Morgunblaðið - 26.05.1998, Side 12

12 ÞRIÐJUDAGUR 26. MAÍ1998
MORGUNBLAÐIÐ
BÆJAR- OG SVEITARSTJÓRNARKOSNINGARNAR 1998
Forsætisráðherra segir framboð A-flokkanna hafa beðið skipbrot
og Framsdknarflokkinn hafa átt undir högg að sækja
Sjálfstæðisflokkurinn
er á mikilli og
myndarlegri göngu
Morgunblaðið sneri sér til nokkurra
stjórnmálaforyngja og leitaði álits þeirra á
niðurstöðum sveitarstj órnarkosninganna
og á áhrifum þeirra á stjórnmálabaráttuna
fyrir þingkosningarnar á næsta ári.
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
segir Sjálfstæðisflokkinn hafa mjög
sterka stöðu í Reykjavík þótt hann
hafi ekki náð þar meirihluta. Hann
segir flokkinn hafa unnið mjög stór-
an kosningasigur á landsvísu. Sam-
eiginleg framboð A-flokkanna biðu
skipbrot í kosn-
ingunum og
Framsóknar-
flokkurinn átti
undir högg að
sækja, ekki síst
vegna samstarfs-
ins við R-listann,
að mati Davíðs.
„Sjálfstæðis-
flokkurinn er
með mjög sterka stöðu í Reykjavík
og er einn flokka með rúmlega 45%
fylgi á meðan hinir flokkarnir, sem
eru á bak við R-listann, sem enginn
veit reyndar lengur því þeir voru
teknir út úr nafninu, en ef við trú-
um því að einhverjir séu þar á bak
við eru þeir kannski hver með
12-13% fylgi í Reykjavík. Eini
raunverulegi stjórnmálaflokkurinn
sem hefur einhverja stöðu i
Reykjavík er Sjálfstæðisflokkurinn,
þrátt fyrir þetta. Hans staða er því
mjög sterk. Á hinn bóginn má segja
að R-listinn vinni þessar kosningar
fyrst og fremst vegna persónlegrar
stöðu borgarstjórans enda var eng-
inn annar frambjóðandi sýndur. Eg
man aldrei eftir því að þannig hafí
menn áður hagað málum og raunar
er það nokkuð merkilegt. Ég hef
aldrei fyrr séð kosningabaráttu
sem eingöngu fór fram á vegum
auglýsingastofu en ekki á vegum
neinna flokka, sjónarmiða eða hug-
sjóna,“ segir Davíð.
Framganga borgarstjóra ekki
traustvekjandi
„Það er hins vegar full ástæða til
að óska borgarstjóra til hamingju
með kjörið og sigurinn. Á hinn bóg-
inn kemur það á óvart að meirihlut-
inn heldur vegna þess að fram-
ganga hennar síðustu vikumar í
kosningabaráttunni var ekki
traustvekjandi. Þar á ég sérstak-
lega við með hvaða hætti hún tók á
málefnum meintra fjárglæframanna
í framboði fyrir R-listann, vegna
þess að enginn fjölmiðill fylgdi því
eftir eins og gert hefði verið í öllum
venjulegum löndum, þar sem eru al-
vöru fjölmiðlar.
Fyrst fullyrti hún í fjölmiðlum að
eingöngu væri um að ræða gömul
mál „sem allir þekktu", eins og hún
orðaði það. í næstu umferð hafði
hún gert sérstaka athugun á mál-
inu, þótt þau væru svona gömul og
allir þekktu þau, með aðstoð sér-
staks lögfræðilegs ráðgjafa, Gests
Jónssonar, og komist að þeirri nið-
urstöðu að allt væri löglegt. í þriðja
sinn sem hún gaf tilkynningu í mál-
inu var hún búin að gera sérstakan
leynisamning nokkrum dögum áður
við þennan frambjóðanda, sem
helst var til umræðu, þrátt fyrir að
aðeins væri um að ræða gömul og
fyrnd mál. I fjórða lagi virtist hún
hafa fengið að lesa skýrslu frá
skattrannsóknarstjóra en neitaði
öðrum borgarbúum um að sjá þessa
skýrslu. Allt var þetta afskaplega
ótrúverðug framganga og enginn
fjölmiðill fór ofan í hana, eins og
gert hefði verið í öllum venjulegum
löndum. Það hefur auðvitað komið
fyrir að flokkar hér og erlendis hafi
lent í því að kjósa fjárglæframenn í
trúnaðarstöður, en þeir hafa yfir-
leitt ekki vitað það fyrirfram þegar
kosið var,“ segir Davíð.
R-listinn hefur notið
þjónkunar allra fjölmiðla
Davíð var spurður hvort hann
teldi þörf á endurskoðun eða upp-
stokkun á flokksstarfí Sjálfstæðis-
flokksins í Reykjavík í ljósi þess að
flokknum hefur ekki tekist að ná
meirihluta í borginni tvö kjörtíma-
bil í röð. „Flokksstarfið var mjög
öflugt hér og það var áberandi þeg-
ar ég fór á milli hverfisskrifstofa að
þar voru þúsundir manna við vinnu.
En þegar maður kom, eins og ég
gerði, inn á eina skrifstofu R-list-
ans, voru þar örfáir menn. Þar var
því engin grasrót á ferðinni í raun-
inni. Á hinn bóginn hefur R-listinn,
eins og viðurkennt er, notið áður
óþekktrar velvildar fjölmiðla í fjög-
ur ár. Það er rannsóknarefni hvern-
ig á því stendur," sagði Davíð.
Hann var spurður hvort hann
ætti þar við Ríkisútvarpið en Davíð
gagnrýndi þátt þess í kosninga-
baráttunni sérstaídega í sjónvarps-
fréttum á sunnudagskvöldið. „Þar
var ég aðallega að tala um fram-
gönguna núna fyrir kosningarnar
en R-listinn hefur notið alveg sér-
stakrar velvildar og þjónkunar
allra fjölmiðla í landinu. Ég kann
ekkert dæmi þess annað í sögunni
að svo hafi verið að ein pólitísk
hreyfing hafi verið hafin yfir
nokkra gagnrýni,“ segir Davíð.
Stjórnarandstaðan í Reykjavík
mátti vera harðari
Aðspurður hvort hann teldi það
rétta ákvörðun hjá Árna Sigfússyni
að leiða ekki lista Sjálfstæðisflokks-
ins í Reykjavík svaraði Davíð: „Eg
virði ákvörðun hans að leiða ekki
flokkinn í næstu kosningum en ég
vona að hann verði áfram í forystu
fyrir okkur núna í upphafi skeiðs á
meðan menn eru að meta stöðuna.
Ég geri ráð fyrir því að hann muni
leiða okkar hóp í byrjun. Hann
gerði það afar vel í kosningabarátt-
unni. Ég tel hins vegar að stjórnar-
andstaðan hefði mátt vera harðari á
kjörtímabilinu en það var náttúr-
lega erfitt við að eiga miðað við þá
fjölmiðlaþjónkun sem til staðar var
og sætir miklum tíðindum,“ svaraði
Davíð.
Glæsilegir sigrar
Sjálfstæðisflokksins
Davíð segir að Sjálfstæðisfiokk-
urinn hafa unnið stóran sigur á
landsvísu í kosningunum um helg-
ina. „Það var reyndar áberandi í
Ríkissjónvarpinu á kosningakvöldi
að fréttastjóri Sjónvarpsins hafði
engan áhuga á því máli, þótt hann
væri kominn með formenn allra
stjórnmálaflokka til sín, heldur ein-
göngu á svokallaðri ófrægingarher-
ferð í Reykjavík. Það var þó löngu
búið að tala við forystumenn flokk-
anna í Reykjavík, en hann vildi ekk-
ert ræða málin á landsvísu sem var
allt með ólíkindum.
Flokkurinn vinnur mjög glæsi-
lega sigra nánast alls staðar með
fáeinum undantekningum og er í
miklum byr,“ segir Davíð og bendir
á dæmi úr fjölmörgum sveitar-
stjórnum um allt land þar sem
flokkurinn hélt meirihluta sínum,
fékk góðan stuðning eða vann
glæsilega sigra, að sögn hans. Vísar
Davíð þar m.a. á Seltjarnarnes,
Kópavog og Hafnarfjörð í því sam-
bandi. „Það er alltaf talað um að í
Hafnarfirði höfum við farið úr fjór-
um mönnum í fimm en eins og þetta
hefur verið, höfum við verið þar
með tvo menn í raun og klofnings-
lið, sem hafði tvo menn, bauð fram
en fékk engan mann kjörinn. Við
fórum því úr tveimur í fimm. I
Garðabæ unnum við góðan sigur, og
eins í Reykjanesbæ, í Þorlákshöfn
og Ölfushreppi náðist mjög góður
árangur og hið sama má segja í Vík.
Nánast hvar sem borið er niður er
Sjálfstæðisflokkurinn með mjög
vænlega stöðu,“ segir Davíð. Bendir
hann máli sínu til stuðnings m.a. á
góða útkomu flokksins í Snæfells-
bæ, Stykldshólmi, Bolungarvík, á
ísafirði, Blönduósi, Siglufirði, Ólafs-
firði, Akureyri, Seyðisfirði, Dalvík,
Egilsstöðum og í Hornafjarðabæ og
Vestmanneyjum. „Flokkurinn er
nánast alls staðar á mikilli og mynd-
arlegri göngu,“ segir Davíð.
Sameiginleg A-fiokkaframboð
biðu skipbrot
Sameiginleg framboð A-flokk-
anna biðu skipbrot í kosningunum
að mati Davíðs. „Það er nánast
sama hvar borið er niður, þeir fá
færri atkvæði saman en sitt í hvoru
lagi og tapa mönnum. Við sáum
þetta í Bolungarvík, þar sem þeir
ná ekki neinum sérstökum árangri,
sömu sögu er að segja í Snæfellsbæ
og 1 Skagafirði. Á Siglufirði fóru
þeir hrikalega út úr kosningunum
og eyðilögðu í rauninni stöðu
Alþýðuflokksins og Alþýðubanda-
lagsins á svæðinu," segir Davíð og
bendir á að í reynd hafi þeir hvergi
náð fótfestu nema á Húsavík.
„Alþýðuflokkurinn hefur verið að
vinna ýmis afrek undir núverandi
forystu. Þeim tókst, og lýstu því
sem miklu frægðarverltí, að leggja
niður Alþýðublaðið. Þeir keyptu sér
að vísu ritstjóra fyrir 15 milljónir af
svokölluðu gjafakvótafé, til eins
árs, hjá Frjálsri fjölmiðlun en síðan
hrynja þeir í tveimur virkjum, í
Hafnarfirði og á Siglufirði, svo
dæmi séu tekin. Mér sýnist að ekki
þurfi að tala um sameiningarfram-
boð þessara aðila, heldur geti
Alþýðubandalagið bara tekið fram
kúst og fægiskóflu og sópað því upp
sem eftir er af Alþýðuflokknum,"
segir Davíð.
Hann kveðst telja litlar líkur á að
Alþýðuflokkurinn geti boðið fram
eftir þetta. „Þeir sem vilja hirða
upp restina af honum eiga allskost-
ar við hann. Þeir biðu skipbrot í
Kópavogi, í Hafnarfirði, á Siglu-
firði, í sameiginlegu framboðunum
á Seltjamarnesi, Vestmannaeyjum
og Reykjanesbæ og hvar þar sem
borið er niður. Þetta er nú sú samn-
ingsstaða sem þeir hafa og ég býst
við að það verði ódýrt að hirða þá
upp,“ segir Davíð.
Sameiginleg framboð fara illa
með Framsóknarflokkinn
Davíð var spurður hvort hann
sæi fyrir sér að í framhaldi af sveit-
arstjómarkosningunum stæðu hér
uppi þrír flokkar við næstu þing-
kosningar og breytt staða yrði
komin upp þegar samið verður um
stjórnarsamstarf eftir næstu þing-
kosningar. „Það eru engar yfirlýs-
ingar af hálfu stjórnarflokkanna
um samstarf eftir kosningar. Það
hafa engar slíkar umræður átt sér
stað, en samstarfið er afskaplega
gott og byggt á miklum heilindum.
Hins vegar er ljóst í mínum huga
að Framsóknarflokkurinn átti und-
ir högg að sækja í þessum kosning-
um, ekki síst vegna samstarfsins
við R-listann. Framsóknarmenn
voru hvergi sýndir í þeim kosning-
um og í lokaþætti sjónvarps sem
hefur áhrif á öllu landinu, kemur
fram talsmaður Sjálfstæðisflokks
og talsmaður A-flokkanna tveggja,
Ingibjörg Sólrún, en ekkert sést
sem minnir á Framsóknarflokkinn.
Þetta fer illa með þá í Vestmanna-
eyjum, á Seltjarnarnesi og í Bol-
ungarvík og þetta fer raunar mjög
illa með þá í Reykjavík. Þessi sam-
eiginlegu framboð klemma þá af út
á landi. Það var því bersýnilega
misráðið í upphafi að fara í þetta
sameiginlega framboð í Reykjavík,
þó það hafi sjálfsagt verið nokkurs
virði að ná meirihlutavöldum um
stund, og ég get út af fyrir sig virt
það. Það er allt í lagi fyrir flokka
sem ætla að leggja sig niður en það
er vont fyrir alvöruflokka á borð við
Framsóknarflokkinn," sagði Davíð
að lokum.
Halldór Ásgrímsson,
formaður
Framsóknarflokks
Sameigin-
leg fram-
boð A-
flokka
efldu Sjálf-
stæðisflokk
FRAMSÓKNARMENN eru al-
mennt ánægðir með stöðu
Framsóknarflokksins að afloknum
sveitarstjómar-
kosningum, að
sögn Halldórs
Ásgrímssonar,
formanns flokks-
ins. Hann telur
að sameiginleg
framboð A-flokk-
anna hafi orðið
til þess að efla
Sjálfstæðisflokkinn í ýmsum byggð-
arlögum.
„Samkvæmt þessum úrslitum
mælist flokkurinn með yfir 23%
fylgi. Þótt það sé kannski ekki alveg
samanburðarhæft gefur það okkur
þá vísbendingu að við stöndum bet-
ur núna en skoðanakannanir undan-
farið hafa gefið til kynna. Það kem-
ur heim og saman við reynslu okkar
frá fyrri kosningum að fylgi
Framsóknarflokksins sé mjög oft
vanmetið í slíkum könnunum," segir
Halldór.
Ódrengilegnr málflutningnr
„Við verðum fyrir nokkru áfalli
úti um landið á einstaka stöðum. Ég
fór töluvert um landið í kosninga-
baráttunni og varð var við að á ýms-
um stöðum er mjög ódrengilegur
málflutningur í heilbrigðismálum,
sem við þurfum að taka sérstaklega
til athugunar, án þess að ég vilji
fara nánar út í það,“ segir Halldór.
„Við munum að sjálfsögðu fara
yfir þessi mál. Það er ljóst að sam-
starfsflokkurinn í ríkisstjórn hefur
fengið betri kosningu en við og ég
er þeirrar skoðunar að þeir eigi það
að nokkru leyti að þakka þessari
„björgunaræfingu númer eitt“, eins
og ég kalla hana, hjá Alþýðuflokkn-
um og Alþýðubandalaginu. Ái'ang-
urinn af því hjá þeim er ekki síst sá
að efla stöðu Sjálfstæðisflokksins í
ýmsum byggðarlögum," segir hann.
Breytir mjög landslaginu í
stjórnmálum
Halldór telur að árangurinn af
sameiginlegum framboðum A-flokk-
anna í einstökum sveitarfélögum
hafi verið slakur. Aðspurður um
pólitíska þýðingu þessara úrslita í
umræðunum um sameiginlegt fram-
boð vinstri flokkanna sagði Halldór
það mjög undarlegt að léleg útkoma
þessara framboðslista úti um landið
virtist ætla að treysta samstarfið á
milli A-flokkanna.
„Þetta breytir að sjálfsögðu mjög
landslaginu í stjórnmálum. Það
kemur mjög víða fram sterk staða
Framsóknarflokksins í þessu sam-
bandi,“ sagði hann. Halldór benti á
að Framsóknarflokkurinn hefði
lengi verið með um og yfir 20%
kjörfylgi en sagði aðspurður að ef
Álþýðubandalag og Alþýðuflokkur-
inn sameinuðust í einn flokk, væri
ekkert útilokað að þeir yrðu stærri
en Framsóknarflokkurinn. „En ég
fullyrði að miðað við útlitið eftir
þessar kosningar þá liggur ljóst fyr-
ir að þessi sameinaði flokkur mun
verða allmiklu minni en þeir eru
hvor í sínu lagi.“
Sameining A-flokka kann að
hafa áhrif í Reykjavík
Halldór segir að samstarfið innan
Reykjavíkurlistans hafi verið mjög
gott. Aðspurður hvort hann telji að
framhald verði á því samstarfi í
næstu borgarstjórnarkosningum
svaraði Halldór: „Ég vil ekkert um