Morgunblaðið - 20.04.1999, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 20. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERINU
ERLENT
ÁRNA Friðrikssyni, nýju hafrannsóknaskipi Hafrannsóknastofnunar, lileypt af stokkunum í
Asmar-skipasmíðastöðinni í Chile á laugardag.
Þorsteinn Pálsson við sjósetningu nýs hafrannsóknaskips
„Þekking á hafinu er
forsenda framfara“
NYTT hafrannsóknaskip Hafrann-
sóknastofnunar, Ámi Friðriksson
RE, var sjósett við formlega athöfn í
Asmar-skipasmíðastöðinni í Talcahu-
ano í Chile á laugardag. Ingibjörg
Rafnai’, eiginkona Þorsteins Páls-
sonar, sjávarútvegsráðherra, gaf
skipinu nafnið. Við athöfnina fluttu
sjávarútvegsráðherra og fulltrúar
Asmar skipasmíðastöðvarinnar
ávörp og Jóhann Sigurjónsson, for-
stjóri Hafrannsóknastofnunar, veitti
viðurkenningu til handa starfsmönn-
um skipasmíðastöðvarinnar fyrir
framúrskarandi framlag við nýbygg-
inguna og veitti viðtöku táknrænum
kveðjum byggingaraðila til eigenda
nýja skipsins. Gert er ráð fyrir að
skipið komi til Islands í september
nk. og taki þátt í rannsóknaverkefn-
um Hafrannsóknastofnunar á síð-
ustu mánuðum ársins. Þorsteinn
Pálsson, sjávarútvegsráðherra, sagði
í ávarpi sínu á laugardag, að hag-
sæld íslendinga væri íyrst og fremst
STRANGAR kröfur um vinnslu um-
fram flatningu og flökun um borð í
vinnsluskipum eru til þess fallnar að
hafa eftirlit með kvótaútreikningum
skipanna. Eins og greint var frá í
Morgunblaðinu á laugardag hefur
frystitogarinn Baldvin Þorsteinsson
EA verið sviptur vinnsluleyfi vegna
þess að enginn eftirlitsmaður frá
Fiskistofu var um borð þegar þar var
unninn fiskur í bita. Aðstoðarfiski-
stofustjóri segir að ekki sé hægt að
haga eftirliti með slíkri vinnslu með
öðrum hætti.
Um borð í frystitogurum reikna
sjómennirnir sjálfir út nýtingu afl-
ans í vinnslunni með sérstökum nýt-
ingarstuðli og finna þannig út hversu
mikinn afla skipin draga úr sjó.
Fiskistofa ber síðan skýi-slur sem
koma frá skipunum saman við nýt-
ingarsýni, eða flökin, úr vinnslunni
og staðreyna þannig að rétt sé staðið
að málum og hversu mikinn afla
skipið hefur veitt í hverri veiðiferð.
Sé misræmi í því er nýtingarstuðull-
inn lækkaður. Grétar Hannesson,
byggð á sjávarútvegi. Áfangi í smíði
nýs hafrannsóknaskips minnti enn
einu sinni á að þekkingin á hafinu
væri öðru fremur forsenda framfara
og hagsældar. „Atvinnubylting þess-
arar aldar á Islandi á rætur að rekja
til þeirrar þekkingar sem við höfum
smám saman aflað okkur á hafinu og
lífríki þess. Við stöndum í mikilli
þakkarskuld við frumherja vísinda-
rannsókna á þessu sviði og alla þá
sem síðan hafa lagt fram krafta sína
til að auka við þekkingu okkar.“
Sagði Þorsteinn það almennt við-
urkennt að skynsamleg og ábyrg
sjálfbær nýting fiskimiðanna byggð-
ist á vísindalegri þekkingu. En
stundum og sums staðar væri sú við:
urkenning meira í orði en á borði. I
alþjóðlegu samhengi væri það þekkt
vandamál við fiskveiðistjórnun, að
útgerðarmenn og sjómenn kjósi oft
að taka skammtíma hagsmuni fram
yfir langtíma stefnumótun. „Þeir
benda gjaman á að vísindalegri
lögfræðingur á Fiskistofu, segir að
þegar flök séu hinsvegar skorin í
bita verði slíkt eftirlit ekki mögulegt
lengur. Ekki sé hægt að tryggja með
nýtingarsýnum að skýrslur séu rétt-
ar. Bitavinnslan verði þannig háð
eftirliti.
Ekki haft nægileg úrræði
Ámi Múli Jónasson, aðstoðarfiski-
stofustjóri, segir Fiskistofu ekki í
stakk búna að halda uppi skilvirku
eftirliti með bitavinnslu um borð í
vinnsluskipum að svo stöddu. Hún
vilji hinsvegar leita leiða til að þróa
slíkt eftii-lit til að standa ekki í vegi
fyrir hagkvæmum aðgerðum. „Eins
og staðan er núna teljum við okkur
ekki hafa haft nægileg úrræði til að
hafa stjóm á nýtingunni þegar fiskur
er unninn með þessum hætti. Þess
vegna var sett skilyrði um að eftirlits-
maður væri um borð ef vinnslan væri
umíram flökun eða flatningu. Það er
ekki tilbúið eftMitskerfi sem getur
leyft vinnslu með þessum hætti,“ seg-
ir Árni Jón.
þekkingu em takmörk sett á þessu
sviði sem öðrum. Sú staðreynd er
notuð til þess að ala á tortryggni og
efasemdum þegar veiðum era sett
takmörk með vísindalegum rökum.
Stjómmálamenn allra fiskveiðiþjóða
þekkja þessi átök og hafa glímt við
að leiða þau til lykta.“
Þorsteinn sagði samtök útvegs-
manna og stærstu samtök sjómanna
á Islandi jafnan hafa treyst vísinda-
mönnum og stutt stjórnmálamenn-
ina í að framfylgja nýtingarstefnu á
grandvelli vísindalegrar þekkingar.
Þegar gripið hafi verið til harkalegra
vemdarráðstafana hafi samtökin
þannig beinlínis stutt aðgerðimai-.
„Það er til marks um þennan skiln-
ing að samtök íslenskra útvegs-
manna samþykktu með glöðu geði að
kosta smíði þessa skips með sérstök-
um skatti í þróunarsjóð sjávarút-
vegsins. Það ber vott um framsýni
og hyggindi þeirra sem þai’ hafa ráð-
ið ferð,“ sagði Þorsteinn.
Sama fjöl-
skyldan á
meirihluta
MEIRIHLUTI hlutabréfa í ís-
húsfélagi ísfirðinga hf. á ísafirði
er í eigu sömu fjölskyldunnar en
nýstofhað eignarhaldsfélag
Gunnvarar hf. keypti þriðjung
hlutabréfa Gunnvarar af Islands-
banka hf. fyrir helgi. Áður hafði
banldnn keypt umrædd bréf á
450 milljónir kr. af hjónunum
Þórði Júlíussyni og Báru Hjalta-
dóttur, sem stofnuðu Gunnvöru
ásamt hjónunum Jóhanni Júlíus-
syni og Margréti Leós og Jóni B.
Jónssyni og Helgu Engilberts-
dóttur 7. október 1955.
Til stendur að sameina Ishús-
félag ísfirðinga og Gunnvöru en
eigendur Gunnvarar eiga tæp-
lega 99% í íshúsfélaginu; eign-
arhaldsfélagið á um 1/3, Jóhann
Júlíusson og sonur hans Krist-
ján um 1/3 og Helga Engilberts-
dóttir, ekkja Jóns B., um 1/3.
Vignir Jónsson, sonur Jóns og
Helgu, Jón Benjamín Oddsson,
dóttursonur þeirra, og Guðni G.
Jóhannesson, tengdasonur
þeirra, eiga jafnan hlut í eignar-
haldsfélaginu ásamt Kristjáni
Jóhannssyni.
Bitavinnsla í frystiskipum háð eftirliti
Eftirlitskerfí
ekki tilbúið
Reuters
FYLGISMENN Þjóðernissinnaða framtaksflokksins í Tyrklandi fagna
óvæntum sigri hans í þingkosningunum á laugardag með því að
mynda tákn flokksins, úlfshöfuð, með fingrunum.
Þingkosningarnar í Tyrkiandi
Ecevit og þjóðern
issinnaðir hægri-
menn sigruðu
Aiikara. Reuters.
BULENT Ecevit, forsætisráðherra
Tyrklands, og flokkur hægrisinn-
aðra þjóðernissinna, Þjóðernissinn-
aði framtaksflokkurinn (MHP),
vora sigurvegarar þingkosninganna
í Tyrklandi á laugardag. Flokkur
Ecevit fékk mest fylgi en ekki er
víst að hann geti myndað nýja sam-
steypustjórn vegna óvæntrar fylgis-
aukningar MHP.
Samkvæmt nýjustu
tölum var Lýðræðislegi
vinstriflokkurinn
(DSP), flokkur Ecevits,
með 22,1% fylgi þegar
81% atkvæðanna höfðu
verið talin. Flokkurinn
fékk 14,6% atkvæð-
anna í síðustu kosning-
um árið 1995.
Þjóðernissinnaði
framtaksflokkurinn er
nú næststærsti flokk-
urinn, með 18,2%
fylgi, og bætti við sig
10 prósentustigum.
Flokkurinn fékk um
130 þingsæti, en engin í síðustu
kosningum þar sem tyrknesku
flokkarnir þurfa að fá 10% atkvæð-
anna til að fá menn kjörna á þing.
Talið er að flokkurinn hafi aukið
fylgi sitt á kostnað flokks heittrú-
aðra múslima, íslamska dyggða-
flokksins, sem fékk tæpum sex pró-
sentustiga minna fylgi en fyrir-
rennari hans, íslamski velferðar-
flokkurinn, sem varð stærsti flokk-
urinn á þinginu árið 1995. íslamski
dyggðaflokkurinn er nú þriðji
stærsti flokkurinn, með 15% kjör-
fyigi-
Flokkur „Gráúlfanna“ í stjórn?
Mið- og hægriflokkamir, Föður-
landsflokkurinn (ANAP) og Flokk-
ur hinnar sönnu leiðar (DYP), fóru
einnig halloka í kosningunum.
Fylgi ANAP minnkaði úr 19,6% í
13,4% og DYP úr 19,2% í 12,7%.
Fyrir kosningarnar höfðu margir
spáð því að mynduð yrði miðju-
stjórn en ljóst er nú að þær spár
rætast ekki.
Tyrkneska dagblaðið Sabah lýsti
niðurstöðu kosninganna sem póli-
tískum „landskjálfta". „Uppgangur
DSP var fyrirsjáanlegur en MHP
kom öllum á óvart.“
Nokkur dagblaðanna röktu upp-
gang þjóðemissinna til átaka
Tyrkja og kúrdískra uppreisnar-
manna í suðausturhluta landsins
síðustu 14 árin, en þau hafa kostað
rúmlega 29.000 manns lífíð.
Ecevit fékk byr undir báða
vængi í febrúar þegar Kúrdaleið-
toginn Abdullah „Apo“ Öcalan var
handtekinn. Uppreisnarleiðtoginn
bíður nú réttarhalda og á yfir höfði
sér dauðadóm verði hann fundinn
sekur um landráð. „MHP fékk
kjósendur á sitt band með því að
krefjast þess að Apo yrði hengdur,"
skrifaði stjórnmálaskýrandinn Enis
Berberoglu í Hurriyet.
Talið er að kosningasigur Þjóð- .
ernissinnaða framtaksflokksins
verði til þess styrkja harðlínustefnu
Tyrkja í málefnum Kúrda og í deil- '
unni við Grikki um
Kýpur. MHP skírskot-
ar oft til Tyrkjaveldis
og telur að Tyrkir
verðskuldi meM virð-
ingu í Evrópu og heim-
inum öllum.
Flokkurinn hefur
lagt áherslu á að |
treysta einingu allra
tyrkneskra þjóða frá
Balkanskaga til Kína-
múrsins. Fylgismenn
hans eru hugfangnir af
goðsögninni um
úlfynju, sem nefndist
Asena og er sögð hafa
leitt Tyrki úr háska í
Mið-Asíu á blómaskeiði þeirra.
Fylgismenn flokksins, „Gráúlfarn-
ir“, hafa enn til siðs að mynda merki |
hreyfingarinnar, úlfshöfuð, með
fingrunum á fundum sínum.
Gráúlfarnir tóku þátt í daglegum *
drápum og bardögum við vinstri-
menn á áttunda áratugnum. Átökin
kostuðu 5.000 manns lífið og leiddu
til valdaráns hersins árið 1980.
Stofnandi hreyfingarinnar, Alparsl-
an Turkes, sem lést árið 1997, var
þá handtekinn ásamt fleiri stjórn-
málaleiðtogum, s.s. Ecevit.
Forsætisráðherrann kvaðst ekki
óttast að átök blossuðu upp á ný
milli hægri- og vinstrimanna og
sagði að þeir tímar væru liðnir.
Verði Ecevit falið að mynda nýja
stjórn gæti hann komist að þeirri
niðurstöðu að það yrði ekki hægt án
stuðnings MHP. Leiðtogi flokksins,
Devlet Bahceli, kvaðst ljá máls á
stjórnarsamstarfi við Lýðræðislega
vinstriflokkinn og Föðurlandsflokk
Mesuts Yilmaz.
Flokkur Kúrda í sókn
en fékk engan þingmann
Stærsti flokkur tyrkneskra
Kúrda, HADEP, bar sigur úr být-
um í sveitarstjórna- og borgar-
stjórakosningum í suðausturhluta
landsins á laugardag. Síðustu tölur
bentu til þess að flokkurinn hefði
sigrað í borgarstjórakosningum í
Diyarbakir, Batman, Bingol, Hakk-
ari, Siirt og Sirnak. Forystumenn
flokksins urðu hins vegar fyi’ir von-
brigðum með fylgi flokksins í þing-
kosningunum, sem var um 4% og
ívið minna en í síðustu kosningum.
Flokkurinn fékk því engan mann
kjörinn á tyrkneska þingið.
Bulent Ecevit