Morgunblaðið - 26.05.1998, Blaðsíða 40

-40 ÞRIÐJUDAGUR 26. MAÍ 1998
HESTAR
MORGUNBLAÐIÐ
Ofbeldi sem
útflutn-
ingsvara
Víða um lönd hafa menn áhyggjur af
einhæfninni í hinni alþjóðlegu mynd-
miðlun sem á þeim dynur og reyna að
sþorna við með eigin framleiðslu sem
leggur áherslu á þjóðmenningarleg
gildi, tungu og sögu.
VIÐ Gautaborgar-
háskóla hefur um all-
nokkurt skeið verið
starfrækt við góðan
orðstír norræn
miðstöð um fjölmiðlarannsóknir
(Nordicom). Aðild eiga öll Norð-
urlöndin og er miðstöðin rekin
með stuðningi Norrænu
ráðherranefndarinnar. A síðasta
ári var bætt við spori með stofn-
un alþjóðlegrar miðstöðvar upp-
lýsinga um áhrif ofbeldis í mynd-
miðlum á börn. Miðstöðin er rek-
in með beinum stuðningi
UNESCO, Barnahjálpar Sam-
einuðu
VIÐHORF Móðanna
——• nýtur einnig
Eftir Hávar styrks frá
Sigurjónsson sænska ríkinu.
Heiti hennar
uppá ensku er The UNESCO
International Clearinghouse on
Children and Violence on the
Screen.
Hlutverk miðstöðvarinnar er
að miðla upplýsingum um börn,
ungmenni og ofbeldi í myndmiðl-
um í samræmi við samþykktir
Sameinuðu þjóðanna um réttindi
barna og þetta er gert með því
að koma á framfæri niðurstöðum
rannsókna um þetta efni, upp-
lýsa um yfírstandandi rannsókn-
ir, meta aðgang barna að mynd-
miðlunum og notkun þeirra á
þeim, veita upplýsingar um
menntun og þjálfunarmöguleika
í greininni, benda á valkosti í
afþreyingu fyrir börn, og styðja
alla viðleitni til að draga úr of-
beldi í sjónvarpi, kvikmyndum
og öðrum myndmiðlum (mynd-
böndum, tölvuleikjum og á Net-
inu). Miðstöðin gefur út frétta-
bréf og árbók og er hin fyrsta
nýkomin út, vönduð bók og mikil
að vöxtum, hlaðin upplýsingum
og nýjustu rannsóknaniðurstöð-
um frá öllum heimshornum.
í ítarlegri yfírlitsgrein eftir
sænska fjölmiðlafræðinginn
Ceciliu von Feilitzen kemur
margt athyglisvert fram um of-
beldi í myndmiðlum og er
ómaksins vert að rekja efni
hennar að nokkru.
Framboð á ofbeldisefni eykst í
réttu hlutfalli við aukið framboð
á myndmiðlum. Þetta stafar ekki
eingöngu af fjölgun rása og
stöðva, sem hefur verið gríðarleg
undanfarin 5-10 ár, heldur er
orsökina einnig að fínna í auk-
inni alþjóðlegri samkeppni
einkarekinna sjónvarpsstöðva.
Ef borið er saman við aðra
fjölmiðla á síðustu tveimur ára-
tugum hefur aukningin á fram-
boði hvergi orðið meiri en í
myndmiðlunum en um leið hefur
eignarhaldið á þeim þjappast
saman og eru nú á færri höndum
en nokkru sinni fyrr. Markaðn-
um á þessu sviði er í raun
stjómað af fáum alþjóðlegum
samsteypum eða því sem sumir
vilja kalla „heimsmarkaðsveld-
um“, t.a.m. Disney og Sony.
Flest þessara velda eru skráð til
heimilis í Bandaríkjunum en
einnig eru nokkur með póstfang
í Asíu og örfá í Evrópu.
Ein afleiðing þess að frá
Bandaríkjunum flæðir meira of-
beldisefni út í ljósvakann en frá
nokkru öðru landi á jarðar-
kringlunni er sú forvitnilega
staðreynd að í Þýskalandi er
fjórfalt meira ofbeldi í band-
arísku sjónvarpsefni en í þýsku
efni (Groebel & Gleich 1993).
Sams konar könnun í Svíþjóð
(Cromström & Höijer 1996)
sýndi að 62% af öllu ofbeldisefni
í sænsku sjónvarpi er bandarískt
að uppruna. Þessi tala hækkar
um 15% ef endurtekningar og
kynningar eru teknar með í
reikninginn. Samþjöppun eign-
arhalds á myndmiðlum á ekki
eingöngu við sjónvarp, mynd-
bönd og kvikmyndir heldur
einnig á tölvuleikjaframleiðslu
og öðru því tengdu. Ohætt er að
segja að í veröldinni í dag sé
eignarhald á myndmiðlum
ávísun á völd. A alþjóðlega vísu
birtast hin miklu völd heims-
markaðsveldanna í einhæfni í
efnisvali og eins konar „einka-
ritskoðun“. Þetta er andstætt
þeirri almennu hugsun að auk-
inni fjölmiðlun fylgi sjálfkrafa
aukin efnisleg og menningarleg
fjölbreytni og tjáningarfrelsi.
Víða um lönd hafa menn
áhyggjur af einhæfninni í hinni
alþjóðlegu myndmiðlun sem á
þeim dynur og reyna að sporna
við með eigin framleiðslu sem
leggur áherslu á þjóðmenningar-
leg gildi, tungu og sögu. Sláandi
dæmi um slíka þróun á síðustu
árum er frá Austur-Evrópu þar
sem fall járntjaldsins hafði í fór
með sér algjört frelsi á fjölmiðla-
markaðnum. Eftir nokkur ár af
slíku „frelsí" hafa flest gömlu
járntjaldslandanna séð sig knúin
til að setja lög sem takmarka út-
sendingar á klám- og ofbeldis-
efni. Undantekningarlaust hafa
kannanir sýnt fram á að alls
staðar tekur almenningur eigið
sjónvarpsefni framyfir erlent.
Þetta er t.a.m. vel kunn stað-
reynd úr íslensku sjónvarpi.
Þá hefur nýleg bandarísk
könnun (Gerbner 1997) leitt í
ljós að meirihluti sjónvarps horf-
enda kýs frekar að horfa á efni
án ofbeldis og þá stendur spurn-
ingin eftir hvers vegna er megn-
ið af því sjónvarpsefni sem býðst
svo ofbeldiskennt sem raun ber
vitni. Bandaríski fjölmiðla-
fræðingurinn George Gerbner
heldur því fram að alþjóðleg
markaðshugsun ráði ferðinni í
þessu efni; sjónvarpsofbeldi er
myndmál án landamæra og án
takmarkana tungumáls eða
menningar. Það er lægsti og
auðveldasti samnefnarinn i
alþjóðlegri dreifingu á mynd-
máli. Þessu til staðfestingar
bendir Gerbner á að hlutfall of-
beldisefnis í bandarísku sjón-
varpsefni sem selt er til annarra
landa er talsvert hærra en í
sjónvarpsefni sem sýnt er í
Bandaríkjunum sjálfum.
Galsi og Baldvin Ari
keppa fyrir hönd Léttis
Óánægja með há skrán-
ingargjöld hjá Fáki
Eigandi hestsins,
Andreas Trappe,
genginn í Létti
á Akureyri
LJÓST er nú að stefnt verður með
stóðhestinn Galsa frá Sauðárkróki í
A-flokk gæðinga á landsmótinu á
Melgerðismelum. Mun hann keppa
fyrii- hönd hestamannafélagsins
Léttis á Akureyri en ekki fyrir Hörð
í Kjósarsýslu eins og reiknað hafði
verið með. Eigandi hestsins,
Þjóðverjinn Andreas Trappe, mun
hafa skráð sig í Létti í vor þegar allt
útlit var fyrir að ekki yrði hægt að
mæta með klárinn í úrtöku hjá Herði
vegna svæðaskiptingar af völdum
hitasóttarinnar. Gera má ráð fyrir að
Harðarmönnum létti við þessi tíðindi
því telja má að nú losni eitt sæti í
gæðingasveit þeirra.
Knapi á Galsa nú sem fyrr verður
að sjálfsögðu Baldvin Ari Guðlaugs-
son en þeir tóku nýverið þátt í firma-
keppni hjá Létti og sigruðu þar
næsta örugglega. Telja Léttismenn
sig nokkuð vissa með sigursætið í A-
flokki á landsmótinu verði Baldvin
og Galsi meðal keppenda. Attu þeir
sem rætt var við vart orð til að lýsa
klárnum svo góður sem hann væri
um þessar mundir.
Á fimmtudag hefst gæðingakeppni
Fáks á Víðivöllum og ríkii- mikil
spenna fyrir þá keppni. Oft hafa
komið fram nýjar áður óþekktar
stjörnur hjá Fáki. Forkeppnin hefst
á fimmtudag, á fóstudag fara fram
fullnaðardómar þar sem 20 hestar
taka þátt í hvorum flokki, úrslit
verða síðan á laugardag en dagskrá
hefst alla dagana klukkan 10. En víst
er að nú fer í hönd spennandi tími
þegar félögin velja fulltrúa sína í
gæðingakeppni landsmótsins.
MIKILLAR óánægju hefur gætt
meðal keppnismanna hjá Fáki vegna
hárra skráningargjalda í gæðinga-
keppninni og öðrum keppnisgreinum
á hvítasunnumóti félagsins. Fyrir
hvem skráðan hest þarf að greiða
3.500 krónur sem er nokkru hærra en
hefur tíðkast hjá öðrum félögum. Ekki
skiptir máli hvort menn skrái fleiri en
einn hest til leiks en víða hefur sú hefð
verið við lýði að greitt sé eitt gjald fyr-
ir fyrsta hest og síðan lægra fyrir
næstu. Þetta er ekki í fyrsta skipti
sem óánægju gætir af þessum sökum
og oft hefur komið til tals meðal
keppnismanna að hunsa keppnina en
aldi'ei náðst samstaða um slíkt.
Hafa margir hugleitt úrsögn úr
félaginu og þar á meðal era Sigur-
björn Bárðarson og Gunnar Arnars-
son sem hafa að öllu jöfnu mætt með
mörg hross til leiks. Sigurbjörn skráði
aðeins fjögur hross að þessu sinni af
þessum sökum.
Keppnismenn hafa til margra ára
kvartað undan skráningargjöldum og
telja óréttlátt að þeir þui'fi að standa
að stórum hluta undir mótum fjár-
hagslega. Á móti er sagt að þetta sé
eina leiðin til að fjármagna mótin sem
að sjálfsögðu verði að standa undir
sér.
Samkvæmt upplýsingum frá skrif-
stofu Fáks verður kannað með endur-
greiðslu hluta ski'áningargjalda, ef
hagnaður verður af mótinu.
Morgunblaðið/Valdimar Kristinsson
GALSI frá Sauðárkróki sem verið hefur einn af eftirsóttustu stóðhest-
um landsins mun keppa fyrir hönd Léttis á landsmótinu f sumar.
Myndin er tekin þegar hann sló eftirminnilega í gegn á landsmótinu
‘94, þá fjögurra vetra gamall. Knapi er Baldvin Ari Guðlaugsson.
Ungu mennirnir
að taka völdin
HESTAR
Sörlastaðir,
Hafnarfirði
GÆÐINGAMÓT OG
LANDSMÓTSÚRTAKA SÖRLA
Gæðingamót Sörla í Hafnarfirði var
haldið föstudag og laugardag sl. Þar
var keppt í öllum flokkum gæðinga-
keppninnar auk pollaflokks og kapp-
reiða. Þá var haldin uppskeruhátíð
félagsins á laugardagskvöldið.
SÖRLAMENN í Hafnarfirði
voru fyrstir til að velja hesta til
þátttöku fyrir sína hönd á
landsmótinu sem haldið verður í
sumar. Þar voru ungu mennirnir at-
kvæðamiklir og eldri jaxlar eins og
til dæmis Sveinn Jónsson, sem hef-
ur í langan tíma verið atkvæðamikill
á mótum Sörla, komst ekki á blað að
þessu sinni. Sonur hans, Jón Páll,
hélt hins vegar merkinu á lofti með
því að blanda sér í baráttuna um
verðlaunasaetin. Knapi mótsins,
Ragnar E. Ágústsson, var með efsta
hest í B-flokki, Hrólf frá Hrólfsstöð-
um, og sömuleiðis leiddi hann Eyju
frá Hafnarfirði til sigurs í keppni
unghrossa. Adolf Snæbjörnsson á
Vímu frá Neðri-Vindheimum skaust
upp fyrir Elsu Magnúsdóttur á
Demanti frá Bólstað í úrslitum A-
flokks.
Fjöldi aukaverðlauna er veittur á
móti Sörla og voru Hinrik Þór Sig-
urðsson og Valur frá Litla-Bergi
valdir par mótsins og hlutu að laun-
um Hamarsbikarinn. Hæst dæmda
hryssa mótsins hlaut Toppsbikarinn
en það var Fluga frá Breiðabólstað
sem Hinrik sýndi. Þá var Stígsbik-
arinn veittur því barni sem þykir
hafa skarað fram úr hvað varðar
góða og prúðmannlega reið-
mennsku innan sem utan vallar og
hlaut hann Sandra Líf Þórðardóttir.
Veður var heldur óhagstætt með-
an á mótinu stóð á föstudag og laug-
ardag, suddarigning allan tímann að
heita. Kom þetta óneitanlega niður
á tímum á kappreiðum en þó voru
tímar í 150 metra skeiði ótrúlega
góðir þar sem heimsmeistarinn
Logi Laxdal sigraði á Hraða frá
Sauðárkróki á 15,04 sek.
Úrslit urðu annars sem hér segir:
A-flokkur
1. Víma frá Neðri Vindheimum,
eig.: Jón V. Hinriksson, kn.: Adolf
Snæbjömsson, 8,32.
2. Demantur frá Bólstað, eig.: og
kn.: Elsa Magnúsdóttir, 8,34.
3. Soldán frá Ketilsstöðum, eig. og
kn.: Atli Guðmundsson, 8,30.
4. Eik frá Hvolsvelli, eig.: Sindri og
Sigurður Adolfsson, kn.: Sindri
Sigurðsson, 8,16.
5. Komma frá Ketilstöðum, eig.:
Snorri R. Snorrason og Stefanía
B. Sigurðardóttir, kn.: Páll Ólafs-
son, 8,22.
B-flokkur
1. Hrólfur frá Hrólfsstöðum, eig. og
kn.: Ragnar E. Ágústsson, 8,62.
2. Prins frá Ketilsstöðum, eig.: Har-
aldur Njálsson, kn.: Anna B.
Ólafsdóttir, 8,40.
3. Glói frá Hóli, eig.: Haraldur Þor-
geirsson, kn.: Jón P. Sveinsson,
8,37.
4. Fluga frá, eig.: kn.: Hinrik Þ. Sig-
urðsson, 8,40.
5. Glæsir frá Selfossi, eig.: Anna B.
Ólafsdóttir og Snorri Dal, kn.:
Snorri Dal, 8,38.
Ungnienni
1. Síak frá Þúfu, eig. og kn.: Kristín
Ó. Þórðardóttir.
2. Glói frá Árnanesi, eig.: Jón V.
Hinriksson, kn.: Brynja B. Jóns-
dóttir.
3. Rómur frá Bakka, eig. og kn.:
Sigríður Pjetursdóttir.
4. Patti frá Búlandi, eig.: Pálmi Ad-
olfsson, kn.: Ingólfur Pálmason.
5. Spari-Rauður frá Svignaskarði,
eig.: Sigurður Adolfsson, kn.:
Marissa Hood.
Unglingar
1. Valur frá Litla-Bergi, eig. og kn.:
Hinrik Þ. Sigurðsson, 8,50.
2. ísak frá Heggsstöðum, eig. og
kn.: Eyjólfur Þorsteinsson, 8,32.
3. Skrugga frá Hala, eig. og kn.:
Bryndís K. Sigurðardóttir, 8,20.
4. Blossi frá Árgerði, eig.: Hrafn-
hildui' Guðrúnardóttir, kn.:
Margrét Guðrúnardóttir, 8,08.
5. Hai'pa frá Hala, eig. og kn.:
Elísabet E. Garðarsdóttir, 8,05.
Börn
1. Rúbin frá Ögmundarstöðum, eig.:
Theódórs-fjölskyldan, kn.: Ómar
Á. Theódórsson.
2. Árvakui' frá Sandhól, eig.:
Margrét Vilhjálmsdóttir og Þor-
valdur H. Kolbeinsson, kn.: Rósa
B. Þorvaldsdóttir.
3. Tinni, eig. og kn.: Kristín M.
Jónsdóttii'.
4. Spaði frá Þúfu, eig. og kn.:
Sandra L. Þórðardóttir.
5. Kæti frá Skollagróf, eig. og kn.:
Bryndís Snorradóttir.
Pollar
1. Dímon frá Brúsholti, eig.:
Margrét H. Vilhjálmsdóttir, kn.:
Birkir R. Þorvaldsson.
2. Skjöldur frá Hrólfsstöðum, eig.
og kn.: Margrét F. Sigurðardótt-
ir.
3. Mózart frá Suðurholti, eig. og
kn.: Jón B. Smárason.
4. Máli frá Bjarnarhöfn, eig. og kn.:
Edda D. Ingibergsdóttir.
Unghross
1. Eyja frá Útey, eig. og kn.: Ragn-