandi talsmaður
veiðileyfagjalds í Bandaríkjunum
og í inngangi að nýrri bók sinni
segir hann að skrif sín um málið
hafi vakið mikil viðbrögð, einkum
á íslandi. Bætir hann því við að
þótt talsmenn kvótakerfis á ís-
landi hafi margir sett fram góð
rök telji hann enn að veiðileyfa-
gjald eða skattur á afla sé skyn-
samlegri lausn á vanda sjávarút-
vegsins og segir að ekki væri verra
ef afleiðingin yrði sú að skattur á
afla yrði til þess að aðrir skattar
lækkuðu.
í bók Beckers, sem nefnist
„Hagfræði lífsins", eru birtar
greinar, sem hann hefur skrifað í
tímaritið Business Week og kona
hans hjálpaði honum að taka sam-
an og búa til prentunar. Þar hefur
hann meðal annars fjallað um
veiðileyfagjald eða skattlagningu
afla.
Becker, sem hlotið hefur Nóbels-
verðlaunin í
hagfræði, fór að
velta fyrir sér
leiðum til að
stjórna fiskveið-
um þegar hann
komst í kynni
við kvótakerfið,
sem notað er í
Nýja-Englandi,
en svo er norðausturhluti Banda-
ríkjanna kallaður.
Gagnrýnir heildarkvóta
Þar er heildarkvóti, sem ekki er
skipt milli báta, settur á vartara
og aðrar fisktegundir til að koma
í veg fyrir ofveiði. Becker segir
að þessir heildarkvótar „ýti undir
tilraunir til að ná vartaranum
snemma á veiðitímabilinu og vera
á undan keppinautunum“.
Hagfræðingurinn segir að
niðurstaðan sé sú að þegar sá tími,
sem eftirspurnin er mest, gengur
í garð sé kvótinn að mestu leyti
uppurinn.
„Við leggjum til að lagður verði
skattur á afla einstakra sjómanna
í stað núverandi kvótakerfis þann-
ig að fiskur standi neytendum til
boða þegar þeir vilja kaupa hann
og einnig til að bæta fjárhagsstöðu
sjómanna," skrifar Becker.
Tilefni bréfa frá íslandi
„Þessi tillaga var tilefni fjölda
bréfa, einkum frá embættismönn-
um ríkis, blaðamönnum og hag-
fræðingum á íslandi, þar sem fisk-
veiðar eru helsta atvinnugreinin.
Greinilegt er að nú fer fram á
íslandi víðtæk og hörð deila um
það hvort betra sé að koma í veg
fyrir ofveiði með því að láta hvert
veiðiskip hafa kvóta eða með því
að leggja skatt á afla hvers báts.
Þótt talsmenn kvóta hafi sett fram
ýmis góð rök í þessum skrifum
erum við enn þeirrar hyggju að
skattar séu betri, einkum og sér
í lagi ef auknar tekjur ríkisins af
þessum sköttum verða til þess að
aðrir skattar verði lækkaðir."