Morgunblaðið - 20.12.1996, Blaðsíða 32

32 FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Veggmynd eftir Sverri Haraldsson listmálara komin í leitirnar
„Merkilegur
endurfundur“
MÁLVERK sem Sverrir Haraldsson listmálari
málaði á vegg verslunarhúsnæðisins á Vestur-
götu 17 í Reykjavík árið 1955 blasir nú við
gestum og gangandi á ný en klætt var yfir
verkið þegar klæðskeraverslunin Andersen
og Lauth lagði upp laupana árið 1978.
Forsaga málsins er sú að Bragi Kristjóns-
son, sem hefur undanfarin ár rekið fornbóka-
búð í húsnæðinu, fór fyrir nokkrum mánuð-
um að fá fyrirspurnir um málverk sem Sverr-
ir átti að hafa málað að ósk forsvarsmanna
Andersen og Lauth, Sveins Valfells og Helga
Eyjólfssonar, um miðjan sjötta áratuginn.
Kom Bragi af fjöllum en fór að grennslast
fyrir um málið og komst þá að raun um að
málverkið hefði vissulega verið til — hins
vegar hefði verið málað yfir það þegar nýir
eigendur tóku við húsnæðinu af Andersen
og Lauth árið 1978.
Þótti fornbókasalanum þetta súrt í broti
en hugsaði ekki meira um málið þar til Ein-
ar nokkur Eggertsson, fyrrverandi verslun-
arsljóri hjá Andersen og Lauth, kom að
máli við hann á dögunum og fullyrti að ekki
hefði verið málað yfir verkið, heldur klætt.
„Ég fékk því smið til að kanna málið og þá
kom myndin í ljós, nánast óskemmd," segir
Bragi sem hefur rýmt til í kringum verkið
sem fær nú að njóta sín á ný. „Þessi fundur
er i senn óvæntur og skemmtilegur, ekki síst
fyrir þær sakir að okkur Sverri var ágætlega
til vina. Ég á meðal annars ýmsar góðar
myndir eftir hann, þar á meðal eina af þeim
fyrstu sem hann málaði, 13 ára gamall, árið
1943.“
Ýmiss konar starfsemi var i húsnæðinu á
Vesturgötu 17 frá því Andersen og Lauth
hætti, þar til Bragi flutti sína starfsemi þang-
að, meðal annars listgallerí, sem Guðni Þórð-
VEGGURINN áður en Bragi
hóf leitina að myndinni.
arson rak. Verður það, að áliti Braga, að
teljast kaldhæðnislegt að hann hafi ekki haft
veður af mynd Sverris.
Aðalsteinn Ingólfsson listfræðingur segir
að hér sé tvímælalaust um talsvert „merkileg-
an endurfund" að ræða. „Það þarf að gera
ráðstafanir til að varðveita þessa mynd enda
er þetta ein af örfáum veggmyndum sem til
eru frá sjötta áratugnum, þegar þónokkrar
slíkar myndir voru gerðar, meðal annars af
Sverri, Herði Ágústssyni og Valtý Péturs-
syni. Það hefur hins vegar verið málað yfir
þær flestar,“ segir Aðalsteinn sem hyggur
að myndin á Vesturgötunni sé eina vegg-
mynd Sverris sem hafi varðveist.
Segir Iistfræðingurinn myndina jafnframt
vera í glettilega góðu ástandi, miðað við það
að Sverrir hafi málað hana á útvegg, að því
Morgunblaðið/Golli
VEGGMYND Sverris Haraldssonar
í öllu sínu veldi.
er virðist með Hörpusilki.
Árið 1955 var Sverrir Haraldsson einungis
25 ára gamall og lítt þekktur í listheiminum,
þótt hann hefði vakið athygli á fáeinum sýn-
ingum, að því er fram kemur í máli Braga.
Að sögn Aðalsteins voru fínlega málaðar
afstraktmyndir, í svipuðum stíl og myndin á
Vesturgötunni, aðalsmerki listmálarans á
þessum árum en seint á sjötta áratugnum
sneri hann sér að fágaðri afstraktmyndum
með sérstakri spraututækni. Síðar sneri
Sverrir baki við afstraktlist og tók að mála
landslagsmyndir með súrrealísku ívafi. Hann
lést árið 1985.
Jólatón-
leikar Sam-
kórs Vest-
mannaeyja
JÓLATÓNLEIKAR Samkórs
Vestmannaeyja og kórs Ham-
arsskóla verða i kvöld, föstu-
dag, í Safnaðarheimilinu í
Eyjum kl. 20.30. íslensk og
erlend jólalög og sálmar
verða uppistaðan í dag-
skránni og kennir þar ýmissa
grasa.
Jólalög við ljóð
Sigurgeirs Jónssonar
Bára Grímsdóttir, stjórn-
andi Samkórsins, hefur m.a.
útsett þijú jólalaganna sem
Samkórinn flytur. Þá verða
flutt tvö jólalög við ljóð Eyja-
mannsins Sigurgeirs Jóns-
sonar og eitt jólalag eftir
Báru.
Þetta er þriðja starfsár
Samkórs Vestmannaeyja og
eru félagar um 30.
Bára Grímsdóttir er einig
stjórnandi Kórs Hamars-
skóla.
Mozart leik-
inn í Ar-
bæjarkirkju
KAMMERHÓPURINN
Camerarctica efnir til tónleika
í Árbæjarkirkju í kvöld kl.
21.00. Éru tónleikarnir liður í
aðventutónleikaröð hópsins,
Við kertaljós, en á efnisskrá
eru verk eftir Wolfgang
Amadeus Mozart.
Jólaóratóría
Bachs í fyrsta
sinn á Akureyri
Jólaóratóría Bachs verður flutt í fyrsta
sinn á Akureyri á morgun. Jón Hlöðver
-----------------------------
Askelsson fjallar hér um verkið og segir
að flutningurinn muni nú sem hingað til
bera vott um metnað, vilja og áræði
þeirra sem að honum standa.
I ggg

rs Pl' ® -rmL ri jÍJi llf iff, *ÆSr 1
L 4- ' m PBj r~;J

TÓNLISTARFÓLKIÐ sem stendur að flutningnum á æfingu.
Morgunblaðið/Kristján
HVAR í heiminum verður fæðingu
frelsarans fagnað með nýju tón-
verki fyrir kór, hljómsveit og ein-
söngvara, sem sérstaklega hefur
verið samið fyrir þessi jól til flutn-
ings við guðsþjónustu á jóladegi?
Sennilega óvíða og þaðan af síður
að í undirbúningi sé flutningur á
öðrum tveimur slíkum verkum frá
sama höfundi annan og þriðja í
jólum. Svo ekki sé nú talað um
þtjú til viðbótar sem flutt verði á
nýársdegi, fyrsta sunnudegi á nýju
ári og á þrettándanum. Fyrir 262
árum átti slíkt stórvirki sér stað
sem fyrr var lýst í Leipzig í Þýska-
landi. Fyrsta kantatan af þeim 6
eftir Jóhann Sebastian Bach, sem
í heild fengu heitið Jólaóratórían,
var flutt í morgunskímu jóladags-
ins árið 1734 í Nikulásarkirkju og
endurtekin síðdegis í Tómasar-
kirkjunni. Síðan fylgdu kantöt-
urnar hver af annarri á þeim fimm
dögum sem fyrr var getið. Dýrðar-
lof til Drottins vors, er fæddist í
jötu, eins og guðspjallamaðurinn
Lúkas lýsti fæðingunni; þessari
fæðingu allra fæðinga í augum
kristinna manna. Fæðing guðs sem
bjó með oss; stærsta yrkisefni trú-
arskálda, ásamt þeirri sönnun eilífs
lífs er birtist í pinu, krossfestingu
og upprisu Krists.
Bach gerir slíkar kröfur til
söngvara og hljóðfæraleikara í
Jólaóratóríunni að flutningur á
verkinu mun nú sem hingað til
bera vott um metnað, vilja og áræði
þeirra sem að honum standa. Það
eru vissulega tímamót fyrir tón-
ieikagesti á Akureyri að þær þtjár
kantötur úr Jólaóratóríunni, sem
oftast eru fluttar í heild á einum
tónleikum, verði fluttar í fyrsta
skipti á tónleikum þar nk. laugar-
dag, 21. des., af Kór Tónlistarskól-
ans á Akureyri, hljómsveit og ein-
söngvurum í Akureyrarkirkju und-
ir stjóm Michaels Jóns Clarke.
Gleðiboðskapur Jólaóratóríunnar
er hreinn og slær strax á strengi
fagnaðar, slær strax hinn sanna
tón jólagleðinnar, „...Fagnið þér
þjóðir! Já, fagnið og rómið friðarins
konung af hjarta og sál...“ (úr
fyrsta kórnum Jauchzet, frohlok-
ket í þýðingu Þorsteins Valdimars-
sonar). „Hríf oss í anda“ er ákall
í sama þætti og þau hrif brjótast
fram í tónlistinni eins og sólargeisl-
ar úr skýjahulu, himinn og jörð
mætast í einlægri gleði. Það dreg-
ur síst úr gildi þessarar himnesku
opnunar, að Bach hafði árinu áður
heiðrað Maríu Jósefínu prinsessu
á afmælisdegi hennar með samn-
ingu þessa þáttar við texta sem
hófst á orðunum „Hljómið þið pák-
ur“. Miklu fremur staðfestir Bach
með því sáttmála hins jarðneska
og hins himneska sem boðað er
og birtist í tónlesi sjötta atriðis
verksins í sjálfu jólaguðspjallinu.
Guðspjallamaðurinn, tenórsöngv-
ari, fylgir orðrétt jólaguðspjallinu
í sínu tónlesi, en syngur auk þess
gulifallega aríu, nr.15 „Frohe Hirt-
en, eilt ach“.
Kórinn og ijórir einsöngvarar
túlka nánar og leggja út orðið,
ásamt því að tjá þá fagnaðar-
stemmningu sem Bach færir okk-
ur, sem hann kórónar í glæsilegum
en innilegum leik hljómsveitarinn-
ar. Kórinn bregður sér í hlutverk
vitringa, engla og fjárhirða, en
tekur einnig að sér að bergmála
stemmningu safnaðarins í söng
þekktra jóla- og aðventusálmala-
ga, sem kirkjugestir fengu upphaf-
lega einnig að taka þátt í að syngja.
Bach birtir okkur og lýsir upp
með tónlist sinni svið jólafrásagnar-
innar, laðar fram kyrrláta fegurð
fábrotins lífs hirðanna og gullinn
ljóma himnahersinganna. Aheyr-
endur berast með tónlistinni inn í
atburði jólanæturinnar, og verða
sjálfir fjárhirðar og englar í anda.
Slíkt vald á tjáningu tónmálsins
hafa þeir einir sem trúa og lifa
atburðinn í hjarta sér og hafa því-
líkt vald á tónmálinu að flutt geti
áheyrendum frásögnina beint í æð.
Bach hefur oft verið nefndur
fimmti guðspjallamaðurinn. Þegar
fólk hefur hrærst með og fundið
hvernig frásögnin, borin uppi af
tónlist, öðlast líf í þess eigin vit-
und, þá verður nafngiftin auðskil-
in. í upphafi annars hluta kunnger-
ir hjarðljóðið (sinfonia) flutt af
hljómsveitinni að nú beinist ljósið
að hirðunum og að loknu því
felmtri sem þeir voru slegnir hljóm-
ar hvatningin: „Hirðar glaðir,
hraðið förum, hlýðið boði af engils
vörum“.. (þýð. Þ.V.), í aríu guð-
spjallamannsins. í upphafi þriðja
hlutans hefur kórinn raustina í
hástemmdum lof- og dýrðarsöng:
„Skapari! Sól allra sólnanna
björtu! Söng þér til dýrðar vor
fagnandi hjörtu“ (þýð. Þ.V.)
Fögnuðurinn er þar inni og allt
um kring. Fögnuður sem ekki er
bundinn við stað né stund, ekki
við Betlehem frekar en Akureyri,
ekki við árið 1734 frekar en 1996.
Fögnuður sem getur fylgt hveijum
sem vill, jafnt á jólum sem öðrum
tímum ársins.
Höfundur er tónskáld á Akureyri.