Morgunblaðið - 13.09.1998, Blaðsíða 28

28 SUNNUDAGUR 13. SEPTEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
Svalbarö'1
>* Longyearbyen
Fiskvekndars vœöió
yið Aalbarða >---
2** '
Norsk lögsaga c
/við jarrMayen j ^
Íeilávm
RUSSLAND
EFTIRLITSSVÆÐI STRANDGÆSLUNNAR
I NORÐUR-NOREGI
ROLF Vik, skipstjóri á Manon, fyrir miðju, tók veiði-
eftirlitsmönnunum ekki fagnandi.
STEIN Olav Hagalid og Trond Einarsen skoða
nótaskipið í krók og kima í fylgd eins skipverjanna.
Vörður
hafsins
Norsku strandgæslunni er ætlað að fylgjast
með 2 milljóna ferkílómetra hafsvæði. Urð-
ur Gunnarsdóttir sigldi með K/V Nordkapp
frá Svalbarða til Lofoten, fylgdist með lífínu
um borð, veiðieftirliti, köldu baði í Norður-
✓
Ishafí og hlustaði á náin kynni hnúfubaks
við jafnvægisstilla skipsins.
V'ÖRÐUR hafsins og sam-
verji“ eru hátíðleg einkenn-
isorð norsku strandgæsl-
unnar. Lífíð um borð er
blanda hermennsku, sjómennsku og
löggæslu og afslappaðra en von er á
þótt lögregluþjónar hafanna haldi
vissulega fast í reglur, m.a. um
klæðaburð, að minnsta kosti meðan
gestir eru um borð. Þegar fréttist að
einn þeirra sé Islendingur verða
sumir dálítið kyndugir á svip, og
grínið um borð verður mest á kostn-
að hans. Styggðaryrði um íslenska
sjómenn berast hins vegar ekki í ís-
lensk eyru og greinilegt að strand-
gæslan telur þetta kærkomið tæki-
færi til að sýna fram á að samskipti
hennar og íslenskra skipa séu öll eft-
ir settum reglum og að þjóðum sé
ekki mismunað á úthöfum.
K/V Nordkapp hefur verið á sigl-
ingu í tvær vikur um verndarsvæðið
við Svalbarða og í Smugunni, þegar
leiðin liggur til Svalbarða. Teknar
eru vistir og gestir og þegar haldið í
suðurátt til eyjarinnar Hopen, þar
sem sækja á einn vísindamann. Gott
er í sjóinn en þoka og þegar skipið
nálgast Hopen er þokan svo mikil að
ekki er hægt að fljúga þangað. Vís-
indamaðurinn verður því að bíða
næstu ferðar.
Stórhreingerning fer fram daginn
eftir og þeir lægst settu sveifla tusk-
um og hreinsiefni af mikilli elju.
Annars er lítið við að vera fram eftir
degi, þeir sem ekki eru á vakt, en
þær eru að jafnaði fjórir tímar og
svo átta tíma hvíld, sofa, sitja og
spjalla, eða bregða sér í líkamsrækt,
gufubað og ljós. Geir Eikeland, skip-
herra, segir nauðsynlegt að áhöfnin
geti haldið sér í formi og komist í
ljósabekk, ekki síst yfir háveturinn,
þegar dimmt er allan sólarhringinn.
Þá grípur einstaka skipverji í bók,
t.d. einn vaktmannanna í brúnni,
sem leggur stund á lögfræði sam-
hliða vinnunni.
Fjórar konur í áhöfn
Áhöfnin er ung að árum, margir
hinna óbreyttu eru undir tvítugu og
elsti maðurinn um borð, næstráð-
andinn, er fertugur. Eikeland segist
kjósa svo unga áhöfn, þar sem létt-
ara reynist að móta yngra fólk í anda
strandgæslunnar en hið eldra. Flest-
ir í áhöfninni eru frá strandhéruðun-
liggur fyrir er þeim hluta áhafnar-
innar sem ekki hefur komið þangað
leyft að spóka sig á þessum eyðilega
stað. Ellefu manns eru að jafnaði á
Bjarnarey við ýmiskonar vísinda-
rannsóknh- og í tengslum við fjar-
skipti en þegar komið er í land eru
aðeins tveir viðlátnir; hinh' hafa
brugðið sér á fjöll eins og sönnum
Norðmönnum sæmir. Rúmlega 400
metra hátt fjall er á eynni og kofi
þar við, sem freistaði vísindamann-
anna.
Boðið er upp á kaffi og kökur, og
að því búnu haldið í pósthúsið, sem
hlýtur að teljast eitt hið afskekkasta
í heimi. Þaðan eru send póstkort í
gríð og erg og fátæklegt minjagripa-
úi-valið hreinsað upp.
Aðalerindi skipverja er hins vegar
að skella sér í sjóbað í Norður-íshafi.
Nær allir skipverjarnir státa af því
að vera félagar í nektarsjóbaðsfélagi
Bjarnareyjar og þeim sem ekki hafa
slíkt skírteini upp á vasann því eins
gott að verða sér úti um það. Skip-
verjar eru heppnir, sjórinn er 4° hlýr
og tíu manna hersing dembir sér út í
íshafið.
Spennan eykst
Ferðinni er nú heitið í Síld-
ai'smuguna en áður en þangað er
komið verður vart fímm togara á
svæðinu. Spennan eykst þegar ljóst
er að þrjú skipanna eru að veiðum á
fiskverndarsvæðinu. Flogið er yfh'
svæðið og ákveðið að senda þyrluna
að nýju, að þessu sinni með veiðieft-
irlitsmenn. Þeir eru látnir síga um
borð í norskt síldveiðiskip, en skip-
stjórnarmenn þar segjast ekki hafa
haft hugmynd um að þeir hafi verið
að veiðum á verndarsvæðinu, auk
þess sem þeir hafí haldið að Norð-
menn mættu veiða þar. Skipstjórinn
sleppur með áminningu, þar sem
hann hafði ekki kastað og bátur er
sendur eftir efth'litsmönnunum.
Er líður á kvöldið er ákveðið að
fara um borð í tvö skip til viðbótar,
einnig norsk. Er rætt er við skip-
stjórana í talstöð reynast þeh' í þann
veginn að kasta og eru ókátir með
afskiptin. En ekki verður komist hjá
Morgunblaðið/UG
GEIR Eikeland skipherra, t.h., í brú Nordkapp. Allt var með kyrrum
kjörum fram eftir degi en spennan jókst skyndilega er vart varð við
togara að ólöglegum veiðum.
um og margh' hafa einhverja reynslu
af sjómennsku. Stunda sjóinn líka í
frístundum, m.a. skipstjórinn, sem á
seglskútu heima í Bergen.
Af 45 manna áhöfn eru fjórar kon-
ur og segir Eikeland tilkomu þeirra í
strandgæsluna vera nýjung. Þær
starfa í vélarrúmi, á þyrludekki, við
hreingemingar og í brúnni. Eikeland
segir fyrirrennara sinn hafa verið
mótfallinn því að hafa konur í áhöfn
þar sem slíkt kallaði á tóm vandi'æði.
Eikeland segist ekki sammála því,
vera stúlknanna um borð verði til
þess að skapa eðlilegra andrúmsloft.
Það dragi úr töffarastælunum og
strákarnir þrífi sig betur. Þess eru
dæmi að pör hafi orðið til um borð en
skipstjórinn leggur áherslu á að það
sé ekki vel séð að unga fólkið sé að
stinga saman nefjum um borð. Þó er
greinilegt að þær reglur eru ekki að
fullu virtar, þegar yfirmennirnh’ sjá
ekki til hrekkja strákarnir stelpurn-
ar rétt eins og á skólalóðinni í tíu ára
bekk.
ísbað á Bjarnarey
Er líður að kvöldi birtist Bjarnar-
ey skyndilega í þokunni. Þar bíða
tveir vísindamenn þess að verða
sóttir og þar sem ekkert sérstakt
UTFARARSTEMMNING
í BRÚNNI
SVEI mér þá, manni
leyfist ekki að verða á í
messunni," segir Rolf Vik,
skipstjórinn á Manon frá
Bergen þegar hann hefur
fengið formlega aðvörun
frá norsku strandgæslunni.
Klukkan er hálfellefu á
sunnudagskvöldi á físk-
verndarsvæðinu við Sval-
bai'ða, um sjö sjómílur frá
mörkum Síldarsmugunnar.
Það ríkir útfararstemmn-
ing í rökkvaðri brúnni á
Manon þegar eftirlits-
mennirnir koma enda hafði
Vik fundið væna síldar-
torfu sem hann var í þann
mund að kasta á. Eftirlits-
mennirnir hvísla því að
hann hafí líklega orðið af
150-200 tonnum, og því
ekki nema von að menn séu
Því fer fjarri að áhöfnin á norska nóta-
skipinu Manon hafi fagnað heimsókn og
aðvörun strandgæslunnar vegna veru á
fiskverndarsvæðinu við Svalbarða
ókátir. Stemmningin um
borð sé hins vegar svo
þung að þeir hafí ekki
kynnst öðru eins. Allir um
borð, ellefu talsins, standa
þöglir og þungbúnir í
brúnni og þarf að toga upp
úr þeim hvert orð. Skip-
stjórinn rýkur hins vegar í
talstöðina til að vara önnur
skip á svæðinu við. Eftir
hálftíma láta flestir sig
hverfa nema skipstjórinn
og stýrimaðurinn, sem
halda áfram leitinni að
silfri hafsins og hafa fljót-
lega erindi sem erfiði.
Vik segist ekki hafa vitað
að hann væri inni á vernd-
arsvæðinu, hann hafi ekki
fískað á svæðinu lengi held-
ur verið á kolmunnaveiðum
í Norska hafinu. Eftirlits-
mennimir, Stein Olav
Hagalid og Trond Einar-
son, eiga hins vegar bágt
með að trúa því, enda
tækjabúnaðurinn um borð
eins og best verður á kosið,
litskrúðugir radarar, dýptr
armælar og ýmiskonar
staðsetningarbúnaður gera
það að verkum að brúin
minnir á leiktækjasal.
Vik er sumsé ekki tek-
inn trúanlegur og honum
skipað að hafa sig á brott
af verndarsvæðinu þegar í
stað. Að því búnu hefjast
Einarson og Hagalid
handa við að fara yfir
veiðidagbækur og önnur
plögg í brúnni. Það tekur
drjúga stund, þótt allt
reynist vera í lagi. Þá er
skipið grandskoðað og með
í för er sá skipverjanna
sem minnst virðist hafa
kippt sér upp við heimsókn
eftirlitsmannanna.
Hann sýnir skipið stolt-
ur og hefur fulla ástæðu
tU, það er glænýtt, smíðað
GRÆNLAND
Morgunblaðið/UG
SÆBJÖRNINN kominn til að sækja eftirlitsmennina um borð í
Manon enda komið fram á nótt.