Morgunblaðið - 19.03.1999, Síða 38

38 FÖSTUDAGUR 19. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
HATTON-
ROCKALL-
SVÆÐIÐ
HAFNARFJARÐARTOGARINN Sjóli kom í fyrradag
til hafnar með 140 tonn af blálöngu, sem veiddist á
Hatton-bankanum, suður undir brezkri fískiveiðilögsögu.
Aflinn í þessari ferð skipsins var ágætur, 16-17 tonn á sól-
arhring, en blálangan veiðist á 400-500 metra dýpi. Sjóli
mun halda aftur á miðin á Hatton-banka að lokinni löndun,
en marzmánuður er bezti tíminn á þessum slóðum til blá-
lönguveiða.
Skipstjóri á Sjóla er Magnús Guðmundsson og var þetta
þriðja ferð hans á miðin á Hatton-banka. I tveimur fyrstu
ferðum fékkst aðeins lítilsháttar af karfa og fleiri tegund-
um, enda var veður vont. Blálangan er fyrst og fremst seld
til Frakklands og Þýzkalands og fæst þokkalegt verð þar til
veiðar aukast að marki, að sögn skipstjórans. Togarar frá
ýmsum þjóðum veiða á þessu hafsvæði, m.a. franskir,
spænskir og færeyskir.
Magnús skipstjóri bendir á, að íslenzk skip séu þau einu,
sem ekki megi veiða innan brezku fiskveiðilögsögunnar teg-
undir utan kvóta. „Frakkar voru að veiðum aðeins sunnar
en við, innan við brezku lögsöguna, en þar mátti ég ekki
fara. Þar mega hins vegar allir veiða svona tegundir, sem
ekki eru í kvóta, nema við Islendingar. Við erum svoddan
snillingar í þessu. Við megum hvergi fara inn fyrir línu.
Færeyingar mega gera það og allar þjóðir,“ segir hann.
Eyjólfur Konráð Jónsson, alþingismaður og formaður ut-
anríkismálanefndar á sínum tíma, barðist lengi fyrir rétti
íslendinga á Hatton-Rockall-svæðinu í samræmi við ákvæði
Hafréttarsáttmálans. Með reglugerð frá 1985 var land-
grunn íslands afmarkað til vesturs, suðurs og austurs og
nær það m.a. yfír Hatton-Rockall-svæðið. Viðræður fóru
fram við brezk, írsk og dönsk (færeysk) stjórnvöld um
skiptingu þessa hafsvæðis milli þjóðanna í samræmi við
Hafréttarsáttmálann. Um tíma voru þær komnar vel á
skrið, en ekkert hefur heyrzt um þær í alllangan tíma.
í ljósi ummæla skipstjórans á Sjóla er full ástæða til
þess, að hvetja utanríkisráðuneytið til að taka á ný upp við-
ræður við stjórnvöld í nálægum löndum um réttindi Islend-
inga á þessu svæði. Þær veiðar, sem nú eru að byrja að
skila árangri á Hatton-banka, eru til marks um framsýni
Eyjólfs Konráðs, sem lengi talaði fyrir daufum eyrum um
þetta efni.
FLUGÖRYGGI
FLUGFARÞEGAR hérlendis hafa það yfírleitt á tilfinn-
ingunni að eftirlit með flugvélum og almennt flugöryggi
sé í heiðri haft og þeir geti treyst flugrekstraraðilanum.
Þannig á það líka að vera.
Rannsóknarnefnd flugslysa hefur nú skilað skýrslu um
flugslys, er varð á Bakkaflugvelli í Austur-Landeyjum á
síðastliðnu hausti, og gerir margar og alvarlegar athuga-
semdir. í skýrslunni segir m.a. að skýring á orsökum flug-
slyssins sé, að flugvélin hafí lent í svokölluðu innskriði í
vinstri beygju eftir flugtak vegna óstöðugleika, sem stafaði
af mikilli afturhleðslu vélarinnar. Bent er á að undirbúning-
ur flugferðarinnar hafí verið óvandaður, vélin hafí verið of-
hlaðin fyrir flugtak, tekin hafí verið beygja út úr flugtaks-
stefnu í um helmingi minni flughæð en öryggisfyrirvarar
hafi verið gerðir um í flugtaki og hleðsluskrá hafí ekki verið
gerð. Einnig bendir nefndin á að flugvélin hafí ekki verið
þannig tæknilega úr garði gerð að nota ætti hana í þjón-
ustuflug.
Skýrsla flugslysanefndar er ekki fógur lesning. Ekki
voru gerðir jafnvægisútreikningar, engin farþegaskrá eða
hleðsluskrá var gerð og flugmaðurinn, sem raunar var bú-
inn að vinna allt of langan vinnudag, 11 til 12 klukkustundir,
notaði ekki svokallaðan gátlista við starf sitt. Þá var flug-
handbók flugvélarinnar eða gild flugrekstrarhandbók flug-
rekandans ekki um borð. Svo mörg aðfinnsluverð atriði eru
upp talin, að með eindæmum er.
Það er ábyrgðarhluti að reka flugfélag. Flugmálastjórn
hlýtur að gera mjög strangar kröfur til þeirra, sem standa
að slíkum rekstri. Kæruleysi á borð við það, sem nú hefur
verið upplýst má ekki endurtaka sig.
Þjónusta við heyrnarlaus og heyrnars
Á LEIKSKÓLANUM Sólborg er táknmálsumhverfi. Á myndinni spjallar Jónína Konráðsdóttir við Jón Krisl
Magnús Freyr, Margrét og Kristín Harpa.
Þurfa aukinn stu<
og val um móðui
Aðstæður heyrnarlausra og heyrnarskertra
barna eru skelfilegar og úrbóta er þörf, að
mati aðila sem starfa við þjónustu fyrir þau.
Ekki eru þó allir sammála um hvað þurfi að
bæta og hvaða leiðir eigi að fara til úrbóta.
Ragna Sara Jónsdóttir kynnti sér sjónarmið
þriggja aðila sem starfa við þjónustu fyrir
heyrnarlausa og heyrnarskerta.
EITT hundrað og sextán
BÖRN á aldrinum 0-16 ára
hafa verið greind heyrnar-
skert eða heyrnarlaus hjá
Heyrnar- og talmeinastöð Islands og
hafa fengið heyrnartæki, en vitað er
að u.þ.b. 15 af þessum 116 börnum
nota ekki heyrnartækin. 15 þessara
barna eru á aldrinum 0-6 ára og 86 á
aldrinum 7-16 ára. Flest þeirra eru
búsett á höfuðborgarsvæðinu: 53 eiga
lögheimili í Reykjavík, 22 í sveitarfé-
lögum á höfuðborgarsvæðinu og
Reykjanesi, og 26 á landsbyggðinni.
Samkvæmt upplýsingum frá Heyrnar-
og talmeinastöð Islands eru 30 böm til
viðbótar þessum 116 illa stödd vegna
lélegrar heyrnar. Langflest þein-a eru
heyrnarlaus á öðru eyra en með full-
komna heyrn á hinu, svo heyrnartæki
nýtast þeim ekki.
I samtölum við starfsmenn í þjón-
ustu við heyrnarlaus og heyrnarskert
börn kemur fram að í leikskólum og
grunnskólum sem mörg þessara barna
sækja er lítil eða engin þjónusta við
þau. Einn grunnskóli og einn leikskóli
á landinu eru sniðnir að sérþörfum
heyrnarlausra og heymarskertra
barna. Þar er m.a. táknmálsumhverfi
og sérþjálfað starfsfólk. Vesturhlíðar-
skóli er grannskóli fyrir heyrnarlausa
og heymarskerta og eru þar rúmlega
20 nemendur, en í Sólborg, sem er
leikskóli með sama sniði, era 6 heyrn-
arlaus og heyrnarskert böm.
Versnað eftir að bæir og sveitar-
félög tóku við grunnskólum
Gylfí Baldursson, deildarstjóri
heyrnardeildar Heyrnar- og talmeina-
stöðvar íslands, segir ástand þjónustu
fyrir heymarlaus og heyrnarskert
börn vera hörmulegt og það
hafi versnað til muna eftir
að bæir og sveitarfélög tóku
við rekstri grannskólanna
1. ágúst 1996. Á meðan rík-
ið rak þjónustuna var starf-
rækt ráðgjafarstöð þar sem einstak-
lingur í fullu starfi sá um ýmiss konar
ráðgjöf til foreldra barna sem
greindust heyrnarlaus eða heyrnar-
skert. Ráðgjafarstöðin stóð fyrir nám-
skeiðum fyrh- foreldra, nemendur og
skólafólk sem börnunum tengdist auk
þess að hafa beint samband við kenn-
ara skóla þar sem heyrnarskert börn í
grunnskólum vora. Þegar sveitarfé-
lögin tóku við rekstri grunnskólanna
lagðist þessi þjónusta af og hefur
henni ekki verið sinnt undanfarin ár
nema að hluta til af Heyrnar- og tal-
meinastöðinni.
Hlutverk Heymar- og talmeina-
stöðvar íslands er að sögn Gylfa að
greina heymarskerðingu eða heyrnar-
leysi hjá einstaklingum og sinna heym-
arþörfum þeirra, þ.e. að reyna að bæta
heyi'n þeirra eins og kostur er. Grein-
ingu er fylgt eftir með því að útvega
einstaklingum heymartæki ef það
hentar þeim, auk þess sem stöðin kem-
ur á tengslum milli bamanna og kenn-
ara þeirra og leiðbeinir þeim varðandi
sérþarfír og hjálpartæki sem þeim era
nauðsynleg. Gylfi segir að stöðin hafi
ekki bolmagn til frekari aðgerða og við
það hafi skapast mjög slæmt ástand.
Sérþörfum ekki fullnægt
„Við höfum barist fyrir því lengi að í
framhaldi af úthlutun heyrnartækja
eigi sér stað endurhæfmg í ýmsu
formi, svipuð þeirri sem til skamms
tíma var í höndum ráðgjaf-
arþjónustunnar. En nú er
ástandið hörmulegt. Ef við
ættum að sinna þörfum
heyrnarskertra grunn-
skólanema ættu, ef vel ætti
að vera, að vera að minnsta kosti þrjú
stöðugildi á bak við almennilega ráð-
gjafarþjónustu, og tel ég rétt að hún
væri rekin af Heyrnar- og talmeina-
stöðinni. Stoðkerfið í skólunum er
stundum nánast ekki neitt og víðast
hvar er það afskaplega takmarkað
þannig að sérþörfum heyrnarskertra
nemenda úti í grannskólunum er alls
ekki fullnægt. Það verður til þess að
sum börr. sem gætu spjarað sig
þokkalega með nægilegum stuðningi
úti í almennu skólunum, leita til Vest-
urhlíðaskóla þar sem þörfum þein-a er
sinnt en það er mjög umdeilt hvort
vista eigi krakka með tiltölulega væga
heyrnarskerðingu í þeim skóla,“ segir
Gylfí og bendir á að markmið Heyrn-
ar- og talmeinastöðvarinnar sé að
kenna börnunum að tala:
„Við á Heymar- og talmeinastöðinni
erum fyrst og fremst að sinna heymar-
þörfum krakkanna og þess vegna er
táknmál ekki okkar vettvangur. Það er
frekar að við höfum það að stefnumarki
að bæta heym hjá börnunum þannig að
þau þurfi ekki táknmálið, sem í mörg-
um tilvikum kemur til viðbótar sem
sjálfsögð uppbót á lítilvæga heyrn.
Við á heyrnar- og talmeinastöðinni
höfum sett út á það hvað Vesturhlíðar-
skóli kemur dræmt út varðandi tal- og
heymarþjálfun. Það hlýtur að skjóta
skökku við að skóli sem í rauninni
byggir sína tilveru á því að nemendur
skólans era vanhæfír til þess að temja
sér tal og mál vegna skerðingar
ákveðins skynfæris skuli ekki lengur,
eins og verið hefur í vetur, vera með
neina beina talkennslu," segir Gylfí.
Hann bendir á hvar hann telji helst
vera þörf á úrbótum: „Mér sýnist
meinið íyrst og fremst liggja í því að
forráðamenn grunnskólans koma
mjög illa til móts við þarfir heyrnar-
skertra barna. Það hlýtur að vera lág-
markskrafa að það stöðugildi sem búið
var til á bakvið ráðgjafaþjónustuna
verði nýtt sem allra fyrst,“ segir Gylfi.
Brotið málumhverfi
Hafdís Gísladóttir, framkvæmda-
stjóri Félags heyrnarlausra, segir
brýnt að auka þjónustu við börn og
Sammála um
að umbóta sé
þörf