Morgunblaðið - 27.09.1998, Page 26

26 SUNNUDAGUR 27. SEPTEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
„HAMINGJAN ER
í HANSTHOLM“
„Ég vil hvergi
annars
staðar vera“
HEIMILI Þuríðar Margrétar
Haraldsdóttur, móður Hrafnhildar
Þorsteinsdóttur, er vel búið hús-
gögnum, þó sjálf segi hún að þetta
sé nú bara keypt notað. I stofunni
er fullt af bókum, sem eru ekki
næm eins algeng sjón á dönskum
heimilum og þeim íslensku. A
veggjunum hanga útsaumsmyndir,
sem bera myndarskap húsmóður-
innar fagurt vitni, og eins er um
ljúffengu kleinurnar.
„Já, það er sjálfsagt að halda í
siði, sem maður er vanur,“ segir
Þuríður, „en það er annars ekkert
sérstakt matarkyns, sem ég sakna
frá íslandi. Lambahausarnir
kosta ekki neitt hér, því Danir
nýta ekki sviðin, lambakjötið er
gott, þótt það sé grófara en það ís-
lenska. Saltkjöt getur maður út-
búið sjálfur og það er örugglega
hægt að taka slátur, því hér er
hægt að kaupa allt beint frá
bændunum. Fiskinn kaupi ég úr
bátunum.“
Alveg síðan Þuríður dvaldi um
tíma í Kaupmannahöfn sem ung
stúlka hefur hún haft útþrá. Þeg-
ar dætur hennar tvær voru komn-
ar til Hanstholm og hún var að
missa leiguíbúðina á íslandi þá
ákvað hún að stökkva fremur en
hrökkva. „Leiguhúsnæði á Islandi
er ótryggt og engir möguleikar á
traustri langtímaleigu eins og hér
ytra.“ Heima var hún í fískvinnu
og aðeins með mikilli yfírvinnu
tókst henni að láta enda ná sam-
an. í Hanstholm lifir hún góðu lífi
á dagvinnunni.
Eigið húsnæði í Hanstholm
Á íslandi fékk hún sextíu þús-
und íslenskar útborgaðar á mán-
uði eftir skatt og þá var bónusinn
meðtalinn. í Danmörku hefur hún
9.600 DKR á mánuði eftir skatt og
segist lifa góðu lífi. Hún hafði
lengi haft í huga að flytja, en hafði
hugsað sér að spara saman til að
hafa eitthvað í handraðanum, en
það var aldrei neitt aflögu. Þegar
ákvörðunin var tekin seldi hún
húsgögnín en tók með sér sjón-
varp, rúm, hljómflutningstæki og
þvottavél.
Þuríður kom út í apríl í fyrra,
fékk strax vinnu, en það tók tíma
að fmna húsnæði. Fyrst bjó hún
hjá dóttur sinni, fékk svo leigu-
íbúð, en réðst svo í að kaupa 99
fermetra hús með um 800 fer-
metra lóð og bílskúr, „þó bílinn
vanti reyndar," bætir hún við með
bros á vör. Þess í stað hefur hún
hjólað.
„Það er allt öðru vísi staðið að
húsakaupum hér en á Islandi.
Húsið kostar 5 milljónir íslenskar
og útborgunin var 250 þúsund. Ég
átti ekki fyrir útborguninni, en
bankinn veitir fimm ára lán fyrir
henni. Afgangurinn er svo lang-
tímalán." Og Þuríður kann vel að
meta að dregið er af laununum
jafnt og þétt fyrir fóstum greiðsl-
um. „Þá'jafnast öll gjöld út og
maður þarf ekkert að hugsa.“
Á íslandi var Þuríður búin að
kaupa fleiri en eina íbúð, en
neyddist alltaf til að selja áður en
hún náði að eignast þær. Og fé-
lagslega húsnæðiskerfið á íslandi
dugir ekki til, því íbúðir þar séu
alltof dýrar. „Þeir sem þurfa helst
á því að halda hafa ekki efni á
því,“ segir hún.
„Svo vinnur fólk svart eins og
það getur,“ segir Þuríður „og
dregur þannig undan fé frá sam-
eiginlegum sjóðum þjóðfélagsins.
Ég get alveg viðurkennt að það
gerði ég líka. Það eru tvær þjóðir
á Islandi. Verkafólk hefur ekki
efni á að kaupa sér bíl, en geiir
það samt og veltir skuldunum á
undan sér. Fólk fer til útlanda
þótt það hafi ekki efni á því og
setur allt á greiðslukort. Svo falla
lánin á þá sem hafa skrifað upp á.
Hér þarf enga ábyrgðarmenn, því
ábyrgðin er í fasteignunum og það
er treyst á lántakendur sjálfa."
Veðrið er mun betra
En lífið í fiski er ekki bara
vinna, heldur
einnig atvinnu-
leysi. Á Islandi
vai- lítil vinna
undir það síðasta
hjá Þuriði, „bara
tveir eða þrír
dagar í viku og
svo vorum við
send heim.“ At-
vinnuleysisþæt-
urnar á Islandi
voru þá 46 þús-
und á mánuði, en
í Danmörku segir
Þuríður þær vera
yfir áttatíu þús-
und íslenskar.
„Það kemur auð-
vitað líka íyrir
hér að maður er
sendur heim, en
maður kemst þá
samt af. í vetur
var ég heima frá
nóvemberlokum
fram í marslok. Á
þeim tíma lifði ég
á bótum og það
gekk alveg upp.“
I vetur ætlar
hún með Hrafnhildi dóttur sinni á
þýskunámskeið, enda stutt að
skreppa til Þýskalands. Sumarfrí-
ið er þrjár vikur og síðan eru tvær
vikur teknar að vetri til og það
kann Þuríður að meta. Einnig að
stutt er til annarra landa. „Heima
komst maður aldrei neitt. Orlofið
var borgað út í maí og fór í skuldir
svo þegar að sumarfríinu kom var
ekkert eftir. Ég komst svona einu
sinni á fimm ára fresti að heim-
sækja móður mína, sem býr fyrir
austan. Ætli ég komist nokkuð
sjaldnar héðan.“ Hátíðisdagar eru
ekki borgaðir út jafnóðum, heldur
er þeim safnað saman og þeú-
borgaðir út í desember.
Lífið í Hanstholm á almennt vel
við Þuríði. „Skógurinn, trén og
blómin höfða til mín. Það eru sum-
ir sem segja að það sé líkt hér og
á Islandi, en munurinn er að það
er svo miklu hlýrra hér. Sem bet-
ur fer er gola á sumrin, en á vet-
urna eru miklar stillur. Ég vildi
ekki búa í stærri bæ. Hér er stutt
í sveitina og fólk er jafnvel með
hænsni í bakgarðinum. Ég vakna
við hanagal á morgnana.“ Og ekki
spillir fyrir að vinnudeginum lýk-
ur kl. 15. Á sumrin er þá hægt að
fara á ströndina eftir vinnu, því í
nágrenninu eru nokkrar af bestu
baðströndum Danmerkur.
Það fer ögn í taugarnar á Þuríði
að heyra íslenska stjórnmálamenn
tala um hvað allt gangi óskaplega
vel á íslandi. Þeir hafi ekki þurft
að bjarga sér á verkamannalaun-
um, sé sama um verkalýðinn og
finnist kjörin fyrir þá, sem ekki
hafa lært neitt, alveg nógu góð.
„Ég fer ekki aftur til íslands fyrr
en kannski á dönskum ellilaunum,
en alveg örugglega ekki til að
vinna sextíu tíma á viku eins og
áður.“
RÁÐHÚSIÐ í Hanstholm.
freistar
mín tví-
mælaiaust
ekki
að fara til
íslands“
Morgunblaðið/Sigrún Davíðsdóttir
MÆÐGURNAR Hrafnhildur Þorsteinsdóttir og Þuríður Margrét Haraldsdóttir.
Danir afslapp-
aðir, Islending-
ar snobbaðir
„ÉG VERÐ hér áfram, enginn
vafi á því. Ég fer bara í heimsókn
heim til Islands," segir Hrafn-
hildur Þorsteinsdóttir. Þegar
rætt var við hana fyrir þremur
árum var hún búin að búa í rúmt
ár í Hanstholm ásamt dóttur
sinni Alexöndru, sem nú er átta
ára. Líkt og þá sá hún marga
kosti við að búa þarna. Mesti
munurinn er fjárhagsafkoman.
Heima var hún alltaf í mínus, en
nú er afkoman betri, bæði af því
að launin eru betri en líka af því
hún hefur lært nægjusemina af
Dönum, sem leggja minna upp úr
veraldlegum gæðum en hún átti
að venjast að heiman. Hún er
flutt í nýja og stærri íbúð síðan
síðast. Hún átti aldrei í vandræð-
um með dönskuna þvi hún bjó í
Svfþjóð sem krakki, vinnur nú í
fiski hjá góðu fyrirtæki, auk þess
sem hún er stundum fengin til að
vera túlkur ef á þarf að halda.
Móðir og systkin
bæst í hópinn
Á sínum tíma fiutti hún ein
með dóttur sinni, en frændi
hennar og konan hans fluttu um
líkt leyti. Nú hefur heldur betur
bæst við af fjölskyldunni. Yngri
systir Hrafnhildar flutti út í árs-
lok 1996 og móðir hennar, Þuríð-
ur Margrét Haraldsdóttir, flutti í
fyrravor. I janúar í ár bættist
bróðir Hrafnhildar í hópinn og
kærasta hans og þau eignuðust
nýlega sitt fyrsta barn. Heima
eru tveir bræður eftir, sem ekki
sýna á sér neitt fararsnið. Alex-
andra þrífst hið besta, spjarar
sig auðvitað eins og innfædd á
dönskunni, á danskar vinkonur
og er á kafi í hestamennsku.
Á íslandi var Alexandra í leik-
skóla og Hrafnhildur vann í físki.
Á þeim tíma dugðu launin vart
fyrir fæði, klæðum og leigu, en
nú er reikningurinn alltaf í plús.
í leigu borgar hún 3.500 danskar
krónur með hita, en fær 1.400
krónur í leigubætur, svo nettó-
Ieigan er 2.100 krónur. Hún hef-
ur 8-9 þúsund danskar krónur á
mánuði fyrir dagvinnu, sem hún
segir að sé miklu meira en
heima. Hún er með sjónvarp og
myndbandstæki á leigu. í því
felst að leigan er borguð yfir
ákveðið tímabil, en svo eignast
fólk hlutina.
Þvottavél
eignaðist hún
á þennan hátt
á þremur ár-
um með því
að borga 200
krónur á
mánuði. Kosturinn er að ef tækin
bila á meðan verið er að borga af
þeim sér seljandinn um að út-
vega ný í staðinn. Þessi mögu-
leiki gildir um öll heimilistækin.
Hrafnhildur segist verða vör
við að ýmsir séu að hugleiða að
færa sig um set. Ekki til íslands,
heldur til annarra bæja í Dan-
mörku. Sjálf vildi hún gjarnan
flytja í stærri bæ með fjölbreytt-
ari atvinnumöguleikum, en hikar
við það, því dóttir hennar er svo
firna ánægð í Hanstholm.
Heimflutningur
freistar ekki
„Það freistar mín tvímælalaust
ekki að fara til Islands að vinna á
verkamannalaunum. Ég held ég
hefði varla efni á að veita dóttur
minni tækifæri til að vera í
hestamennsku heima.“ Reiðskól-
inn með dönskum hestum utan
við Hanstholm kostar 200 krónur
danskar á mánuði. Bíll frá reið-
skólanum sækir og keyrir krakk-
ana.
Fyrir tveimur árum fór Hrafn-
hildur í heimsókn til íslands í
þrjár vikur. Eftir tveggja vikna
dvöl segist hún hafa verið búin
að fá nóg og var komin með
heimþrá til Danmerkur. „Mér
fannst hugsunarhátturinn á Is-
landi svo ótrúlega staðnaður og
fólk snobbað. Danir eru svo af-
slappaðir, til dæmis í klæðaburði.
Hér er ekkert stress eða fólk að
eltast við að vera fínni en ná-
granninn. Á íslandi er ekki hægt
að vera nógu fínn. Hér er hægt
að fara út í búð í fiskigallanum
angandi af físklykt. Á íslandi er
ekki hægt að láta sjá sig öðruvísi
en að vera búinn að fara í bað og
helst að mála sig.“