Morgunblaðið - 11.03.1997, Blaðsíða 18

18 ÞRIÐJUDAGUR 11. MARZ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
DÍSARFELL SEKKUR
Fimmtíu þúsund
króna flotgallar
skipta sköpum
ALLT frá árinu 1987
hefur fiskiskipum og
farskipum stærri en
12 tonn verið skylt að
hafa um borð flotbún-
inga fyrir alla áhöfn-
ina. Tilgangur þeirra
er annars vegar að
halda mönnum á floti
og hins vegar heitum
ef þeir lenda í sjónum.
Áhafnir eiga að æfa
reglulega notkun bún-
inganna og eru mörg
dæmi þess að íslenskir
sjómenn hafi þurft að
grípa til þeirra. Meðal-
verð á galla er rúmar
50 þúsund kr. með
virðisaukaskatti. Með-
al þess sem þjálfað er
í Slysavarnaskóla sjómanna er
notkun flotbúninga og greinir
Hilmar Snorrason skólastjóri
hér á eftir frá helstu eiginleikum
og notkun búninganna.
„Hvert skip hefur sína neyðar-
áætlun þar sem mælt er ná-
kvæmlega fyrir um viðbrögð við
hættuástandi. Skipveijar fara
eftir þeim þegar Ijóst er að neyð-
arástand er yfirvofandi," segir
Hilmar og segir eitt atriði þar
að gera björgunartæki klár og
að fara í flotbúninga. „Margir
sjómenn hafa sótt námskeið hjá
Slysavarnaskóla sjómanna og
æft notkun flotgallanna með því
að fara í sjóinn og þar með öðl-
ast þeir trú á gagnsemi þeirra
og séð hvernig þeir geta skipt
sköpum."
í íslenskum skipum eru aðal-
lega tvær gerðir flotbúninga,
önnur dönsk og hin norsk sem
eru svipaðar að gerð. Ysta byrð-
ið er ýmist gúmmí eða nælon og
húðað með PVC plasti og er það
vatns- ogeldþolið og hrindir frá
sér olíu. Á að vera hægt að
hlaupa gegnum eldvegg í örfáar
sekúndur án þess að eldur læsist
i búninginn.
Næsta lag er sérstakt flotefni,
síðan einangrandi efni og innst
kemur slétt fóður svo að sem
auðveldast sé að renna sér í
gallann. í sumum gerðum er
sérstakt fóður eða klæðning fyr-
ir hendur og fætur. Þá er renni-
Iás vatnsheldur.
EKKI færri en fjögur lög eru í flotgöll-
um. Yst er gúmmí eða nælonefni húðað
með PVC plasti, þá flotefni, síðan ein-
angrun og loks slétt fóður svo að sem
auðveldast sé að smokra sér í gallann.
Félagalínan þýðingarmikil
Annar búnaður er: Vasi með
öryggisljósi, félagalína sem nota
á til að tengja menn saman,
flauta, ólar eða axlabönd til að
herða búninginn hæfilega að lík-
amanum og nokkur endurskins-
merki.
„Félagalínan er eitt þýðingar-
mesta atriði gallanna að mínu
mati,“ segir Hilmar. „Bæði er
nauðsynlegt að menn óli sig sam-
an svo að þeir finnist fyrr því
annars er leitin eins og að nál í
heystakki. Þegar menn hanga
saman geta þeir siðan veitt hver
öðrum styrk og uppörvun og
vita um leið hvort einhvern vant-
ar úr áhöfninni. Ef þeir sakna
einhvers reyna þeir að svipast
um eftir honum og leita að ljós-
inu.“
Yfirleitt fara menn í flotbún-
ingana eins og þeir eru klæddir
þegar kallið kemur en ef ráðrúm
gefst er ekki verra að fara í
aukapeysu.
„Kröfurnar eru þær að í 0
gráðu heitum sjó verði maður
ekki fyrir nema tveggja gráðu
varmatapi í skrokknum í allt
að sex klukkutíma. Menn verða
kannski kaldir og stirðir í
fingrum en sú viðmiðun er
einnig að menn geti skamm-
laust skrifað nafnið sitt eftir
klukkustundar veru í 6 gráða
heitum sjó,“ segir Hilmar enn-
fremur.
íil
SKPSTJÓRNARMENN
MUNID
TltKYNNINGASKYUXWA
Morgunblaðið/Golli
FLOTGALLAR eru ýmist með lokuðum hanska eða með
rennilás þannig að hægt er að stinga hendinni út og athafna
sig án þess að sjór renni inn i gallann. Alfreð Halldórsson
(lengst til vinstri) hefur lokað sínum galla, rennt uppí háls
og sett hárið inn fyrir hettuna. Einar Órn Jónsson er í opn-
um galla og má þar sjá axlaböndin sem notuð eru til að
strekkja gallann að skrokknum og hann getur stungið hönd-
unum út um hanskann. Hilmar Snorrason skólastjóri er síð-
an með galla í tösku og er hann tilbúinn til notkunar.
„Ég hef einnig fréttir af því
að í Kanada hafi sjómenn verið
48 tíma í sjónum í svona göllum
og haldið meðvitund. Það er í
það minnsta alveg ljóst að gallar
sem þessir eru alveg nauðsyn-
legir og eina lífsbjörg manna
hafi þeir ekki komist í björgun-
arbát - og reyndar burtséð frá
því eru þeir nauðsynlegir til að
halda á mönnum hita í hrakning-
um og volki þótt þeir séu I björg-
unarbáti.“
Flotgallar eru geymdir i sér-
stökum töskum eða pokum á
þurrum stað í skipum, oft í eða
nálægt brúnni. Þeir eru hafðir
opnir, þ.e. allir rennilásar og
Iæsingar opið til að sem fljótleg-
ast sé að skella sér í þá. Mælt
er með að áhöfn æfi notkun
gallanna mánaðarlega og er það
hluti af reglulegri björgunar-
æfingu skipa. Flotbúningar eru
skoðaðir á fimm ára fresti af
viðurkenndum aðilum.
4.100 tonn af sjavarafurðum
hurfu í hafið með Dísarfelli
Aætlað verðmæti um 800 milljónir
UM 4.100 tonn af sjávarafurðum
voru um borð í Dísarfelli sem skipið
átti að flytja til hafna í Evrópu, og
er áætlað verðmæti þeirra um 800
milljónir króna. Um helmingur
farmsins var framleiðsla Islenskra
sjávarafurða, þar af um um 1.400
tonn af frystri loðnu á leið á markað
í Japan en alls voru um 1.850 tonn
af frystri loðnu um borð í skipinu.
Ekki er talið að óhappið hafi áhrif á
markaðsstöðu íslendinga á fískmörk-
uðum erlendis.
Samskip eru aðal farmflytjandi
Islenskra sjávarafurða og voru um
2.000 tonn af sjávarafurðum frá fyr-
irtækinu um borð í Dísarfellinu. Þar
af voru um 1.400 tonn af frystri
loðnu frá framleiðendum víðsvegar
af landinu, einkum framleiðsluvara
Vinnslustöðvarinnar í Vestmanna-
eyjum og Borgeyjar á Höfn í Horna-
fírði. Loðnunni átti að umskipa í
Evrópu, áleiðis á Japansmarkað. Auk
þess var um borð ýmis önnur fram-
leiðsla ÍS, t.d. bolfiskur og rækja,
sem fara átti á markaði í Evrópu.
Að sögn Sæmundar Guðmunds-
sonar, aðstoðarforstjóra ÍS, nemur
verðmæti farmsins sem ÍS átti um
borð í Dísarfelli um 300 milljónum
króna, þar af sé verðmæti loðnunnar
um 100 milljónir króna. „Segja má
að þarna hafí verið um óvenju verð-
mætan farma að ræða, mikið af
rækju og ýmiskonar sérvöru. Vegna
yfírvofandi verkfalls vildum við
birgja okkur upp erlendis,“ sagði
Sæmundur.
Ekki mikil áhrif á markaðinn
Ljóst er að um fimmtungur af
loðnuframleiðslu ÍS hefur giatast en
heildarframleiðsla IS á þessari vertíð
var á milli sex og sjö þúsund tonn.
Sæmundur telur að óhappið hafí
ekki veruleg áhrif á loðnumarkaðinn
í heild en hinsvegar gætu viðkom-
andi kaupendur erlendis orðið fyrir
tilfinnanlegu tjóni, þar sem hér sé
um tiltölulega verðmæta loðnu að
ræða.
„Þetta kemur sér sérstaklega illa
fyrir minni kaupendur sem hafa jafn-
vel misst alla sína loðnu. Það er í
sjálfu sér lítið sem við getum gert
fyrir kaupendurna í þessari stöðu.
Loðnufrystingu er lokið og litlar sem
engar birgðir til af frosinni Ioðnu.
Það var allt selt fyrirfram sem fram-
leitt var. Það er verið að skoða stöð-
una en að öllu jöfnu eru allar okkar
vörur tryggðar og ákveðnar reglur
þar að lútandi," sagði Sæmundur
ennfremur.
Loðna 45% af þyngd farmsins
Að sögn Róberts Wessman, deild-
arstjóra útflutningsdeildar Sam-
skipa, var stærsti einstaki vöruflokk-
urinn í Dísarfelli fryst loðna. Hún
var um 45% af þyngd farmsins eða
um 1.850 tonn. Þessari loðnu átti
að umskipa í Rotterdam til áfram-
haldandi flutnings til Japan og Tæv-
an. Þá voru um 700 tonn af saltfiski
í skipinu sem ætluð voru á markaði
fyrir páskana.
Ennfremur voru um borð í Dísar-
fellinu sjö ferskfiskgámar frá ýmsum
útgerðum, þar af sex gámar frá
Vestmannaeyjum, á leið á_ markaði
í Bretlandi og Þýskalandi. Áætla má
að meðalverðmæti ferskfísks í einum
gámi sé um tvær milljónir króna.
Samkvæmt heimildum Morgunblaðs-
ins er algengt að ekki séu keyptar
flutningstryggingar á ferskfisk og
bera því útflytjendurnir sjálfír ábyrgð
á því tjóni sem þeir kunna að hafa
orðið fyrir.
Afgangurinn af farmi Dísarfells
var freðfískur, skreið, saltsíld og
rækja. Þessar vörur voru alls staðar
að af landinu. Umskipa átti stærstum
hluta farmsins í Rotterdam og dreifa
honum áfram um Evrópu með flutn-
ingabílum eða með skipum til Asíu.
Samúðar-
kveðjur
og þakkir
á Alþingi
VIÐ upphaf þingfundar í gær minnt-
ist forseti Alþingis, Ólafur G. Einars-
son, á þau tvö áföll sem orðið hafa
síðustu daga á siglingaleiðum íslend-
inga. Flutti hann björgunarliði þakk-
ir og aðdáun og aðstandendum þeirra
þriggja sjómanna sem fórust samúð-
arkveðjur. í ávarpi sínu sagði forseti
Alþingis meðal annars:
„Síðastliðinn miðvikudag rak
þýska farmskipið Vikartind upp í
fjöru austan Þjórsáróss og aðfara-
nótt sunnudags sökk farmskipið Dís-
arfell á leið til Færeyja. Svo hörmu-
lega tókst til þegar varðskipið Ægir
reyndi að forða Vikartindi frá að
reka á land að einn skipverja varð-
skipsins tók útbyrðis í hamförum
sjávarins.
Hins vegar vann áhöfnin á þyrl-
unni TF LÍF það afrek að bjarga
skipshöfninni á Vikartindi á land til
björgunarsveita þar. Áhöfninni á
þyrlunni LÍF tókst einnig að bjarga
tíu manns af skipshöfninni á Dísar-
felli, en harmsefni er að tveir skip-
veijanna létust. Við þessa atburði
reyndi mikið á björgunarlið á sjó,
landi og í lofti. Varðskipsmenn á
Ægi lögðu sig í lífshættu við björg-
unartilraun. Björgunarsveitir biðu
lengi viðbúnar í óveðrinu á strönd-
inni. Þyrluáhöfnin hafði farartæki
sem dugði til björgunar mannslífa í
óveðri og hafði áræði, þrek og kunn-
áttu til að bjarga giftusamlega 29
manns úr sjávarháska. Allt þetta
björgunarlið á skildar þakkir og að-
dáun og aðstandendum hinna þriggja
látnu eru sendar samúðarkveðjur.“
Að loknu ávarpi forseta tóku þing-
menn undir orð hans með því að rísa
úr sætum.
..—..-♦ --------
Yfir 8 vindstig
á slysstað
VEÐUR var mjög vont suður af land-
inu þegar Dísarfellið fórst. Sam-
kvæmt veðurskeyti, sem skipið sendi
Veðurstofu íslands kl. 21 á laugar-
dagskvöld, var þar suðvestan átta
vindstig og skúrir. Það gaf ekki upp
ölduhæð, en talið er að hún hafí ver-
ið a.m.k. 8-10 metrar. Einar Svein-
björnsson veðurfræðingur segist engu
hafa við þessa veðurlýsingu að bæta.
Þama hafí verið mjög vont veður og
líklegt mætti telja að vindstyrkur
hefði farið upp fyrir átta vindstig um
nóttina.
Mikið brak úr skipinu flaut á sjón-
um þegar Morgunblaðið flaug yfír
slysstaðinn skömmu fyrir hádegi á
sunnudag. Fleiri tugir gáma voru á
floti í sjónum, vörubretti og fleira
dót. Ljóst er að sjófarendum stafar
hætta af gámunum. Stór olíuflekkur
var á sjónum við slysstaðinn.
------»--»■■-♦--
Eimskip
Skip leigð
vegna skiptapa
EIMSKIP er búið að leigja flutninga-
skipið Serrina í stað Vikartinds sem
strandaði í liðinni viku. Serrina ber
7-800 gámaeiningar og mun byija
að lesta í þessari viku, að sögn Harð-
ar Sigurgestssonar, forstjóra Eim- j
skips. Skipið er væntanlegt til lands-
ins í byijun næstu viku.
Eimskip var búið að leigja Dísar-
fell, til að byija með til sex mánaða,
og átti það að koma í stað flutninga-
skipsins Altona sem hefur verið í
Ameríkusiglingum. Að sögn Harðar
á félagið kost á því að framlengja
leiguna á Altona sem nemur að
minnsta kosti einni ferð. Verið er að
gera ráðstafanir til að atburðir lið-
inna daga valdi ekki umtalsverðum (
truflunum á siglingaáætlun félagsins
og er nú leitað að öðru skipi sem
komi í stað Altona.