Morgunblaðið - 27.09.1998, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 27. SEPTEMBER 1998 25
Morgunblaðið/Sigrún Davíðsdóttir
AUÐUNN og Bylgja úti í garði með Jóhann Þór, tveggja ára,
Steinþór átta ára og Kristínu Ilelgu, eins mánaðar gamla.
Ur 100 tímum
á viku í 37
Fyrir fjórum árum, þegar vinnu-
félagi hans á íslandi sagðist hafa
fengið vinnu í smábæ í Dan-
mörku hélt Auðunn Víglundsson
að vinurinn væri eitthvað bilað-
ur. Hvernig var hægt að fá vinnu
í landi, þar sem um 300 þúsund
manns voru atvinnulausir? En
þegar frændi Auðuns, sem þegar
var sestur að í Hanstholm, sagði
sömu sögu sagði Auðunn upp
vinnunni og ásamt Bylgju Stein-
grímsdóttur konu sinni og barni
flutti hann til Hanstholm.
íbúðina sína á ísafirði leigðu þau
og seldu síðan ári síðar, þegar
ljóst var að þau væru ekki á
heimleið. „Eg kærði mig ekki um
að vinna áfram 100 tíma á viku
og rúmlega það,“ segir Auðunn,
sem dregur ekki fjöður yfir að
hann hafi verið skuldunum vaf-
inn eftir að hafa verið alki. En þó
hann hafi hætt að drekka fyrir
tíu árum sá hann ekki fram á að
geta unnið sig út úr skuldum
þrátt fyrir þessa gífurlega vinnu.
Lífsgæðakapplilaup á Islandi
Bæði Auðunn og Bylgja hafa
orð á hve allt sé miklu rólegra í
Danmörku en á íslandi. Þau voru
í Kaupmannahöfn í sumar og
heldur ekki í stórborginni fannst
þeim lífið líkt eins stressað og á
Islandi. Þau hafa orðið vör við að
fólk hefur flutt frá
Hanstholm, en næst-
um undantekninga-
laust ekki aftur til Is-
lands. „Fólki finnst
ekki nóg um að vera
hér, en það er nú varla minna um
að vera hér en í smábæjum á Is-
landi,“ segir Bylgja.
Þau Bylgja og Auðunn eru
ánægð með viðskiptin við bank-
ann, sem hjálpi þeim við að gera
fjárhagsætlun. „Við komum með
hundrað þúsund íslenskar méð
okkur til að eiga fyrir leigunni,
en bankinn keypti fyrir okkur
hús og bíl,“ segir Auðunn glettn-
islega, en bætir við að þau hafi
átt tuttugu þúsund upp í útborg-
un í húsið en ekkert í bílinn, sem
þau keyptu notaðan. Þau hafa
staðið skil á hverri krónu í af-
borgunum og saxa á skuldir, sem
urðu eftir á íslandi, því Auðunn
segist ekki gleyma því sem hann
skuldi.
Þegar þau fluttu segjast þau
hafa verið á kafi í íslensku lífs-
gæðakapphlaupi. „Á íslandi
myndi enginn sætta sig við svona
veggfóður og gardínur," segir
Auðunn og bendir á mynstrað
veggfóðrið í stofunni og gráleitar
gardínur, sem fylgdu með hús-
inu, um leið og hann tautar um
veggfóðuráráttu Dana. Þau hafa
verið að vinna að því að taka
húsið í gegn smátt og smátt eftir
því sem þau eiga fyrir því, en
ekki steypt sér í skuldir vegna
endurbótanna. Nú bíða þau þar
til þau eiga fyrir hlutunum.
Góð afkoma án yfirvinnu
Afkoma þeirra Bylgju og
Auðuns er hin besta, segja þau
og það byggist ekki á yfirvinnu.
Auðunn hefur 99,80 danskar
krónur á tímann, eftir fyrsta árið
bætist 1 króna við og svo hefur
hann 6,07 í frystiálag. Yfirvinn-
uálag er 150 prósent, ef til henn-
ar kemur. Vinnutíminn er kl. 7-
15.30. Á íslandi hafði Auðunn
500 krónur íslenskar á tímann
fyrir fjórum árum, sem þótti
mjög gott og 900 í eftirvinnu.
Bylgja vinnur á sama stað frá kl.
15.45-22.45 við að ganga frá og er
með 118 krónur á tímann. Laun
karla og kvenna í fiskvinnslu eru
þau sömu, en Bylgja hefur held-
ur hærra kaup vegna vinnu-
tímans. Þar sem vinnutími hjón-
anna stenst ekki á spara þau
gæslu fyrir tvö yngri börnin, sem
hafa fæðst eftir að þau fluttu til
Hanstholm, en elsti strákurinn
er kominn í skóla. Þeim finnst
skattarnir ekki koma illa út, þeg-
ar vaxtafrádráttur er tekinn með
í reikninginn, en hann er ekki
borgaður út, heldur reiknaður
inn í skattinn og er án tillits til
tekna. Bamabætur eru greiddar
út og eru heldur ekki tekju-
tengdar.
Auðunn hefur held-
ur ekkert á móti að
nefna að áskrift að
kapalsjónvarpi með
breska fótboltanum
kostar 200 danskar krónur á
mánuði. Það er nefnilega erfitt
að lifa án boltans, en hann gerir
meira en að glápa, því hann er
með í að þjálfa yngstu strákana í
fótbolta.
Heilbrigðisþjónustan finnst
þeim góð og þar er allt ókeypis,
nema lyf. Sonur íslensks
nági-annafólks þeirra fékk hast-
arlega sykursýíd og var fluttur á
spítala. Þangað kom þá kona frá
bæjarfélaginu ásamt túlki til að
fræða þau um hvaða aðstoð stæði
til boða vegna veikinda barnsins.
Þessar móttökur þóttu Bylgju til
fyrirmyndar, því á íslandi finnst
henni að frekar sé reynt að fela
íýrir fólki hver réttur þess sé. Á
vinnustöðum segja þau vel fylgst
með veikindum. Enginn sé rek-
inn vegna veikinda, en haldið sé
nákvæmt yfirlit yfir veikinda-
daga, til dæmis hvort mikið sé
um föstudags- og mánudagsveik-
indi. Foreldi’um er heimilt að
vera frá vinnu vegna veikinda
barna.
Aðspurð hvort þau verði áfram
í Hanstholm svara þau bæði hik-
laust að þau séu ekki á leiðinni
neitt annað og öragglega ekki til
Islands nema í heimsókn.
„Fólki finnst
ekki nóg um
að vera hér“
„Mig dreymdi
alltaf um að
læra eitthvað“
Morgunblaðið/Signín Daviðsdóttir
HALLA og Kalli sonur hennar.
„Það er hægt að missa
allt út úr höndunum
nema menntunina,“ segir
hún. „Mig dreymdi um að
læra ejtthvað meðan ég
var á Islandi, en fyrir þá
sem ekki hafa foreldra
til að styðja við bakið á
sér þá er erfitt að fara í
nám.“ Nú er Halla Þor-
steinsdóttir að læra að
verða húsamálari.
„Eg kom út á laugar-
degi og var komin í fisk-
vinnu á mánudegi.
Heima var ég atvinnu-
laus og það er ekki hægt
að lifa af bótunum, allra
síst af því ég var einstæð
móðir. Því ákvað ég að
flýja land, vera í eitt ár
og vinna mig út úr skuld-
um,“ segir liún. En síðan
eru rúm þijú ár og allt
hefur gengið upp á við
hér, draumurinn um að
læra eitthvað er að ræt-
ast og í sumar giftist liún
Dana og bætti þá Palm, nafni
mannsins síns, við nafn sitt.
Halla segir sögu sína í stóru, fal-
legu og gömlu húsi við aðalgöt-
una í Nors, skammt fyrir utan
Hanstholm, þangað sem hún og
Kalli, átta ára sonur hennar,
fluttu upprunalega.
Ætlaði að vera í ár
„Eg kom með bíl, sængurnar
okkar, föt, hjólið hans Kalla og
einn kassa af leikföngum."
Fyrsta árið var hún í fiski og
lærði tungumálið. Svo kynntist
hún Hans, sem nú er maður
hennar og eftir það er hún ekki
á leiðinni heim. Hann er húsa-
smiður og þau giftu sig á Islandi
í sumar. Húsið keyptu þau fyrir
tveimur árum. Það var illa farið
og síðan hafa þau verið að gera
það upp hægt og bítandi. Þetta
hafa þau klofið, þó þau hafi bæði
verið á nemalaunum. „Við kaup-
um ekkert nema að eiga fyrir
því,“ segir Halla ákveðin.
Á Islandi dreymdi Höllu um að
fara í nám, en hafði engin tök á
því. „Sá sem ekki á foreldra, sem
geta stutt við bakið á manni get-
ur ekki farið í nám á Islandi, sér-
staklega ekki ef sá sami á barn,“
segir hún. Það er hægt að taka
námslán en dugir ekki til og það
er ekki hægt að vinna óendan-
lega. „Hér er hægt að fara í nám
og vera með tekjur. Með nema-
launin er ég með sjö þúsund
krónur á mánuði eftir skatt, sem
er meira en ég hafði heima.
Túnalaunin eru um 79 danskar
krónur á tímann.“ Það kemur
kannski íslendingum spánskt
fyrir sjónir að stúlka fari í húsa-
málun, en í Danmörku er þetta
algengt.
Kaupgleði og
of mikil vinna
Þegar talinu víkur að því hvað
Halla liafí lært af dvölinni í Dan-
mörku segir hún að það mikil-
vægasta sé nægjusemi og að
taka ábyrgð gerða sinna, sér-
staklega í fjármálum. „Ég fer
ekki lengur út í búð og kaupi
buxur fyrir 7-8 þúsund íslenskar
krónur. Þessir veraldlegu hlutir,
að vera alltaf í nýjustu tísku
skipta mig minna máli en áður.“
Halla bætir því við að hún hafi
oft hugleitt hvernig standi á yf-
irdrifínni kaupgleði íslendinga,
en hafi engin svör við því.
„Auðvitað er hægt að sukka hér
í íjármálum, en ég held að flestir
Islendinganna passi sig á því, því
þeir hafa þegar brennt sig
heima. Hér þurfum við þess
heldur ekki, því við höfum nóg
án þess að við þurfum að þræla
okkur út. Um leið þurfum við
heldur ekki að kaupa okkur
hamingju. Sjálf upplifði ég oft að
þegar ég hafði unnið mikið þá
verðlaunaði ég mig með því að
kaupa eitthvað. Kaupgleðin er
hin hliðin á of mikilli vinnu.“
Fjórir pylsu-
pakkar eða einn
Halla hyggst búa áfram í
Nors. Þau hjónin eru samhent
um að Kalli fái að alast upp við
fastar skorður.
Á fslandi í sumar gladdi það
Höllu að sjá að það væri góðæri,
en jafnframt vonast hún til að
það nýtist til að bæta kjör þeirra
lægst launuðu. „Mamma er í lág-
launastarfi og það tekur hana
klukkustund að vinna fyrir tæp-
lega einum pylsupakka. Með
nemalaunin mín get ég unnið
mér fyrir fjórum pylsupökkum á
klukkustund. Þegar ég bjó á fs-
landi pældi ég ekkert í þessu,
heldur sætti mig bara við það.
Nú þegar ég sé hlutina úr fjar-
lægð þykir mér sorglegt að þetta
skuli þurfa að vera svona. Fólk
sem komið er um og yfir fertugt
á íslandi sættir sig við ríkjandi
ástand, en ég neita að trúa því
að þetta gangi svona áfram.
Þetta er basl og aftur basl fyrir
verkafólk. Það hlýtur að koma
upp samstaða á endanum og þá
hlýtur að verða sprenging."
ísjálflýsandi stjörnun
] Skolavörðustíg 1a
Nýbýlavegi 30,
(Datbrekkumegin),
sími 554 6300.
www.mira.is
HeimiIE og sk6U
1., 3/KgeA, Ktt
x&s tm - su w
NZ7
SAMFOK
kwqjfKMgt fö'.
Sáwr', Uer- $$2 ÍJiX
Foreldraþinaið 1998
Arsþing SAMFOKs og Landsþing Hcimilis 09 skélo
Dagskrá;
Kl. 8:30
Kl. 9:00
Kl. 9:05
Kl. 9:15
Kl. 10:00
Ki. 10:20
Kl. 11:30
Kl. 14:00
Kl. 15:00
Kl. 15:30
Afhending þinggagna
Þingsetning: Óskar ísfeld Sigurðsson formaður SAMFOKs
Avarp félagsmáiaráðherra
Framsöguerindi:
Benedikt Sieurðarson sérfræðineur hiá Rannsóknastofnun Háskólans á Akurevri:
“Góður skólastjórí vinnur með börnunum í þágu foreldranna”
Jónfna Biartmarz formaður Heimilis og skóla:
“Hlutverkaskipan í samstarfi”
Kaffihlé
Pallborðsumræður. Stjómandi: Óskar ísfeld Sigurðsson formaður SAMFOKs.
Við pallborðið sitja:
• Þorsteinn Sæberg Sigurðsson formaður Skólastjórafélags íslands,
• Gerður G. Óskarsdóttir fræðslustjóri Reykjavíkur,
• Guðrún Ebba Ólafsdóttir varaformaður Kennarasambands íslands,
• Benedikt Sigurðarson sérfræðingur hjá Rannsóknastofnun Háskólans á
Akureyri
• Jónína Bjartmarz formaður Heimilis og skóla
Hópastarf og hádegisverður
Umræðuhópar: Umræðuhvatar
Hvaðan kemur siðvitið? - Samstarf hcimila og skóla við að þroska og efla siðfcrðisþroska barna Signín Júlfusdóttir, félagsráðgjafi, dósent við félagsvísindadeild Háskóla íslands
Leitin að styrkleikanum - Er nægilcga hlúð að sterkum hliðum barnanna? Guðlaug Teitsdóttir, skólastjóri Einholtsskóla
Þroski og geta bama við upphaf og lok grunnskóla Anna Kristín Sigurðardóttir, deildarstjóri kennsludeildar Fræðslumiðstöðvar Rcykjavíkur
Foreldraráð - áhcrsla á gerð og umsagnir um skólanámskrá, starfsreglur o.fl. Jón Hólmgeir Steingrfmsson, formaður Forcldraráðs Laugarncsskóla og gjaldkeri í stjóm SAMFOKs
Stundaskrárhópur - innihald og lengd skóladags (heimanám, hvað er heimanám?, í þágu hvers er hcimanám?) Kristfn Jónasdóttir, framkvæmdastjóri Ðamaheilla
Verkmenntun á hátíðis- og tyllidögum ; viðhorf samfélags, skóla og foreldra til verkmenntunar Davíð óskarsson námsráðgjafi Iðnskólans
Niðurstöður hópavinnu kynntar þingheimi
Þingsiit; Jónfna Bjartmarz formaður Heimilis og skóla
Móttaka
Þingið er öllum opið. Þótttaka tilkynnist til skrifstofu Heimiiis og skóla,
sími 562 7475, eða til skrifstofu SAMFOKs. sími 562 7720. í síðasta
Iagi 2. október ki. 12:00