Morgunblaðið - 20.12.1996, Qupperneq 66

ISf W¥3<tWf*,r'
66 FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 1996
I DAG
MORGUNBLAÐIÐ
LLSMIÐJA
fTr
15 • SIMI55
, HANDSMIÐAÐ.
OG
. _ IN SPURN!
. - 'if' -vH15* '
Sænsk-íslenski samstarfssjóðurinn
Markmið sjóðsins er að efla sænsk-íslenska samvinnu og menn-
ingarsamskipti og stuðla að upplýsingamiðlun um þjóðfélagamál og
menningarlíf í Svíþjóð og á (slandi. I því skyni veitir sjóðurinn einstaklingum,
félagasamtökum og stofnunum styrki til verkefna, einkum á sviði
menningar-, vísinda- og menntamála.
Umsóknarfrestur um styrki úr sjóðnum á árinu 1997 er til 28. febrúar 1997.
Áritun á íslandi er menntamálaráðuneytið, Sölvhólsgötu 4, 150 Reykjavík.
Sérstök umsóknar eyðublöð munu liggja fyrir þar og hjá Norræna félaginu,
Bröttugötu 3b, 101 Reykjavík, svo og í Norræna húsinu.
Stjóm sænsk-íslenska samstarfssjóðsins.
Ritgerðasafn byggt á samnefndri
fyrirlestraröð er komið út!
Hér eru birtar sex ritgerðir þar sem tekið er á nokkrum áleitnustu
spumingum vísindanna með skýrum og aðgengilegum hætti:
Eru vísindin traust? Er vísindaleg þekking fordómalaus og
óyggjandi? Gefa vísindin okkur rétta mynd af heiminum og
geta þau útskýrt allt sem hægt er að útskýra?
Höfundar ritgerðanna eru:
Atli Harðarson, heimspekingur
Einar H. Guðmundsson
dósent í stjameðlisfræði
Þorsteinn Vilhjálmsson, prófessor
í vísindasögu og eðlisfræði
Þorvaldur Sverrisson
vísindaheimspekingur
Sigurður J. Grétarsson
dósent í sálfræði
Þorsteinn Gylfason
prófessor í heimspeki

HASKOLAUTGAFAN
i
Litir: Svart, brúnt, blátt,
grænt, rautt, gult.
Olíuborió leður
Frábær verð:
Stærð 27-34
kr. 4.990.
Stræð 35-39
kr. 5.990.
Opið
til kl. 22.00
Póstsendui
samdægut
Stærð 40-46
kr. 6.500.
SKÓVERSLUN
KBPAVOGS
HSMRABORG 3 • SlMI 554 1754
BRIPS
Umsjón Guðmundur I’áll
Arnarson
JAFNVEL einföldustu spil
búa yfir leyndum töfrum.
Suður gefur; allir á hættu.
Norður
♦ D109
▼ G83
♦ D6
♦ ÁDG105
Suður
♦ 52
V K10764
♦ ÁK8
♦ K93
Vestur Norður Austur Suður
1 hjarta
Pass 2 lauf Pass 3 lauf
Pass 4 hjörtu Allir pass
Útspil: Spaðasexa.
Austur tekur fyrsta slag-
inn á spaðaás, spilar aftur
spaða á kóng vesturs, og síð-
an fær blindur þriðja spaða-
slaginn á drottninguna.
Vömin hefur tekið tvo slagi,
svo ekki má gefa nema einn
á tromp. í augum margra
er þetta hversdagslegt spil,
sem kostar ekki mikla hugs-
un. Þeir hinir sömu spila ein-
faldlega trompi og vona það
besta. EN — hvort á að spila
litlu trompi á tíuna heima eða
leggja af stað með gosann?
Frestum því að svara þess-
ari spumingu og látum sagn-
hafa spila litlu hjarta frá
gosanum. Drottningin kemur
úr austrinu og kóngurinn á
slaginn. Hvað nú? Er austur
virkilega með ÁD blankt?
Eða kannski drottninguna
blanka? Er einhver blekking
í gangi? Líklega myndu fæst-
ir taka blekkingamöguleik-
ann inn í myndina og spila
næst litlu hjarta á áttuna.
Austur uppsker þá ríkulega
ef hann hefur byijað með
ÁD9:
Norður
♦ D109
V G83
♦ D6
♦ ÁDG105
Vestur Austur
♦ KG63 ♦ Á874
V 52 V ÁD9
♦ G7542 llllll ♦ 10963
* 84 * 762
Suður
♦ 52
? K10764
♦ ÁK8
♦ K93
Víkjum þá aftur að spum-
ingunni að ofan: Hvort á að
spila gosanum eða litlu
hjarta úr blindum? Blekking
austurs með ÁD9 er ekki á
valdi margra spilara, og því
er ástæðulaust að taka þá
stöðu inn í reikningsdæmið.
Ef austur_ á drottningu
blanka eða ÁD tvíspil, verður
að spila smáu hjarta fyrst. Á
hinn bóginn er nauðsynlegt
að byija á gosanum þegar
austur er með D9x(x). Og
líkur á því eru heldur meiri,
svo það er betra að spila
gosanum.
HÖGNIHREKKVÍSI
»<5liZ)ileý..hcncUtrc>Lfveskjnu...jóL. "
VELVAKANDI
Svarar í síma 569 1100 frá 10-12 og 14-16
frá mánudegi til föstudags
Netfang: laugaÞmbl.is
Gerum góðverk
SAMBORGARI hringdi og lagði til að í stað þess
að kaupa jólagjafir og gefa sínum nánustu ætti fólk
að leggja ákveðna upphæð inn á einhvem góðgerðar-
reikning og gefa aðstandendum sínum síðan kvitt-
unina í jólagjöf.
Tapað/fundið
Steinn í leðurfesti tapaðist
HÁLSFESTI, leðuról með stórum steini, tapaðist
aðfaranótt sunnudagsins 15. desember á leiðinni frá
Sólon Islandus að leigubílabiðstöðinni við Lækjar-
götu. Festarinnar er sárt saknað. Finnandi vinsam-
lega hafi samband í síma 551 7709.
Með morgunkaffinu
Ást er...
aö vita aö þú ert hinn
eini rétti fyrir hana.
TM Reg U S Pat OH. — aii righis reserved
(c) 1996 Los Angeles Times Syndicate
COSPER
NEI, konan mín er flutt að heiman.
Víkveiji skrifar...
NÚ ER SÁ tími að verða lið-
inn, sem kallaður hefur verið
jólagleðitími, þar sem vinnufélagar
hafa oft og einatt sopið ótæpilega
á svokölluðu glöggi. Satt að segja
hélt Víkverji að þetta glögg heyrði
fortíðinni til, en leigubifreiðastjóri,
sem ók honum nú í vikunni kvað
það nú öðru nær. Þegar menn
væru á stjái í helgarlok á almanna-
færi væru þessir „glöggu“ menn
vafrandi um bæinn og þá oft selj-
andi upp á götum og gatnamótum.
Ljótt er að heyra!
Þessi „glögg“-siður er kominn
frá frændum vorum Svíum, því
að á 19. öld tóku vestursænskir
stúdentar í Lundi og síðar í Upp-
sölum upp á því að halda Lúsíuhá-
tíðir með piparkökum og glöggi,
sem er að því er Árni Björnsson
þjóðháttafræðingur segir, stytt-
ing úr orðmyndinni glödgad og
merkir „glæddur" eða hitaður
drykkur. Raunar er það þýðing á
franska orðinu brúlot um brennt
koníak, sem lengi var notað í
sænska glöggið.
Sænsk félög víða um heim hafa
síðan breitt þennan sið út og t.d.
hefur íslenzk-sænska félagið haldið
Lúsíuhátíðir, þar sem glögg hefur
verið á boðstólum ásamt piparkök-
um. Ámi Björnsson segir hins veg-
ar frá því að á íslenzku einkaheim-
ili í Breiðholti hafí þessi sænski
siður stungið sér niður árið 1974,
þar sem fjölskylda, sem dvalizt
hafi í Svíþjóð hélt Lúsíuhátíð, fjöl-
miðlar fréttu af og siðurinn barst
í Fellaskóla, þar sem hann mun enn
viðhafður á „litlu jólunum“.
xxx
ANNAR siður tengdur jólum
er að borða skötu á Þorláks-
messu, 23. desember. Þetta er síð-
asti dagur jólaföstu og gjarnan
var etið fiskmeti áður en jólamat-
urinn var á borð borinn daginn
eftir. Skötu eta menn einna helzt
um vestanvert landið og er talið
að upphaflega hafi náttúrulegar
aðstæður valdið þar nokkru um.
Skata virðist einkum á haustvertíð
í sjónum frá Hornafirði vestur um
og norður á Hornstrandir. Því
hafa menn einna helzt skýrt skötu-
átið á Þorláksmessu sem vestfirzk-
an sið, en öllu heldur er þó stapp-
an upprunnin þaðan. Stappa af
kæstri skötu og mörfloti, sem er
bræddur hnoðmör, er vestfirzkt
fyrirbæri, sem þó mun þekkjast á
norðanverðu Snæfellsnesi einnig.
Þennan sið hafa svo Vestfirð-
ingar flutt með sér um land allt
og margur íslendingur gæðir sér
nú á skötu á Þorláki eins og sagt
er og á síðari áratugum hefur
skata verið jafnvel aðalréttur fín-
ustu veitingahúsa í höfuðborginni
á Þorláksmessu.
Loks fylgir hér lýsing úr „Sögu
daganna" eða eigum við að kalla
það mataruppskrift sé enga skötu
að fá: „Þessi uppbleytti harðfiskur
eða eitthvert annað fiskmeti, jafn-
vel steinbítsroð eða vel úldin ýsa,
var hituð upp í hangiketssoðinu
til að fá í sig bragð. Þetta gat
jafnvel borið við á Vestfjörðum ef
skötu vantaði af einhverjum sök-
um.“