Morgunblaðið - 03.11.1998, Qupperneq 43

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 3. NÓVEMBER 1998 43
£
AÐSENDAR GREINAR
Drap kanadíska aflareglan
Nýfundnalandsþorskinn?
TILEFNI þessara
skrifa er nýleg blaða-
og ljósvakaumfjöllun
um stjórn þorskveiða á
íslandsmiðum þar sem
flest hefur borið að
sama brunni, alltof lítið
sé og hafí lengi verið
veitt af þorski.
Veiðireglan um fast
hlutfall af veiðistofni sé
þar af leiðandi kóróna
forheimskunarinnar og
sjáist það best á því að
hliðstæð veiðiregla hafí
verið tekin upp fyrir
„norðurþorskinn" á
miðunum úti af La-
brador og Nýfundna-
Hjálmar
Vilhjálmsson
landi þar sem ekki sé lengur fisk að
fá. Röksemdafærslan að baki þess-
um staðhæfmgum er í meira lagi
hæpin og sérstaklega er dæmið um
‘norðurþorskinn fjan-i öllu lagi.
Enginn þarf að velkjast í vafa um
að mikið var af þorski úti af La-
*
Astæða hrunsins er
ekki aflareglan, segir
Hjálmar Vilhjálmsson,
heldur að gjörsamlega
mistókst að framfylgja
henni.
brador og Nýfundnalandi um langan
aldur. Til dæmis tók John Quiney
Adams, þáverandi utanríkisráðherra
og síðar forseti Bandaríkjanna, svo
til orða 1822 að engu væri líkara en
Guð hefði skapað þetta óþrjótandi
forðabúr fiskmetis svo það nægði
ekki aðeins meginlandi Norður-Am-
eríku heldur einnig Evrópu allri.
Eins og meðíylgjandi aflalínurit ber
vott um má til sanns vegar færa að
Bandaríkjaforseti hafi verið spámað-
ur góður, því allt gekk eftir í hartnær
hálfa aðra öld meðan aflinn jókst
hægt og bítandi úr 100-150 þúsund
tonnum í um 300 þúsund tonn.
Eftir því sem á leið 6. áratuginn
létu fiskstofnar í Norðaustur-Atl-
antshafi sífellt meira á sjá og skort-
ur varð á fiski fyrir hina geysiöflugu
fiskiflota Vestur-Evrópu og austan-
tjaldsríkjanna. Þessi veiðiskip fóru
þá að sækja vestur um haf á miðin
úti af Nýfundnalandi og Labrador
með ævintýralegum árangri. Aflinn
af
á þessum miðum tvö-
faldaðist svo að segja á
einni nóttu og komst
hæst í rúm 800 þúsund
tonn á seinnþ hluta 7.
áratugarins. A 8. ára-
tugnum hallaði ört und-
an fæti og 1977 tóku
Kanadamenn sér 200
mílna fiskveiðilögsögu
til þess að reyna að
bjarga því sem eftir
var.
Samhliða útfærslunni
var gerð úttekt á fisk-
stofnunum í kanadísku
landhelginni. Þar bar
vitanlega hæst ‘Norður-
þorskinn á miðunum
Nýfundnalandi og La-

UNDIR- FATALÍNA

Kringlunni S.553 7355
[Illllllll
l'LI 11 y
BOÐA
KOMU ft^JÍ
IÓ LA
//
Gt'ORG JENSEN

KUNIGUND
SKOLAVORÐUSTIG 8 S SSl 3469
austur
brador enda er hann eða var
langstærstur. Kanadísk stjórnvöld
mótuðu síðan nýtingarstefnu sem
fólst í því að tengja sóknina við
stærð stofnsins og takmarka
þorskaflann við um 20% af stærð
veiðistofnsins. Reiknað var út að
miðað við meðalnýliðun og vaxtar-
skilyrði undanfarinna ára myndi
stofninn stækka á fáum árum og
verða mikilvæg og stöðug auðlind
eftir það. Gengið var frá eftirlits- og
rannsóknaáætlunum til að fylgjast
með framvindunni og markaðar
fjárveitingar til að framfylgja þeim.
Til að byrja með virtist allt ganga
að óskum. Afli var góður og fór vax-
andi í takt við stærð stofnsins. Upp
úr 1985 fór hins vegar að bera á
misræmi milli stofnvísitalna úr leið-
öngrum hafrannsóknastofnunarinn-
ar í St. John’s og reiknaðrar stofn-
C
Litir: Svart
Stærðir: 36-41
Tegund: 997
Verö
kr. 10.990
| Litir: Svart
I Stærðir: 36-41
n
| Tegund: 1450
Mikið úrval af tískuskóm
D0MUS MEDICA
við Snorrobrout • Reykjavík
Sími 551 8519
KRINGLAN
Krínglunni 8-12 • Reykjovík
Símí 5689212
ÞORSKAFLINN Á MIÐUNUM ÚTi AF
NÝFUNDNALANDt OG LABRADOR 1850 - 1996
stærðar með aldurs-afla aðferðinni.
Eftir miklar vangaveltur var sæst á
það að afli á sóknareiningu, sem gaf
til kynna vaxandi stofn, gæfi senni-
lega réttari mynd en stofnmæling-
arnar, enda svæðið mjög stórt mið-
að við fjölda þeirra togstöðva sem
skipatími stofnunarinnar leyfði.
Þegar kom fram á árið 1989 urðu
raddir þeirra sífellt háværari sem
töldu að ekki væri allt með felldu.
Settur var á laggirnar vinnuhópur
óháðra aðila undir forystu Leslie
Haris, rektors háskólans í St.
Johns, til að gera úttekt á stöðu
þorskstofnsins. Er skemmst frá því
að segja að niðurstaða „Haris
nefndarinnar“ eins og hún var köll-
uð var í hnotskurn sú að mistekist
hefði að framfylgja veiðireglunni og
þorskstofninn væri mjög ilia á sig
kominn vegna ofveiði.
Það sem fór úrskeiðis var einkum
tvennt. Fyrir það fyrsta var nýliðun-
arspáin sem lögð var til grundvallar
veiðh-eglunni alltof bjartsýn. Notað
vai- langtímameðaltal enda þótt fyrir
lægi að nýliðunin seinustu árin fyrir
útfærslu landhelginnar var miklu lé-
legri. Raunin varð svo sú að nýliðun
eftir útfærsluna var tæpast nema
þriðjungur þess sem áætlað hafði
verið. Hitt atriðið tengist mælingum
á afla á sóknareiningu. Við útfærslu
landhelginnar var gerð spá um þró-
un stofns og afla eins og íyiT sagði
og í framhaldi af því arðsemireikn-
ingar fyrir veiðar og vinnslu. Niður-
staðan var sú að þarna væri févæn-
legt svo ekki sé meira sagt og dyr
kanadískra peningastofnana galopn-
uðust skyndilega. Afleiðingamar
eni kunnuglegar okkur Islending-
um. Það voru raðsmíðaðir tugir efi.-
ekki hundruð nýtísku öflugra skut-'
togara sem búnir voru bestu fiskleit-
artækjum og veiðarfærum. Og auð-
vitað risu fiskiðjuver við hæfi. Slíkan
útbúnað höfðu kanadískir sjómenn
aldrei haft. En þeir era ekki verri til
hugs og handa en gengur og gerist
og lærðu fljótt á „græjumar“. Og
það sem meira var, þeir lærðu sífellt
betur á þorskinn, göngur hans og
háttalag. Það þarf varla að útskýra
það í löngu máli að við slíkar að-
stæður verður afli á sóknareiningu
marklaus mælikvarði.
Eftir að „Haris skýrslan“ kom út r’
var ginpið til mikilla veiðitakmarkana
1990 og 1991. En allt kom fyrir ekki
og þorskveiðar við Nýfundnaland og
Labrador hafa verið bannaðar frá
miðju ári 1992. En það var um seinan
og enn er stofninn illa á sig kominn
og sýnir lítil batamerki. Ástæða
hransins er hins vegar ekki aflaregla
Kanadastjórnar heldur sú hörmulega
staðreynd að það mistókst gersam-
lega að framfylgja henni.
Ai'ið 1992 var svo komið fyrir ís-
lenska þorskinum að veiðistofninn
taldist um 550 þúsund tonn og
hrygningarstofninn rúm 240 þús-
und tonn. Þetta er um þriðjungur
þess sem var um 1960. Fiskveiðiárin
1993/94 og 1994/95 voru veiðiheim-
ildir skertar stórlega og síðan sett
aflaregla sem takmarkar veiði við
25% af veiðistofni. Viðbrögð þorsk-
stofnsins létu ekki á sér standa því
stærð hans hefur tvöfaldast þrátt
fyrir lélega nýliðun á seinustu ár-
um. A því leikur enginn vafi að þessi
árangur hefur náðst einmitt vegna
þess að okkur hefur lánast að fram-
fylgja settum aflareglum.
Höfundur er fiskifræðingur á
Hafrannsóknastofnun.
Heilsa fyrir þig
• Er vöðvabólga að hrjá
þig í baki, öxlum eða
handleggjum?
• Stirðleiki í mjöðmum
og þreyta í fótum? ,
• Vantar þi
streymi og þol?
Þá hentar
okkar þér
S úma Y;
25 tlrna kt'
hefur sýnt að
:erfi hentar
fólki á öllum
ekki hefur
einhverja líkams-
í langan tíma. Sjö
æfingakerfið liðkar,
kit og eykur blóð-
mi til vöðvanna. Hver
grar á góðri slökun.
m einnig
öngnbraut,
Íga og tvo
nuddbekki.
PÓSTSENDUM SAMDÆGURS
5% STAÐGREIÐSLUAFSLÁTTUR
Getur eldra fólk notið góðs ofþessum bekkjum?
Já, þessi leið við að hreyfa líkamann er þægileg, liðkar og gefur góða slökun.
Og er þess vegna kjörin fyrir eldra fólk.
Svola Haukdal
Ég hef stundað æfingabekkina meira og minna sfðan 1989.
Vegna þrálátra bakverkja og vökvasöfnunar, átti ég erfitt
með að stunda leikfimi. Síðan ég byrjaði hef ég verið laus
við verki og ég fæ alla þá hreyfingu og slökun sem ég þarf.
Hjá Æfingabekkjum Hreyfingar fæ ég einnig einkaþjálfun,
persónulegt viðmót og yndislegt umhverfi. Ég hvet allar
þær konur sem geta, að kynna sér æfingakerfið, það er
fyllilega þess virði.
(^fFrirkynningartimff^)
Nóvembertilboð:
16 tímar á kr. 7.000
Æfingabekkir Hreyfingar,
Ármúla 24, sími 568 0677
Opið mánudaga og miðvikudaga frá kl. 9-12 og 15-20,
þriðjudaga og fimmtudaga frá kl. 9-18