Morgunblaðið - 27.09.1998, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
vinnslu, 1935, þá brást sfldin alger-
lega. Næsta ár var svo mjög gott,
en síðan gekk á ýmsu, þar til sfldin
hvarf alveg af Húnaflóa og var
starfsemi hætt 1952. Samgöngur
voru mjög erfiðar á landi, farin Tré-
kyllisheiði á hestum upp úr Bjam-
arfirði, sem var hin gamla póstleið,
og komið niður í Kjósardal, en síð-
asti kaflinn þar heitir „Skeifnabrjót-
ur“, sem gefur hugmynd um þenn-
an reiðveg. Fyrsta sumarið á
Djúpuvík var gamla strandferða-
skipið Suðurlandið notað til þess að
hýsa fólkið. Endurnýjaði ég gömul
kynni við skipið, þar sem ég hafði
siglt með því til Borgamess fyrir 66
ámm, sumarið 1932.
VIII.
Hótel Djúpavík er rekið í
Kvennabragganum, sem
nefndur á sfldarárunum.
Gamlar sfldarstúlkur
frá þessum tíma hafa á
síðari áram oft lagt leið
sína norður í Reykjar-
fjörð og rifjað upp
gamla tíma. Eg spyr
hótelstýrana, hvort
karlmenn hafi haft
nokkurn aðgang að
kvennabragganum: „Að
minnsta kosti hafa sum-
ir þeirra komið hingað
og sagt: Oft læddist
maður nú upp þennan
stiga“ (danssalur var
þar sem nú er borðsalur
hótelsins). Amor lætur
aldrei að sér hæða,
hvort sem er í Djúpuvík
eða Hrísey. (Sænski
braggi í Hrísey tók 200
stúlkur og þar í eyju
varð til setningin: „Ég
hefi aldrei verið giftur,
en ég hefi verið tvö sum-
ur í Hrísey“). Fyrir inn-
an Djúpuvík stóð bærinn
Kjós, er fór í eyði 1946.
Þar bjó um langt skeið
(1865-1915) Ágúst faðir
Símonar Jóhannesar
prófessors í forspjalls-
vísindum við Háskóla Is-
lands (1904-1976). Fátítt
var á þessum tímum
(1927) að ungir menn á
Ströndum legðu út í
langskólanám og var
hann því kallaður Símon
stúdent eftir að hann
lauk menntaskólanámi.
IX.
gamla
svo var
boga sögu ramma, ef þeir vilja
fræðast meira um hann, en í Árnes-
hreppi hafa gengið sögur af Finn-
boga ramma allt fram á þennan
dag. Bær er stutta bæjarleið frá
Finnbogastöðum. Bær er eina jörð-
in í hreppnum, sem ekki á land að
sjó og því engan reka. Reki er mikill
á Ströndum og til marks um það
getur Þoi’valdur Thoroddsen þess í
Ferðabók sinni, að árið 1880 hafi
bóndi einn komið í Trékyllisvík og
séð þar rauðviðartré 27 álna langt
(16,5 m.) og 1 'k feðmingur að um-
máli rétt ofan við rótina (2,75 m.)
Árnes er undir Amesfjalli að austan
og var talin mjög góð jörð. Þar er
nú tvíbýli auk þess að vera prestset-
ur. Valgeir Benediktsson og kona
hans í Árnesi II reka þar hand-
verkshús, sem við hjónin höfðum
ánægju af að heimsækja. Auk þess
STUTT við „Suðurlandið".
mesta íslending, sem uppi hefur
verið, því á Dröngum var Eiríkur
rauði upp alinn. Það var ekkert und-
arlegt, þó sá maður væri sprottinn
úr þessari náttúra, er fyrstur varð
til þess að draga blæjuna fi-á hinum
ókunna klakaheimi við heimskaut-
in.“ Við hittum húsfreyjuna í Mun-
aðamesi og spjöllum við hana um
bók Páls Hersteinssonar, ,A-gga,
gagg“, sem ég las fyiTi’ skömmu.
„Hún Jensína, tófan hans Páls, hún
er einmitt héðan“. Páll varði dokt-
orsritgerð sína um íslenska refinn
og háttu hans við háskólann í Ox-
ford árið 1984. Við snúum nú við og
ökum til Norðurfjarðar, framhjá
Steinstúni í átt að Krossnesi.
Skammt norðan við Laugarvík á
Krossnesi, þai’ sem sundlaugin er,
er Þijátíudalastapi í fjöranni. Fylgir
sú sögn, að í fymdinni hafi maður
klifið stapann og sett þai'
niðm’ þrjátíu dali og sagt,
að sá mætti eiga, sem klif-
ið gæti stapann. Um eða
eftir síðustu aldamót var
stapinn klifinn af eyfirsk-
um sjómanni, en ekki
fann hann dalina. Kálfar
hét vættur eða tröllkarl,
sem bjó í Kálfatindum og
era þeir við hann kenndir.
í Krossnesfjalli er
Kálfsæti, klettahögg, sem
er eins og sæti í laginu.
Þar átti hann að hafa hvflt
sig, þegar hann var að
koma af sjónum. Kálfar
fól gullkistur sínar í tjöm,
sem á að vera uppi á
hærri tindinum, en hann
var talinn flatur að ofan.
Fyrstur, sem vitað er til,
að gengið hafi á
Kálfatinda, er Freymóð-
ur Jóhannesson (1895-
1973) listmálari og var
það skömmu fyrir 1920.
Hann fór upp frá Munað-
arnesi eftir svo nefndu
Heydalagili, en fór niður
gjá eina ofan við Steins-
túnshamra og var þar
hætt kominn. Menn
höfðu áður talið tindana
ókleifa og var uppátæki
Freymóðs talið óðs
manns æði. Nú eru að-
eins eftir 80 íbúar í Ár-
neshreppi, en um og eftir
seinna stríð (1945) vora
þeir um og yfir 500.
1 botni Reykjarfjarð-
ar er samnefnd jörð,
sem enn er í byggð. Næsti bær á
norðurströnd Reykjarfjarðar miðri
er Naustvík, sem fór í eyði 1967.
Þaðan er gönguleið yfir í Árnes,
nefnd Naustvíkurskörð, 3,5 km.
Kjörvogur er utariega á norður-
strönd Reykjarfjarðar og er enn í
byggð. LitJu utar í Reykjai-firði er
hin gamla verstöð Gjögm’, en þar
var gríðarmikil hákai’laútgerð, er
þær veiðar voru mikið stundaðar á
19. öld úr öllum nyrðri hluta sýsl-
unnar, allt inn til Kollafjarðar. Þeg-
ar mest var, þá vora 15-18 opnir
bátar gerðir út frá Gjögri á hákarl-
inn, og ýmist áttæringar eða tein-
æringar, svo þarna hafa verið um
150 sjómenn samtímis. Skammt frá
Gjögri er flugvöllur og er flogið
þangað tvisvar í viku (Islandsflug).
Af klettadröngunum við Gjögur er
dregið nafnið Gjögur, sem merkir
drangar, er skaga fram í sjó í mót-
setningu við Ogur, sem þýðir vogur
eða vík. Með tilkomu Djúpuvíkur
h.f. gjörbreyttust kjör fólks við
Reykjarfjörð, árin 1937-1945 voru
mikil sfldarár og því stöðug vinna.
Þá var góðæri í Árneshreppi og
flestir, sem áður vora fátækir urðu
vel bjargálna menn. Nú liggur leiðin
fyrir Reykjaneshyrnu í átt að Litlu-
Ávík, en þar er nú veðurathugunar-
stöð. Opnast nú sýn til Trékyllisvík-
ur og Norðurfjarðar, sem gengur
inn úr víkinni.
Finnbogastaðir era í miðri Tré-
kyllisvík. Hún er í ábúð og þar hef-
ur verið reistur skóli í landi jarðar-
innar. Bærinn heitir eftir Finnboga
ramma, sem öðru nafni hét Urðar-
köttur og er mönnum bent á Finn-
„VERÖLD sem var“, gamla bryggjan í Djúpuvík úti
á Reykjarfirði.
XII.
Ferðalok
að selja handunna muni, mest úr
rekavið, þá er þarna vísir að minja-
safni. Uti fyrir húsinu er gríðarstór
steinn með gafi í miðju og er hann
ættaður úr Ánesfjöra, þar sem
Valgeir barg honum undan jarðýt-
um vegagerðarinnar. í minjasafn-
inu er einkennisbúningur Guðjóns
Guðmundssonar, (1890-1971)
hreppstjóra frá Eyri í Ingólfsfirði,
en hann varð þjóðsagnapersóna
þegar í lifanda lífi. Því miður vannst
okkur ekki tími til þess að heim-
sækja Eyri, eigum það vonandi eftir
næsta sumar, því við höfum þegar
ánetjast Norðurströndum.
Ég hefi þekkt þrjá Árnespresta,
sr. Þorstein Björnsson, sr. Björn H.
Jónsson og sr. Einar Jónsson, nú á
Kálfafellsstað. Séra Jón ísleifsson
er núverandi prestur í Árnesi.
Tvær kirkjur eru í Árnesi, gamla
kirkjan frá 1850 og ný kirkja hönn-
uð af Guðlaugi Gauta Jónssyni arki-
tekt og tók hann mið af Reykjanes-
hyrnu við hönnunina.
XI.
Stefnan er nú tekin á Munaðar-
nes, sem er yst við Ingólfsfjörð að
austan. Þaðan er einstaklega fagurt
útsýni norður í Drangaskörð.
Þannig lýsir Þorvaldur Thoroddsen
Dröngunum á ferð sinni um Strand-
ir sumai-ið 1886: „Hvergi á Islandi
hefi ég séð jafnhrikalegt náttúra-
smíði í þessari röð, eins og Drang-
arnir era. Drangarnir sjást langt að
norðan úr hafinu, þegar siglt er til
Norðurlandsins. Þeir era eins og
risavaxnir stólpar, sem benda norð-
ur í Grænlands óbygðir. Drangarnir
eru hið virðulegasta og heppilegasta
minnismark yfir einn hinn þrek-
SUNNUDAGUR2LSEPTEMBER 1998 3Í»
Sólin skín alltaf á okk-
ur þennan unaðsdag, en nú er mál
að halda heim á leið. Við snæðum
léttan málsverð í Hótel Djúpuvík og
ökum síðan alla leið til Reykjaness
við Isafjarðardjúp, þar sem okkur
hefur verið tryggð gisting. Ogleym-
anlegur dagur er að baki. Gamall
draumur hafði ræst. Þetta er mér
efst í huga að Strandaferð lokinni:
1) Vegii’nir era slæmir og væri
best fyidr ferðamenn að vera á dug-
legum bílum, helst jeppum.
2) Flestallar brýr ei-u ómerktar
(heitir ánna vantar).
3) Engin náttúravætti eru merkt.
4) Spá verður vel í veðrið áður en
lagt er af stað í ferð á Norður-
strandir, því ónýt er ferð, ef vont er
veður.
Að lokum óska ég svo öllum góðr-
ar ferðar, sem hyggja á Stranda-
ferð, hún svíkur engan.
Höfundur er lögfræðingur.
HEIMILDIR
A) Árneshreppur, sögur og sagnir, Haukur
Jóhannesson tók saman, F.l. 1997
B) Árbók Ferðafélags íslands 1952 eftir
Jóhann Hjaltason.
C) Hrundar borgir, Djúpavík, IngólfsQörður
og Gjögur, eftir Þorstein Matthíasson,
Bókamiðstöðin 1973.
D) Hafnarfjarðarjarlinn, Einars saga Þorgils-
sonar eftir Ásgeir Jakobsson, Skuggsjá,
Hafnarfirði 1987.
E) Uppdráttur íslands, blað 32, Kúvíkur,
1:100000.
F) Landnámabók, bls. 198-9, Hið ísl. fonirita-
félag, Reykjavík, MCMLXVIII
G) Þorvaldur Thoroddsen, Ferðabók II. bindi
bls. 54-72, útgáfa 1959.
H) Ferðabók ólafs ólaviusar, Bókfellsútgáfan,
Reykjavík, 1964, bls. 237-270,1. bindi.
I) Söguþættir landpóstanna, I. bindi, bls. 337-
354, Norðri, Ak. 1942.
J) Páll Hersteinsson, ,Agga, Gagg“, Reykja-
vík 1997, útgefandi: Rit\rerk.
hk.
t
%
*
i
[
j1
• FJARSKIPTANET MEÐ
FRAMTÍÐARMÖGULEIKA
Með því að tengjast breiðbandinu tryggirðu aðgang
þinn að nýjum fjarskipta- og margmiðlunarmöguleik-
um á hverjum tíma. Þú nærð um 20 sjónvarpsstöðvum
og 20 útvarpsrásum og mun framboð þeirra aukast
á næstunni og nýjungar bætast við.
« • • « «
• • • • •
• SKYRARI MYND OG
HRAÐARIINTERNETTENGING
Myndgæði á útsendu efni eru skýrari en nokkru sinni
fýrr. Flutningshraði Intemetsins verður einnig mim
meiri með tengingu við breiðbandið, en það verður
kynnt á næstu vikum.
• EKKERT TAPAST VIÐ TENGINGU
Með tengingu breiðbandsins verður loftnet óþarft en
fýrir þá sem vilja einnig ná Stöð 2, Sýn eða Fjölvarpinu
er mælt með að fagmenn sjái um að tengja saman
breiðbandið og loftnet.
• • • • •
• * * •
• FRITT VID TENGINGU
Þegar þú tengist breiðbandinu fylgja frítt með tíu
sérhæfðar útvarpsrásir sem senda út tónlist
allan sólarhringinn, án auglýsinga og jtSm-fj
kynninga. Á Music Choice getur hver
og einn valið sína tegund tónlistar. Wl^'
IRÍTT
Hafðusamband g)
20.000 HEIMIU EIGA ÞESS NU KOST
AÐ TENGIAST BREIÐBANDINU OG
MUNU ÞÚSUNDIR HEIMILA BÆTAST
VIÐ Á NÆSTU MÁNUÐUM.
Hringdu strax
OG KYNNTU ÞHR MÁLXÐ!
H*I*|7474

Opið til kl. 22 á kvöldin og 17 um helgar
BREIÐVARPIÐ
SJÓNVASPSÞJÓNUSTA SÍMANS