Morgunblaðið - 20.04.1999, Qupperneq 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 20. APRÍL 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Þinghúsið í Berlín tekið í notkun sem aðsetur þýska Sambandsþingsins
Berlín. Reuters.
GERHARD Scliröder, kanslari
Þýskalands, lýsti því í gær yfír
að tími nýs „Berlínarlýðveldis"
væri runninn upp. Schröder
sagði við hátíðlega athöfn sem
fram fór í þinghúsinu í Berlín,
Reichstag, að nágrannar Þýska-
lands þyrftu ekki að óttast flutn-
ing höfuðstöðva þýsku sam-
bandsstjórnarinnar frá Bonn til
Berlínar sem tók með formleg-
um hætti gildi í gær. Flutning-
arnir myndu á engan hátt hafa
áhrif á þá lýðræðishefð sem
Þýskaland hefði tamið sér á
undanfömum fímmti'u áram. Um
leið og flutningarair frá Bonn til
Berlínar fóru fram með form-
Iegum hætti vígðu Þjóðverjar
þinghúsið í Berlín, sem verið
hefur endurnýjað og
betrumbætt. Þinghúsið var á
sínum tíma aðsetur þings
Weimarstjórnarinnar og bruni í
húsinu, er rekja mátti til
íkveikju, markaði upphaf valda-
töku nasista. A tímum kalda
stríðsins stóð þinghúsið autt í
skugga Berlínarmúrsins.
„Flutningurinn til Berlínar er
afturhvarf til þýskrar sögu, til
þess staðar þar sem tvær þýskar
einræðisstjórair höfðu aðsetur,
stjórnir sem færðu miklar hörm-
ungar yfir þýsku þjóðina og
aðra íbúa Evrópu,“ sagði
Schröder. Kanslarinn bætti því
hins vegar við að rangt væri að
reyra saman þinghúsið í Berlín
og tíma einræðisstjórnanna
tveggja. „Sú lýðræðislega hefð,
sem þýsk stjóramál nú byggjast
á, verður áfram ríkjandi og hún
er ekki í nokkurri hættu.“
Saga þinghússins
er saga Þýskalands
Enduraýjun þinghússins í
Berlín, og framtíðarhlutverk
þess sem heimili þýska þingsins,
er sögð marka nýtt tímabil lýð-
ræðis í Þýskalandi en sextíu og
sex ár eru nú Iiðin síðan eldur-
inn, sem lék þinghúsið grátt,
markaði upphaf yfírráða nasista
í þýsku höfuðborginni. Athöfnin
í gær markaði hins vegar einnig
lok ferlis sem hófst með falli
Berlínarmúrsins árið 1989 og
sameiningu Þýskalands í kjöl-
farið.
Þinghúsið í Berlín var byggt
á árunum 1884-1894 undir
LOFTMYND af þinghúsinu í Berlín en í miðju þess hefur verið sett risavaxin glerhvelfing.
Reuters
Schröder segir tíma
nýs „Berlínarlýðveld-
is“ runninn upp
þingmenn keisaratímans.
Heimsvaldastefnu keisaratíma-
bilsins fylgdi hins vegar heims-
styrjöld, og síðan uppreisn.
Þýsku lýðveldi, oftast kennt við
borgina Weimar, var lýst yfir í
þinghúsinu árið 1918 en fór út
um þúfur fímmtán árum síðar
þegar Adolf Hitler komst til
valda, í kjölfar innbyrðis átaka
og sundrungar í stjórnmálum
landsins. Nasistatímanum lauk
þegar Sovétmenn drógu rauða
fánann að húni á rústum þing-
hússins í lok seinni heimsstyrj-
aldarinnar árið 1945.
Bonn var frá endalokum
seinna stríðs höfuðborg Yestur-
Þýskalands og þar hafði þing og
ríkisstjóra áfram aðsetur eftir
sameiningu þýsku ríkjanna. Það
WOLFGANG Thierse, forseti þýska þingsins, heldur á „lykli“ að þing-
húsinu nýja, sem hann fékk afhentan í gær við hátíðlega athöfn. Ger-
hard Schröder, kanslari Þýskalands, stendur við hlið Thierses og í
baksýn má greina Helmut Kohl, fyrrverandi kauslara landsins.
var hins vegar á tröppum þing-
hússins í Berlín sem sameiningu
þýskra í eina þjóð á nýjan leik
var lýst yfir 3. október 1990.
Þessi saga var ofarlega í hug-
um þeirra sem viðstaddir voru
vígsluna í gær, ekki síst Wolf-
gangs Thierses, forseta þýska
Sambandsþingsins, Bundestag,
en liann tók við lyklavöldum í
þinghúsinu af þeim sljórnarer-
indrekum sem séð hafa um end-
urnýjun hússins. Sagði Thierse,
sem ólst upp í Austur-Þýska-
Iandi kommúnistatímans, að
leiðtogar Þýskalands hefðu of
oft stjórnað landinu í hróplegri
mótsögn við hin lýðræðislegu
einkunnarorð „Dem Deutschen
Volke" (fyrir þýsku þjóðina),
sem rist eru í vegg við aðalinn-
gang þinghússins. „Þessi ein-
kunnarorð ... eru nú í raun tákn-
ræn fyrir þá ábyrgð sem hvílir á
herðum fulltrúa á þýska þing-
inu,“ sagði Thierse. „Öllum efa
er nú stökkt á brott, öll mót-
staða hefur verið yfírunnin, öll
vandamál leyst.“
Risavaxin glerhvelfing
yfír þingsalnum
Breski arkitektinn Norman
Foster hafði yfirumsjón með
endurbyggingu þinghússins sem
hófst árið 1995, skömmu eftir að
listamaðurinn Christo hafði
pakkað gervöllu húsinu inn;
gjörningur sem vitaskuld þótti
táknrænt fyrir sameiningarferl-
ið í Þýskalandi. Endurbyggingin
tók ljögur ár og hefur kostað
rúmlega 20 milljarða ísl. króna.
Foster reyndi að byggja sem
mest á upphaflegum granni
þinghússins, og ákvað liann t.d.
að taka burt þær innanhús-
skreytingar sem arkitektinn
Paul Baumgarten lét setja í
bygginguna á sjöunda áratugn-
um. Foster hefur hins vegar gef-
ið byggingunni nútímalegan blæ
með því að setja stóra þakhvelf-
ingu þvert yfir meginsal þing-
hússins. Hvelfingin er úr gleri
og setur mikinn svip á bygging-
una.
Schröder kanslari þakkaði
Foster fyrir vel unnið starf í
ræðu sinni í gær og lét þess sér-
staklega getið að glerhvelfingin
yfir þingsalnum yrði „tákn um
hversu opið og gegnsætt lýðræði
er í Þýskalandi nútímans".
Reuters
Eldhaf á Flórída
Friðarsamkomulagið á Norður-Irlandi að renna út í sandinn
teikn á lofti um að
málamiðlun sé í
London. The Daily Telegraph, Reuters.
MIKLIR eldar geysuðu á Flórída í
Bandaríkjunum um helgina og á
sunnudaginn var brunnu eldar á
næstum fimmtán kílómetra löngu
svæði á Everglades-svæðinu, vestur
af Fort Lauderdale. Urðu meira en
sjötíu og fimm þúsund hektarar
ræktarlands eldinum að bráð og um
tíma þurfti að loka 1-75. þjóðvegin-
um fyrir allri umferð, en vegurinn
er megin þjóðbraut Flórída og teng-
ir saman austur- og vesturströnd
Suður-Flóriída.
BERTIE Ahem, forsætisráðherra
írlands, og Tony Blair, forsætisráð-
herra Bretlands, funduðu í gær með
leiðtogum helstu stjórnmálaflokka á
Norður-írlandi í London í því
augnamiði að reyna að leysa þann
vanda sem nú steðjar að friðarum-
leitunum í héraðinu. Enginn árang-
ur náðist á fundinum og engin teikn
á lofti um það í gær að málamiðlun í
afvopnunardeilunni svokölluðu væri
líkleg. ítrekaði Gerry Adams, leið-
togi Sinn Féin, stjómmálaarms
írska lýðveldishersins (IRA), þá
skoðun sína í gær að friðarsam-
komulagið, sem samþykkt var í
þjóðaratkvæðagreiðslu í maí í fyrra,
væri að renna út í sandinn.
Yfirlýsingar Adams um helgina
gáfu ekki til kynna að lausn afvopn-
unardeilunnar, sem reynst hefur
akkilesarhæll friðarsamkomulags-
ins, væri innan seilingar enda gekk
hann svo langt að segja að sam-
komulagið væri „dautt“ héldu
stjómvöld á írlandi og Bretlandi
áfram á lofti þeirri kröfu sambands-
sinna að IRA verði að afvopnast áð-
ur en Sinn Féin tekur sæti í n-írskri
heimastjóm. Adams sagði að það
Blair og Ahern
standa enn ráð-
þrota frammi
fyrir afvopnunar-
deilunni
væru „meiriháttar mistök" hjá Blair
og Ahern að hafa ekki sett heima-
stjómina á laggirnar, hvað svo sem
andstöðu sambandssinna líður.
„Sambandssinnum er enn á ný leyft
að beita neitunai-valdi um málefni
N-íriands,“ sagði Adams, „og meðal
lýðveldissinna ber mikið á skiljan-
legri og réttmætri reiði."
Standa frammi fyrir tveimur
slæmurn kostum
Haft var eftir háttsettum stjórn-
arerindreka í The Daily Telegraph í
gær að staðan í málefnum N-ír-
lands væri svo alvarleg að það væru
„í mesta lagi tíu dagar þar til setja
yrði friðarsamkomulagið í öndunar-
véi“.
Takist ekki að finna málamiðlun í
afvopnunardeilunni í þessari viku
sjonmáli
segja fréttaskýrendur að Blair og
Ahern hafi um tvo kosti að velja. Sá
fyrri er að þvinga fram stofnun
heimastjórnarinnar, eins og Adams
hefur krafist. Þetta myndi án efa
valda uppnámi meðal sambands-
sinna og líklegt er að David
Trimble, leiðtogi stærsta flokks
sambandssinna (UUP) og verðandi
forsætisráðheira á N-írlandi, ætti í
kjölfarið engan annan kost en segja
af sér. Segði Trimble af sér væri
friðarsamkomulagið örugglega úr
sögunni í núverandi mynd.
Seinni kosturinn, sem Blair og
Ahem býðst, er engu álitlegri en sá
fyrri. Þeir gætu sett heimastjórnina
á laggirnar og útilokað Sinn Féin
frá aðild þangað til IRA byrjaði af-
vopnun. IRA væri ekki líklegt til að
láta undan slíkum þvingunum, þvert
á móti myndi herinn sennilega
binda endi á vopnahlé sitt.
Vegna þess hversu þessir tveir
kostir eru óálitlegir segir frétta-
skýrandi The Daily Telegraph að
Blair og Ahern muni bregða á það
ráð að „leggja“ samkomulaginu
fram á haust, í þeim von að einhver
lausn finnist í millitíðinni.