Morgunblaðið - 22.12.1998, Síða 25

MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
PRIÐJUDAGUR 22. DESEMBER 1998 25
Söguleg vika í bandarískum stjórnmálum
Demókratar æfír en
repúblikanar hálfgrátandi
EKKI vai’ nema mánuður liðinn frá
þvi að Bob Livingston var kjörinn eft-
irmaður Newt Gingrich sem leiðtogi
repúblikana í fulltrúadeildinni og þar
með forseti hennar þar til hann til-
kjmnti, að hann ætlaði ekki að taka
við embættinu. Astæðan er þær upp-
lýsingar, sem birst hafa um kvenna-
mál hans og fi-amhjáhald. Talið er
víst, að í hans
stað muni koma
Dennis Hastert,
þingmaður fyrir
Illinois. Er hon-
um lýst sem mikl-
um verkmanni og
mannasætti, sem
Hklegur þykir til
að draga nokkuð
úr þeim djúp-
stæða klofningi,
sem kominn er upp milli flokkanna á
Bandaríkjaþingi.
Livingston þótti í flestu vel fallinn
til forystu og hann bjó sig undir starf-
ið með ýmsum hætti. Meðal annars
kvaðst hann hafa lesið bók Tips
O’Neills, fyrrverandi þingforseta, um
reynslu hans af starfínu og hrósaði
henni mjög. Bókin bjó hann samt
ekki undir hvellinn, sem kvað við þeg-
ar upplýst var, að hann hefði oftar
enn einu sinni haldið framhjá konu
sinni.
Missti stuðning
flokksbræðra sinna
Repúblikanar brugðust í fyrstu við
með því að lýsa yfir stuðningi við Li-
vingston og sjálfur kvaðst hann ekki
ætla að hætta við að taka við leiðtoga-
embættinu. Hann viðurkenndi hins
vegar um helgina, að fréttin um fram-
hjáhald hans hefði valdið flokks-
bræðrum sínum miklum áhyggjum
og fljótlega hefði honum orðið ljóst,
að hann hefði ekki þann stuðning,
sem til þyrfti.
Livingston tilkynnti um ákvörðun
sína á laugardag, í umræðunum um
málshöfðun gegn Bill Clinton forseta,
en skömmu áður hafði Zaeh Wamp,
þingmaður frá Tennessee, sagt hon-
um, að 18 þingmenn repúblikana
væru ekki ákveðnir í að styðja hann í
embættið þegar nýtt þing kemur
saman í næsta mánuði. Þá gekk Greg
Ganske, þingmaður frá Iowa, á fund
hans á fóstudag og bað hann að hætta
við. Aður höfðu nokkrir aðrir þing-
menn fundið að þvi, að hann skyldi
ekki upplýsa allt um sín mál áður en
hann sóttist eftir leiðtogaembættinu.
Ekki bætti úr skák fyrir Livingston,
að Hust/er-tímaritið, sem Lan-y
Flynt gefur út, ætlar að bh’ta ná-
kvæma lýsingu á „framhjáhaldi Li-
vingstons og annarra þingmanna".
Livingston gekk frá yfirlýsingunni
um að hann ætlaði að di-aga sig í hlé á
föstudaginn en honum fannst þó eitt-
hvað á vanta. Þá datt honum í hug að
klykkja út með því að skora á Clinton
að fara eins að og segja af sér. ,Að
því búnu fékk ég mér mjólkurglas og
fór í rúmið,“ sagði hann.
Sáttasemjari sem getur fært
flokkinn inn á venjulegar brautir?
Hastert, sem talið er víst, að komi í
stað Livingstons, er enginn upp-
hlaupsmaðui' eins Gingi'ich eða
ástríðufullur íhaldsmaður eins og
Tom Delay, þingreki repúblikana í
fulltrúadeildinni. Hann er sagður
manna líklegastur til að draga úr
fjandskapnum, sem nú er með þing-
mönnum flokkanna á Bandaríkja-
þingi, en þá verður hann líka að full-
vissa hófsama repúblikana og
demókrata um, að hann sé ekki neinn
útsendari Delays. Delay er almennt
talinn arkitektinn á bak við málshöf-
unina á hendur Clinton en það er líka
Delay, sem leggur til, að Hastert
verði næsti þingforseti.
Hastert bíður erfítt starf. Meiri-
hluti repúblikana í fulltrúadeildinni
fer í sex sæti með nýju þingi í næsta
mánuði og sumir demókratar segjast
aðeins líta á hann sem strengbrúðu í
höndum Delays. Ferill Hasterts
bendir þó ekki til, að hann muni láta
ráðskast með sig og sumir flokks-
bræðra hans kváðust vona, að hann
færði flokkinn aftur inn í stjómmálin,
inn á brautir löggjafarstarfsins, í stað
þeirra eyðileggjandi hamfara, sem
einkennt hefðu forystutíma Gingrich.
Grétu saman
Síðasta vika var söguleg í banda-
rískum stjórnmálum. Fulltrúadeildin
ákvað að höfða mál á hendur Clinton;
Bandaríkjaher hélt uppi loftárásum á
Irak og Livingston, væntanlegur leið-
togi repúblikana í deildinni, hætti við
vegna framhjáhalds. Demókratar
voru æfareiðir en repúblikanar grát-
andi.
Tillie Fowler, þingmaður frá
Florida, sagði, að hún og Livingston
hefðu grátið hvort upp við annars öxl
eftir að hann hafði ákveðið að hætta
við allt saman og James C.
Greenwood frá Pennsylvaniu, sagði í
viðtali, að dagurinn hefði verið ótrú-
legur og klökknaði um leið. Sú stóra
stund, umræðan um málshöfðun gegn
Clinton, hefði kallað fram tár í augum
repúblikana en síðan hefðu þeir feng-
ið allt aðra ástæðu til að gráta yfir.
Repúblikanar fengu því framgengt,
að fulltrúadeildin samþykkti að höfða
mál gegn Clinton en þegar til kom
vakti það engan fögnuð í þeirra röð-
um. Þeir hafa áhyggjur af næsta
þingi og beinlínis áhyggjur af sinni
pólitísku framtíð fyi-ir utan að vera
orðnir úrvinda af þreytu.
Kosningamálið
árið 2000?
Demókratar hafa þegar lýst yfir,
að máishöfðunin gegn Clinton verði
mál málanna í forsetakosningunum
árið 2000. Styðjast þeir í því efni við
skoðanakannanir, sem sýna jafnvel
vaxandi stuðning við forsetann, og
eru þegar famir að reka áróður gegn
þingmönnum repúblikana í einstök-
um ríkjum fyrir að hafa stutt máls-
höfðunina.
Rannsóknardeild þingsins hefur til
að mynda kannað málið og komist að
þeirri niðurstöðu að mál af þessu
tagi geti færst á milli þinga. Þá hafi
nokkrar dómarar verið ákærðir af
fráfarandi þingi en dæmdir af ný-
kjörnu þingi. Nokkrir öldungadeild-
arþingmenn úr röðum jafnt
repúblikana sem demókrata létu
svipaðar skoðanir í ljós um helgina.
Reynt að fínna málamiðlun
Að mati flestra er því líklegra til
árangurs fyrir forsetann að rejma að
ná málamiðlun um vítur heldur en að
knýja á um að málið verði tekið fyrir
að nýju. 67 öldungadeildarþingmenn
verða að samþykkja ákærurnar ef
reka á Clinton úr embætti og því
þyrftu tólf demókratar í það minnsta
að greiða atkvæði með slíku að því
gefnu að allir repúblikanar kæmust
að þeirri niðurstöðu að forsetinn
væri sekur. Þá hefur sú hugmynd
komið upp að reynt verði að fá 34
öldungadeildarþingmenn til að und-
irrita yfirlýsingu um að þeir muni
ekki undir neinum kringumstæðum
sakfella forsetann og því tilgangs-
laust að halda réttarhöld í málinu.
En það á eftir að koma í ljós hvort 34
öldungadeildarþingmenn séu reiðu-
búnir að gefa upp afstöðu sína fyrir-
fram. Hafa sumir talið það fráleitt
þar sem ekki sé við hæfi að kviðdóm-
endur taki afstöðu í máli áður en
réttarhöld fara fram.
Til þessa hafa flestir gengið út frá
því sem vísu að aldrei muni nást 67
atkvæða meirihluti í öldungadeild-
inni. Sérfræðingar hafa hins vegar
bent á að til skamms tíma hafi verið
talið útilokað að fulltrúadeildin
myndi samþykkja málshöfðun á
hendur forsetanum. Allt geti gerst í
réttarhöldum.
Það gæti torveldað tilraunir til að
ná málamiðlun að forsetinn og lög-
menn hans hafa lýst því yfir að hann
sé ekki reiðubúinn að gangast við því
að hafa sagt ósatt fyrir kviðdómi.
Slík yfirlýsing er kjarni flestra hug-
mynda er settar hafa verið fram um
málamiðlun, m.a. í grein tveggja
fyirverandi forseta, þeirra Jimmys
Caiters og Geralds Fords, í New
York Times í gær. „Hann mun ekki
viðurkenna að hafa logið að kviðdómi
vegna þess að hann gerði það,“ sagði
Gregory B. Craig, sem ásamt
Charles Ruff mun halda áfram að sjá
um lagalega vörn forsetans. Heim-
ildir herma að Hvíta húsið hafi at-
hugað viðbrögð við þeirri hugmynd
að forsetinn viðurkenni að hafa „af-
vegaleitt" kviðdóm og að hann muni
greiða 4,5 milljóna dollara sekt, sem
samsvarar þeiiri upphæð er rann-
sókn Kenneths Starrs á máli hans
kostaði. A móti muni Starr ekki
sækja forsetann til saka fyrir mein-
særi eftir að hann lætur af embætti.
Þeir Craig og Ruff hyggjast áfram
styðjast við sömu lagalegu vöm og í
fullti-úadeildinni og leggja áherslu á
að þær ásakanir er bornar hafa verið
á forsetann réttlæti ekki að honum
verði vikið úr embætti. Einnig mun
hafa verið rætt við George Mitchell,
fyrrverandi öldungadeildarþing-
mann, er miðlaði málum í Norður-Ir-
landsmálinu, að hann aðstoði við
vöm forsetans.
Aðstoðarmenn forsetans vona að
meðferð málsins fyrir öldungadeild-
inni verði með öðrum hætti en í full-
trúadeildinni. Öldungadeildarþing-
menn taka hlutverk sitt sem efri
deild þingsins mjög alvarlega og
mun algengara er að þar séu gerðir
samningar er ganga þvert á
ilokkslínur en í fulltrúadeildinni.
Rifjað hefur verið upp að George
Washington útskýrði hlutverk öld-
ungadeildai'innai' fyrir Thomas
Jefferson á eftirfarandi hátt: „Öld-
ungadeildin er skál sem við hellum
löggjöfinni í til að kæla hana.“
Flestir virðast þó ganga út frá því
sem vísu að ekki verði hægt að ná
samkomulagi um vítur fyrr en eftir
að formleg réttarhöld hefjast. Og
einnig hefur verið minnt á að einmitt
vegna þess hversu alvarlega öld-
ungadeildarþingmenn taka hlutverk
sitt sé líklegt að þeir muni vilja kalla
fyrii' vitni og hlýða á báðar hliðar
mála. Meðal hugsanlegra vitna, er
nefnd hafa verið, eru Monica Lewin-
sky, lögmaðui-inn Vemon Jordan og
Betty Currie, ritari forsetans.
Leiðtogar repúblikana í deildinni,
m.a. Trent Lott, Mitch McConnell
og Arlen Specter, hafa þegar gefið
út yfirlýsingar um að ekki verði
komist hjá réttarhöldum, en
demókratar segja að margra mán-
aða réttarhöld gætu lamað störf öld-
ungadeildarinnar og valdið uppnámi
á fjármálamörkuðum.
Enginn veit í raun enn hvert form-
legt fyrirkomulag réttarhalda yfir
forsetanum er þar sem ekki er annað
fordæmi en réttarhöldin yfii'
Andrew Johnson árið 1868. Sú hug-
mynd hefur til dæmis komið fram að
öldungadeildin fjalli um mál Clintons
á morgnana en taki fyrir önnur mál
eftir hádegi. Þá er allt á huldu með
það hversu langan tíma réttarhöldin
tækju. Sumir segja nokkra mánuði,
aðrir nokkra daga.
Óformlegar samningaviðræður
um framgang mála og hugsanlega
málamiðlun eru þegar sagðar hafa
átt sér stað á bak við tjöldin, m.a. á
milli demókratans Josephs I.
Liebermans og repúblikanans Orris
G. Hatch, fonnanns dómsmálanefnd-
ar öldungadeildarinnai'. Hatch hefur
gefið í skyn að skynsamlegt sé að
íhuga aðra kosti ef ljóst þykir að
ekki sé líklegt að aukinn meirihluti
deilflarinnar sakfelli forsetann.
BILLIARDBORÐ
Hentug heimilisborð,
í stofuna, kjaiiarann
eða bílskúrinn
Vönduð ensk borð.
Með borðunum fylgja
tveir kjuðar, kúiur,
skortafla og krít.
3.5 fet, 107 cm,
verðkr. 11.900, stgr. 11.305
4.5 fet 138 cm,
verð kr. 17.800, stgr. 16.910
6fet, 182 cm,
verð frá kr. 24.900, stgr. 23.655
Ein stærsta sportvöruverslun landsins
Armúla 40,
sími 553 5320 og
5688860
U'erslunin
7M4L