Morgunblaðið - 13.09.1998, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 13. SEPTEMBER 1998 43 f
HÓPURINN á Víðirnesi, þar sem landnámsmenn tóku land í okt. 1895 og fyrsti íslendingurinn í Vesturheimi fæddist.
/
Ogleymanleg
pílagrímsferð til
„Nýja Islandsa
Félag eldri borgara í Reykjavík lagði í
sumar leið sína til Nýja Islands í Kanada
og stóð ferðin frá 28. júlí til 12. ágúst. Hér
segir Qddný Sv. Björgvinsdóttir frá ferð-
inni, en hún var fararstjóri hópsins.
KÓR FEB í Reykjavík „Söngfélag eldri borgara“ á hátíðasviðinu í lystigarðinum í Gimli.
HUGUR félaga í Félagi eldri borgara í
Reykjavik hefur lengi staðið til vesturfarar.
Tengsli hafa glatast við ættmenni á vestm--
slóðum. Sagan fær líka forvitnilegri ímynd
eftir því sem aldurinn færist yfír og meira er
lesið. Vesturför varð loks vei-uleiki í sumar.
Níutíu eldri borgarar sóttu hátíðahöld 109. Is-
lendingadagsins í Gimli, kórinn þeirra „Söng-
félag FEB“ söng á hátíðasviðinu, og leikfélag-
ið „Snúður og Snælda“ sýndi brot úr leikrit-
um víða um Islendingabyggðir. Fararstjóri
hópsins var Oddný Sv. Björgvins, sem sá
einnig um skipulagningu ferðarinnar með að-
stoð Davíðs Gíslasonar kornræktarbónda
vestanhafs. Undirbúningur hófst í júní ‘97,
enda í mikið ráðist. „Ógleymanleg pílagríms-
ferð er að baki“, sögðu margir við heimkomu.
„Svona ferðir er útilokað að skipuleggja
nema með góðri aðstoð fólksins fyrir vestan,"
segir Oddný. „Ég var svo heppin að fá Davíð
Gíslason til að hjálpa mér, en hann aðstoðaði
Karlakórinn Heimi frá Skagafirði í kórferða-
lagi á sömu slóðum sumarið ‘96. Davíð talar
þessa skemmtilegu „Winnipeg-íslensku" og er
eldheitur ættjarðarvinur. Hann er formaður
Landafundanefndar í Kanada sem undirbýr
hátíðahöld á aldamótaári og önnum kafinn í
bústörfum og félagsmálum, en gaf sér samt
tíma til að undirbúa komu hópsins. Hann
flaug með hópnum til Calgary og reyndist
okkur frábærlega.
Við ákváðum fljótt að gefa hópnum kost á
að skynja bæði víðáttu sléttunnar og fegurð
Klettafjalla. Formaður þjóðræknisfélagsins í
Calgary, Margrét Geppert, tók vel á móti
okkur og var leiðsögumaður okkar um Kletta-
fjöllin. Eins má geta ómetanlegrar aðstoðar
Laurence Johnson, varaformanns þjóðrækn-
isfélagsins í Selkirk. Þegar kórinn vantaði að-
stöðu til æfinga, bauð Laurence 35 manna kór
að æfa sig í setustofunni heima hjá sér. Það
var íslensk gestrisni, eins og hún gerist best.“
Oddný segir undirbúning ferðarinnar hafa
staðið í rúmt ár. „í vetur fengum við ættfræð-
ing á fund með hópnum, sem hjálpaði til að
rekja horfin ættartengsl. Það er mildls virði
íyrir Kanadabúa af íslenskum uppruna að fá
heimsókn ættingja og skynja rætur sínar á Is-
landi. Ekki er síður mikilvægt fyrir eldra fólk
að fá tækifæri til að skoða söguslóðir vestan-
hafs og hitta yngri kynslóðir landnemanna.
Islensku þjóðræknisdeildirnir buðu til
„gestamóta þar sem rabbað var saman yfir
kaffibolla, kleinum og vínartertusneið að ís-
lenskum þjóðarsið frá dögum landnemanna.
Mikið var spjallað og sungið. Ótrúlegt, hvað
íslenska þjóðarbrotinu hefur tekist að varð-
veita íslenskuna, hvað yngri kynslóðin leggur
á sig til að rækta tungumálið sem margir
námu hjá ömmu og afa. Islenskan er best
varðveitta móðurmál þjóðernishópa í
Kanada. Það er gaman að hlusta á
„Winnipeg-íslenskuna“, einu mállýskuna sem
íslensk tunga býr yfir.
ISLENDINGAR í Vesturheimi fögnuðu 109. íslendingadeginum í sumar.
„Gestgjafar okkar nutu þess að heyra vel
lesin ljóð, hlusta á hrynjandi íslenskrar tungu.
Tár blikuðu í augum margra íslensk-
kanadísku kvennanna, þegar kórinn söng
gamalkunn, íslensk lög. Ég veit að hópurinn
snýr aftur heim með sterkari þjóðerniskennd,
sem betri íslendingar“, segir Oddný. „Yngri
kynslóðin hér heima þykir oft of höll undir
ensk áhrif. Ef heimsóknir til íslendinga-
byggða í Kanada yrðu tíðari, hef ég trú á að
viðhorf margra myndu breytast, svo stoltur
verður maður af uppruna sínum eftir að hafa
dvalist á meðal Vestur-íslendinga."
fslendingadagurinn á Gimli
Páll Gíslason, formaður FEB í Reykjavík,
var nú gestur á íslendingadegi í fyrsta sinn.
Hvernig fannst honum?
„Það var fróðlegt fyrir okkur, níutíu félaga
úr FEB í Reykjavík, að skynja þau sérstöku
hughrif sem hvíla yfir helgi íslendingadags-
ins, þegar fólk af íslenskum uppruna streymir
til Gimli úr öllum áttum, til að hitta ættingja
sína fjær og nær. Ungir og gamlir, börn og
barnabörn gleðjast saman, borða og gi'illa í
garðinum við gamla fjölskylduhúsið.
Hátíðahöldin eru fjölbreytt og ná yfir
marga daga, en íslendingadagurinn, sem var
nú 3. ágúst, er með hefðbundnu sniði og minn-
ir á hátíðaleika 17. júní á fimmta áratugnum.
Dagurinn hófst með skrúðgöngu ýmissa fé-
lagasamtaka, eins og lúðrasveita, frímúrara,
skáta, trúarfélaga og fleiri en hægt er að telja
upp. Gaman var að sjá kórinn okkar taka þátt
í skrúðgöngunni. Vörubílar, traktorar, bruna-
bílar, jarðræktartæki og mótorhjól voru þarna
Á GÖNGU meðfram Lovísuvatni „Lake
Louise" í Klettafjöllunum, Páll Gislason og
kona hans, Soffía Stefánsdóttir, ásamt Mar-
gréti Gebbert leiðsögukonu frá Calgary.
á ferðinni, enda tók skrúðgangan um tvo tíma.
Ahorfendur fjölmenntu beggja vegna strætis-
ins.
Skrúðgöngunni lauk við lystigarðinn í
Gimli, þar sem hin hefðbundnu hátíðahöld
fará fi-am. Söngfélag FEB söng á hátíðasvið-
inu undir stjórn Kristínar Pjetursdóttur kór-
stjóra. Sungin voru íslensk lög með undirleik
Sigrúnar Grendal píanóleikara og Jónasar
Dagbjartssonar fiðluleikara. Góður rómur var
gerður að söngnum og kórnum hrósað mjög,
þótt aðstaðan væri erfið.
I ræðuhöldum dagsins kom vel í ljós, hve
mikilvægt er að tengslin séu sem best, bæði
fyrir Vestur-íslendinga og okkur hér heima.
A æðstu mönnum Manitoba mátti heyra, hve
miklu hlutverki íslendingar hafi gegnt allt frá
landnámi - í 123 ár. Umsvif þeirra eru mikil í
menntun, menningu, viðskiptum, fiskveiðum
og landbúnaði - og fara vaxandi. Gaman var
að fylgjast með hve vel hefur gengið hjá Vest-
ur-Islendingum og hvað þeir hafa unnið mikið
átak til eflingar íslensku þjóðerni. í lok há-
tíðahaldanna söng kórinn okkar þjóð-
söngvana þrjá: íslands og Kanada og Bret-
lands.“
Á ferð um íslendingabyggðir
Páli kom á óvart, hve sterk þjóðerniskennd
ríkir enn í íslendingabyggðum vestanhafs.
„Fyrstu kynnin voru í Winnipeg. Þar skoðum
við hið glæsilega þinghús frá 1908, en gengum
að styttu Jóns Sigurðssonar í garðinum við
þinghúsið. Farið var um slóðir íslendinga í
Winnipeg og siglt eftir Rauðánni. Áhrifamikið
var að koma til Willow Point þar sem land-
nemar komu fyrst að landi og fyrsti Vestur-
Islendingurinn fæddist í tjaldi meðan snjóaði
inn á móður og barn.
Byggð hófst á Nýja íslandi árið 1875 og \
maður dáist að dugnaði, atorku og þolinmæði
frumbyggjanna. Á Heklueyju gengum við um
fiskiþoi-pið, sem nú er safn um fyrstu búsetu
íslendinga á eynni. í Árborg bauð Esjudeildin
til kvöldverðar og sló upp kvöldskemmtun, þar
sem félagsfólkið okkar skemmti með kórsöng,
leikþáttum og almennum söng. Um 300 manns
komu á skemmtunina, þar á meðal sendiherra
okkar, Jón Baldvin Hannibalsson og frú.
Gamla landnemakirkjan í Gimli er nýupp-
gerð og þjónar nú hlutverki menningarhúss.
Síðdegis á sunnudegi fyi’ir íslendingadaginn
stóðu kór og leikfélag fyrir skemmtun þar.
Meðal annars var leiklesinn lokaþáttur úr
Gullna hliðinu við góðar undirtektir áhorf-
enda.
Eftir hátíðahöld íslendingadagsins flaug
hópurinn til Alberta, heimsótti hús Kletta-
fjallaskáldsins Stephans G. Stephanssonar,
sótti „gestamót" Islandsdeildar Leifs Ei-
ríksonai' í Calgary og sá óviðjafnanlega fegurð
Klettafjallanna. Það er óhætt að segja að ferð-
in hafi gengið að óskum undir öruggri farar- jf.
stjórn Oddnýjar,“ segir Páll.