Morgunblaðið - 13.09.1998, Blaðsíða 64

TNT
Express
Worldwide
580 1010
íslandspóstur hf
Hraðflutningar

MORGVNBLABIÐ, KRINGLAN1,103 REYKJAVIK, SÍMI5691100, SÍMBRÉF 5691181
PÓSTHÓLF3040, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI1
SUNNUDAGUR 13. SEPTEMBER 1998
VERÐ í LAUSASÖLU 125 KR. MEÐ VSK
Rannsókn prófessors við HI
Minni vímuefna-
neysla með leið-
andi uppeldi
UPPELDISHÆTTIR foreldra
geta haft áhrif á það hvort ungling-
ar neyta áfengis og vímuefna.
Þannig eru unglingar sem búa við
leiðandi uppeldishætti ólíklegri til
að hafa neytt áfengis við 14 ára ald-
ur og til að drekka mikið í senn við
17 ára aldur en þeir sem búa við af-
skiptalausa uppeldishætti. Þetta
kemur fram í niðurstöðum viðamik-
illar rannsóknar á áfengis- og fíkni-
efnanotkun unglinga sem Sigrún
Aðalbjarnardóttir, prófessor við
Háskóla Islands, hefur gert.
Við rannsóknina byggði Sigrún á
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Skoða lífið
úr sjónum
BORN og fullorðnir höfðu margt
að skoða í Sjávarútvegshúsinu
við Skúlagötu í Reykjavík á degi
hafsins í gær. Þar kynntu Haf-
rannsóknastofnun, Rannsókna-
stofnun fiskiðnaðarins og Fiski-
stofa starfsemi sína á líflegan
hátt. Um landið allt var dagurinn
haldinn hátíðlegur í sjóminja-
söfnum og rannsóknastofnunum
og bryddað upp á ýmsum tiltækj-
um í tilefni dagsins.
Teflt um
sæti í 2.
umferð
MARGEIR Pétursson og Þröstur
Þórhallsson annars vegai' og Helgi
Olafsson og John Rpdgaard frá
Færeyjum hins vegar áttu að tefla til
þrautar í gær, laugardag, um sæti í
2. umferð á svæðamóti Norðurlanda
í skák í Danmörku.
Fyrst tefla skákmennirnir tvær
'atskákir, 25 mínútur til umhugsunai'
á mann. Ef þeir eru enn jafnir tefla
þeir tvær 15 mínútna skákir, síðan
tvær skákir, þar sem hvítur hefm- 4
mínútur og svartur 5, og ef þeir eru
enn jafnir tefla þeir bráðabana þar
sem fyrsta sigurskák tryggir sæti í
annarri umferð sem hefst í dag.
■ Hannes Hlífar/42
kenningum Díönu Baumrind, sem
hefur gert greinarmun á ferns kon-
ar uppeldisháttum, leiðandi, eftir-
látum, skipandi og afskiptalausum.
Samkvæmt skilgreiningunni krefj-
ast leiðandi foreldrar þroskaðrar
hegðunar af barninu og taka vel á
móti hugmyndum þess. Þeir setja
skýr mörk um hvað er tilhlýðilegt
og hvað ekki, nota til þess útskýr-
ingar og hvetja börnin til að skýra
út sjónarmið sín.
Börn leiðandi foreldra drekka
minna og neyta síður vímuefna
Eftirlátir foreldrar bregðast vel
við hugmyndum barna sinna, leyfa
töluverða sjálfstjórn og sýna þeim
hlýju. Þeir setja börnum sínum hins
vegar ekki skýr mörk. Skipandi for-
eldrar stjórna hins vegar börnum
sínum með boðum og bönnum og
þeir refsa þeim fyrir misgjörðh-. Af-
skiptalausir foreldrar ala börnin
upp í stjórnleysi, setja ekki mörk og
gera ekld kröfur til þeirra.
Við 14 ára aldur höfðu 42%
þeirra sem áttu leiðandi foreldra
prófað áfengi, 46% eftirlátra for-
eldra, 67% skipandi foreldra og
71% afskiptalausra foreldra. Sama
var upp á teningnum þegar litið var
á vímuefnaneyslu unglinganna.
45% unglinganna sem höfðu prófað
hass 17 ára áttu afskiptalausa for-
eldra, 38% eftirláta, 18% skipandi
og 12% leiðandi.
Sigrún segir að þessi rannsókn
sendi skýr skilaboð til foreldra um
að leiðandi uppeldishættir séu væn-
legastir til árangurs.
■ Unglingar afskiptalausra/12
Umboðsmaður um
UMBOÐSMAÐUR Alþingis,
Gaukur Jörundsson, telur að
ákvörðun bæjarstjórnar Hafnar-
fjarðar um að veita Valgerði Sig-
urðardóttur lausn frá störfum í
hafnarstjórn og frá starfi for-
manns hafnarstjórnar hafi farið í
bága við fyrirmæli í sveitarstjórn-
arlögum. Sjálfstæðisflokkur og Al-
þýðubandalag mynduðu meiri-
hluta bæjarstjórnar eftir kosning-
ar 1994 en eftir að upp úr sam-
starfinu slitnaði 1995 ákvað nýr
meirihluti að kosið skyldi að nýju í
hafnarstjórn og skólanefnd grunn-
skóla og var það gert í febrúar
1997.
Nýjan meirihluta mynduðu full-
trúar Alþýðuflokks og tveir full-
trúar Sjálfstæðisflokksins. Val-
gerður og Magnús Gunnarsson,
hinn bæjarfulltrúi Sjálfstæðis-
flokksins sem ekki stóð að hinum
nýja meiríhluta, mótmæltu tillög-
unni um nýja kosningu í bæjar-
stjórninni. Þau sendu stjórnsýslu-
kæru til félagsmálaráðuneytisins í
mars 1997 og kröfðust þess að
ákvarðanir nýja meirihlutans hvað
þetta varðaði yrðu felldar úr gildi.
Vitnuðu þau til sveitarstjórnarlaga
og reglugerða og töldu að hafnar-
stjórn og skólanefnd, sem kjörnar
voru við upphaf kjörtímabils, væru
rétt kjörnar til loka kjörtímabils
Húsbílafólk
í vanda við
Nýjadal
BJÖRGUNARSVEITIN Da-
grenning fór í gærmorgun til
móts við fólk á húsbfl við Nýja-
dal á Sprengisandsleið, en fólk-
ið hafði óskað eftir hjálp.
Að sögn lögreglunnar á
Hvolsvelli var skafrenningur á
leiðinni og skyggni 1-200 metr-
ar og var farið að skafa ofan í
hjólfór bflsins. Treysti fólkið sér
ekki til byggða og óskaði því
eftir hjálp björgunarsveitarinn-
ar.
Samkvæmt upplýsingum frá
Vegagerðinni á hádegi í gær
var hálka og hálkublettir víða á
heiðum á Vestfjörðum og á Mý-
vatns- og Möðrudalsöræfum og
á Vopnafjarðarheiði var krap.
Ófært var um Hellisheiði
eystri. A Mýrdalssandi var
hvasst en ferðafært.
Sluppu naumlega er 35
tonna skipskrani féll
OHAPP varð um borð í flutninga-
skipinu Reykjafossi, við nyrðri
hafnargarðinn í Dalvík, um kl. 11 í
gærmorgun.
Festingar á 35 tonna skipskrana,
sem var að hífa 40 feta frystigám,
gáfu sig, með þeim afleiðingum að
kraninn féll niður. Einn maður var
að störfum í stjórnhúsi framan á
krananum og var í fyrstu óttast að
hann hefði slasast er stjómhúsið
varð undir krananum. Betur fór en
á horfðist því manninum tókst að
skríða út úr stjómhúsinu og undan
krananum. Talið er að hann hafi
sloppið við meiðsl.
Nokkrir menn voru að vinna við
kranann og samkvæmt lögreglunni
tókst þeim að kasta sér frá þegar
kraninn féll niður.
Morgunblaðið/Anna G. Ólafsdóttir
Morgunblaðið/Sig. Sigm.
Fé af fjalli
GÖNGUR og réttir eru að hefjast
víða um land. Hrunamenn drógu
fé sitt í dilka í Hrunarétt á föstu-
dag. Rann safnið niður Tungu-
fellsdal í slóð fremstu leitar-
manna. Sama dag réttuðu Gnúp-
verjar í Skaftholtstungnarétt,
þar sem hnátan á minni mynd-
inni, Auður Olga Amardóttir,
fylgdist með af réttarveggnum.
breytingar á hafnarstjórn í Hafnarfírði á síðasta kjörtímabili
Brýtur í bága
við sveitar-
stjórnarlög
þar sem hvorki hafnarreglugerð
né lögum um grannskóla hefði ver-
ið breytt.
Ráðuneytið taldi ekki hafa verið
brotið í bága við ákvæði sveitar-
stjómai-laga og í framhaldi af því
kvartaði Valgerður Sigurðardóttir
við umboðsmann Alþingis.- Í niður-
stöðu hans segir að yfirleitt séu at-
vik þannig þegar upp úr meiri-
hlutasamstarfi slitni að nýr meiri-
hluti hafi ráðandi stöðu í nefndum
á vegum sveitarstjórnar en málið
horfi öðruvísi við þegar tveir full-
trúar Sjálfstæðisflokks myndi nýj-
an meirihluta með'öðram ílokki og
tveir fulltrúar séu í „stjórnarand-
stöðu“.
I bréfi bæjarstjórnar Hafnar-
fjarðar til umboðsmanns Alþingis
11. september 1997 kemur fram að
ákvörðun bæjarstjórnar um að
veita hafnarstjórnarmönnum lausn
frá störfum hafi verið byggð á því
sjónarmiði að meirihluti hafnar-
stjórnar hefði önnur viðhorf til
stjórnunar bæjarins en meirihluti
bæjarstjórnar. Umboðsmaður
bendir á ákvæði í 2. mgr. 40. grein-
ar sveitarstjórnarlaga þar sem
segir: „Sveitarstjórnarmaður er
einungis bundinn af lögum og
sannfæringu sinni um afstöðu til
einstakra mála og honum ber að
gegna störfum af alúð og sam-
viskusemi.“
Önnur viðhorf en hjá
meirihlutanum
Segir hann að telja verði að
þetta gildi einnig um þá sem sitja í
nefndum, ráðum og stjórnum á
vegum sveitarfélaga og telur hann
það byggjast á svipuðum viðhorf-
um cg fram koma í 48. grein
stjórnarskrárinnar þar sem segir
að þingmenn séu eingöngu bundn-
ir við sannfæringu sína en ekki við
neinar reglur frá kjósendum. Um-
boð þingmanna verði því ekki aft-
urkallað þótt þeir skipti um
stjórnmálaflokk eða gangi gegn
skoðunum flokks síns í ákveðnum
málum.
„Á sama hátt er hlutverk 2.
mgr. 40. gr. sveitarstjórnarlaga að
tryggja, að þeir, sem sitja í sveit-
arstjórnum eða nefndum á vegum
sveitarfélaga, séu sjálfstæðir í
starfi. Verður nefndarmönnum
ekki veitt lausn frá störfum þótt
skoðanir þeirra séu ekki þóknan-
legar ríkjandi meirihluta í sveitar-
stjórn. Fór sú ákvörðun bæjar-
stjórnar Hafnarfjarðarkaupstað-
ar, að veita Valgerði lausn frá
störfum í hafnarstjórn vegna við-
horfa hennar til stjórnar bæjarfé-
lagsins því í bága við ákvæði 5.
mgr. 63. gr., sbr. 2. mgr. 40. gr.
sveitarstjórnarlaga nr. 8/1986. Á
grundvelli þessara sjónarmiða var
einnig ólögmætt að víkja Valgerði
úr sæti formanns hafnarstjórnar
og kjósa nýjan í hennar stað,“ seg-
ir í greinargerð umboðsmanns Al-
þingis.