Morgunblaðið - 30.06.1999, Page 36

£6 MIÐVIKUDAGUR 30. JÚNÍ 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Mýs eða
menn
Öll dýrin í skóginum eiga að vera vinir.
• •
Eftir Hávar
Sigurjónsson
011 óskum við þess að
börnin okkar verði að
heiðarlegum, réttsýn-
um og sanngjömum
manneskjum. Við
kennum þeim góða siði og venjur
með því að segja þeim til og sýn-
um svo væntanlega sjálf gott for-
dæmi með okkar eigin hegðun.
Við reynum að vernda börnin
okkar fyrir því að verða vitni að
vonsku heimsins of snemma. Það
getur reynst erfitt og krefst vak-
andi auga því keppt er um at-
hygli barnanna og ekki er allt
jafngott sem fyrir þeim er haft.
VIBHARP ^ið kennum
Viununr börnunum
bænir og segj-
um þeim frá
Guði 1 himnin-
um og þótt trú okkar allra sé
ekki byggð á bjargi þá er boð-
skapurinn fallegur og gefur
hugsuninni hreinan svip svona
rétt undir svefninn. Við lesum
mildar sögur fyrir börnin og
höldum að þeim fallegu lestrar-
efni til að búa þau undir lífið á
heilbrigðan hátt. Ein vinsælasta
sagan síðustu fjörutíu árin eða
svo er Dýrin í Hálsaskógi.
„Lilli klifurmús og Marteinn
skógarmús börðu að dyrum og
gengu inn. Og þarna sat
Bangsapabbi, stór og digur í
ruggustólnum sínum.
„Góðan daginn, Bangsapabbi,"
sögðu Lilli klifurmús og Mar-
teinn. Bangsapabbi leit undrandi
í kringum sig áður en hann kom
auga á þá félaga.
„Góðan dag, góðan dag, eruð þið
þarna komnir?"
„Já, við erum komnir,“ sagði
Lilli.
„Okkur langar að tala við þig um
dálítið," sagði Marteinn.
„Það gleður mig,“ sagði
Bangsapabbi. „Og hvað er það?“
„Marteinn á erindi við þig,“ sagði
Lilli klifurmús.
„Eg hef komist að raun um það,“
sagði Marteinn, „að hér í þessum
ágæta skógi ætti dýrunum ekki
að leyfast að éta hvert annað.“
„Gera þau það?“ spurði
Bangsapabbi.
„Já,“ sagði Marteinn. „Og refur-
inn er verstur."
„Æ - já, það hefur löngum verið
svo,“ sagði Bangsapabbi.
„Hann étur alla sem á vegi hans
verða,“ sagði Marteinn. „Ef
þessu heldur áfram verður ekki
ein einasta mús eftir í skóginum
innan skamms."
„Það væri afleitt," sagði
Bangsapabbi.
„Það væri alveg afleitt," sagði
Lilli.
„En ykkur hefur hann ekki étið,“
sagði Bangsapabbi.
„Nei, ekki okkur,“ sagði Lilli
klifurmús, „en refur át afa minn
og líka frænda minn sem hét
Jens.“
„Og Jóhanna frænka mín varð
uglu að bráð,“ sagði Marteinn.
„Og í gær var Patti broddgöltur
nærri búinn að éta ömmu mína.“
„Ljótt er að heyra,“ sagði
Bangsapabbi.
„En þannig er þetta,“ sagði Mar-
teinn. „Lítilli mús er varla óhætt
að fara til bakarans eftir brauði
án þess að eiga það á hættu að
verða étin á leiðinni.“
„Við verðum að ráða bót á
þessu,“ sagði Bangsapabbi og
stóð upp af stólnum.
„Já, það finnst mér,“ sagði Lilli
klifurmús. Og Marteinn sagði
hreykinn: „Við Lilli erum búnir
að semja lög.“
„Já,“ sagði Lilli.
„Já, og samkvæmt þeim lögum
ætti öllum að vera óhætt hérna í
skóginum," sagði Marteinn.
„Mér lízt vel á það,“ sagði
Bangsapabbi. „Seztu hérna,
Marteinn skógarmús, og lofaðu
mér að heyra lögin.“
...Og Marteinn tók miðann upp
úr vestisvasanum og las hátt svo
bæði refurinn og broddgölturinn
og öll dýrin gætu heyrt:
„Lög handa dýrunum í Hálsa-
skógi:
1. Öll dýrin í skóginum eiga að
vera vinir.
2. Ekkert dýr má éta annað dýr.
3. Sá sem er latur og nennir ekki
að afla sér matar, má ekki taka
mat frá öðrum.“
„En það er ekki bannað að
þiggja mat,“ sagði Lilli klifur-
mús.
„Það er annað mál,“ sagði
Bangsapabbi.
Þetta voru lögin,“ sagði Mar-
teinn.“
Og rétt eins og í alvöru lög-
fræði snýst svo framhaldið um
undantekningarnar og frávikin;
að þetta sé nú allt ósköp fallega
hugsað og auðvitað eigi allir að
vera góðir hverjir við aðra en...
„Lífíð er bara ekki svona einfalt,
sonur sæll, og það er nauðsyn-
legt að standa á sínu og láta ekki
vaða yfir sig. Berja frá sér ef
nauðsyn krefur. Sumir verða
undir og aðrir ofan á. Við búum
nú einu sinni í samkeppnisþjóð-
félagi og þetta með að taka mat
frá öðrum er afstætt. Auðvitað
er ljótt að stela, og það gerir
maður ekki, en í heiðarlegri
samkeppni geta ekki allir borið
það sama úr býtum. Þá væri
engin samkeppni heldur bara
mélkisulegur jöfnuður og hét
sósíalismi á árum áður. Það er
ljótt orð sem enginn notar leng-
ur án fyrirvara um sögulega
merkingu."
Ekki er heldur víst að Thor-
björn Egner hafi ætlað sér að út-
breiða sósíalisma með Dýrunum
í Hálsaskógi. Lagagi-einarnar
þrjár eru tilbrigði við stefið
Frelsi, jafnrétti, bræðralag sem
sjálfsagt er að fræða börnin á, ef
þess er meðfram gætt að þau
taki boðskapinn alls ekki of bók-
staflega og foreldrar gæti fyllsta
raunsæis í skýringunum. Boð-
skapur Dýranna í Hálsaskógi er
einfaldur og skýr en þó leynast á
bakvið ýmsar einkennilegar for-
sendur sem erfitt er að svara ef
grannt er spurt. Hvers vegna má
Mikki borða svínslæri en ekki
mýs? Hvenær verður dýr að
mat?
Marteinn skógarmús sýnir
kænsku í pólitík þegar hann leit-
ar stuðnings þess sterkasta í
skóginum sem þvingar lögin í
gegn með rússneskri atkvæða-
greiðslu. Ekki verður betur séð
en sagan leggi blessun sína yfir
einræði sem þrífst í skjóli yfir-
borðs lýðræðis. Ofbeldið sem
lögin hans Marteins eiga að út-
rýma lifir enn í þeirri ógn sem
vofir yfir þeim sem brýtur þau.
Þá er bangsapabba að mæta. Öll
dýrin eiga að vera vinir með
góðu eða illu. Mikki refur óttast
refsingu yfirvaldsins í skóginum
og fer yfir í mannheima (annað
land?) og stelur svínslæri. Má
hann það? Ja, hérna! Mótsagn-
irnar eru fjölmargar sem ekki
er alltaf auðvelt að finna svörin
við þegar réttlætiskenndin lýsir
upp barnsandlitið í einlægri
spurn.
Hollvinafélag við
Tækniskóla Islands
MEÐ endurmennt-
un, símenntun og auk-
inni tæknivæðingu er
nauðsynlegt að fylgj-
ast vel með þeim
menntunarmöguleik-
um sem bjóðast
hverju sinni í þjóðfé-
laginu. Þegar nem-
endur ljúka námi er
mikilvægt að viðhalda
tengslum við skólann
sinn og fylgjast vel
með þeim endur-
menntunarmöguleik-
um sem þar bjóðast.
Endurmenntun er
orðin mjög mikilvæg í
okkar síbreytilega
þjóðfélagi og er nauðsynleg til
þess að viðhalda menntun, efla
fagkennd og tileinka sér þær nýj-
ungar sem stöðugt koma fram á
sjónarsviðið.
I byrjun júní var stofnað holl-
vinafélag við Tækniskóla íslands
sem hefur það að meginmarkmiði
að efla tengsl við fyrri nemendur,
fyrirtæki og velunnara skólans.
Aðdraganda að stofnun hollvina-
félags við Tækniskólann má rekja
til nefndar sem sett var á laggirn-
ar fyrir u.þ.b. ári til þess að skipu-
leggja stofnun hollvinafélags við
skólann. Fyrirmyndin að stofnun
hollvinafélags er fengin bæði héð-
an frá íslandi og útlöndum og þá
einkum frá Bandaríkjunum.
Grunnhugmyndin með hollvina-
samtökum byggir á því að um
gagnkvæma hagsmuni skólans og
nemenda sé að ræða. í febrúar
var þessi hugmynd kynnt þeim
fagfélögum, sem tengjast Tækni-
skóla Islands. Þar var þessari
hugmynd afskaplega vel tekið og
stofnuð undirbúningsnefnd með
fulltrúum starfsfólks og nemenda
ásamt eftirfarandi fulltrúum: Óla
Jóni Hertervig tækni-
fræðingi, fyrir hönd
Tæknifræðingafélags
Islands, Elísabetu
Gísladóttur, iðn-
rekstrarfræðingi frá
Félagi rekstrar- og
iðnrekstrarfræðinga,
Eddu Sóley Óskars-
dóttur, meinatækni
frá Meinatæknafélagi
Islands, Gunnhildi L.
Sigurðardóttur,
röntgentækni frá
Röntgentæknafélagi
Islands og Ragnari
Gunnarssyni, fyrir
hönd iðnfræðinga.
Það var fyrst og
fremst fyrir þeirra stuðning að
hægt var að hrinda stofnun þessa
Samtök
Þeir nemendur sem út-
skrifast frá Tækniskól-
anum, segir Björg
Birgisdóttir, bera
orðstír skólans áfram
og eru þeir eftirsóttir
í íslensku atvinnulífi.
félags í framkvæmd og er skólinn
þeim afar þakklátur.
Fjölmennt var á stofnfundinum
hinn 3. júní og þar voru samþykkt
lög félagsins. Samkvæmt þeim
verður félaginu stjórnað af Holl-
vinaráði Tækniskóla íslands sem
verður skipað til eins árs. A fyrsta
fundi Hollvinaráðsins, sem haldinn
verður í haust, mun ráðið síðan
kjósa sér formann, gjaldkera og
ritara, sem mynda framkvæmda-
stjórn ráðsins.
I háskólum erlendis eru holl-
vinafélög einn mikilvægasti þátt-
urinn til að halda skrá yfir heimil-
isföng fyrri nemenda, hvað þeir
starfa og annað sem skiptir máli.
Háskólarnir byggja mikið á eigin
fjáröflun og helstu fjáröflunarleið-
ir þein-a eru árgjöld, safnanir og
einnig er leitað til fyrirtækja og
hagsmunasamtaka o.fl. eftir
styrkjum. Tækniskólinn er í sam-
vinnu við mörg fyrirtæki, félög og
stofnanir og á mikilvægum stund-
um í sögu skólans kemur velvilji
þeirra oft fram. Það eru margir
aðilar sem bera hag skólans fyrir
brjósti. Það er mikill styrkur að
geta sóst eftir stuðningi þessara
aðila við sérstök verkefni innan
skólans.
Ymsar hugmyndir eru um það
hvað hollvinafélagið mun bjóða
sínum félagsmönnum og verða hér
nefndar nokkrar þeirra. Fyrst og
fremst verður gefið út fréttabréf,
þar sem upplýsingum verður miðl-
að um starf félagsins og skólans.
Skipulagðir verði endurfundir fyr-
ir fyrrverandi nemendur til að
hittast. Einnig væri hægt að halda
stefnumót, þ.e.a.s. fundi með eldri
nemendum og núverandi nemend-
um. Eldri nemendur gætu gert
grein fyrir nýbreytni á sínu starfs-
sviði og núverandi nemendur
kynnt áhugaverð verkefni sem
þeir eru að vinna að. Þannig væri
hægt að miðla upplýsingum um
starf skólans til samfélagsins.
Tækniskóli íslands er auglýstur
sem fagháskóli atvinnulífsins. Með
því að koma á reglulegum stefnu-
mótum eins og hér var lýst væri
stuðlað að því að efla tengsl skól-
ans við atvinnulífið. Jafnframt
hefðu núverandi nemendur mögu-
leika á að tengjast fagfélögunum
Björg
Birgisdóttir
Eiðar sem menn-
ingarsetur
í MEIRA en heila
öld hafa Eiðar á Hér-
aði verið skólastaður
og helsta menntasetur
Austurlands. Eiða-
skóli naut þeirrar
gæfu að hafa dugandi
skólastjóra, sem höfðu
þá hugsjón að „rækta
land og lýð“. Þeir
vissu að menntun er
ekki aðeins fólgin í því
að lesa og læra skóla-
bækur, heldur er hún
„alefling andans og at-
höfn þörf‘, eins og
Jónas segir. Eiðaskóli
kom mörgum til
manns, sem annars
hefðu koðnað niður í fásinninu.
Þetta kemur berlega fram í „Eiða-
sögu“ Benedikts frá Hofteigi
(1958), og „Alþýðuskólinn á Eið-
um“ (1983) eftir Ármann Hall-
dórsson.
Eiðaskóli var formlega lagður
niður vorið 1998, á áttræðisafmæli
sínu. Kom það eins og reiðarslag
fyrir marga, sem ekki höfðu gert
sér grein fyrir hvert stefndi.
Menntamálaráðherra auglýsti eft-
ir tillögum um framtíðarnýtingu
skólahúsanna, en líklega hefur
engin þeirra þótt framkvæmanleg.
Skólinn hefur því að mestu staðið
ónotaður, fyrir utan hótelrekstur á
sumrin.
Á þessu vori hafa
hins vegar gerst und-
ur og stórmerki á
Eiðastað, svo ótrúleg
að engan hefði órað
íyrir því að slíkt gæti
gerst fyrir aðeins fá-
einum árum. I fyrsta
lagi varð skólinn at-
hvarf flóttamanna-
hóps frá Kosovo-hér-
aði í Júgóslavíu um
tveggja vikna skeið.
Þarna reyndist vera
ágæt aðstaða fyrir
slíka neyðarhjálp og
Héraðsbúar lögðust á
eitt um að veita þessu
fólki aðhlynningu.
Um sama leyti hafði Óperu-
stúdíó Austurlands, undir forustu
Keith Reed, fengið þar aðstöðu til
æfinga á Töfraflautunni eftir
Mozart, sem leiddi til þess að
ákveðið var að setja óperuna á
svið í hátíðarsal skólans. Nokkrar
breytingar fóru fram á salnum, til
að þetta væri hægt, og eftir það
rúmar salurinn um 170 manns,
fyrir utan kór og hljómsveit.
Margir aðkomumenn tóku þátt í
flutningi óperunnar, og kom sér
þá vel að nóg var húsnæði til gist-
ingar og matseldar á staðnum,
svo og til æfinga í litlum eða stór-
um hópum.
Þegar þetta er ritað hafa fjórar
Menning
Það er nú loks orðið al-
mennt viðurkennt, seg-
ir Helgi Hallgrímsson,
að hvers konar menn-
ingarstarfsemi er mik-
ilvægur þáttur í því að
viðhalda jafnvægi í
byggð landsins.
sýningar verið haldnar á óper-
unni, „fyrir troðfullu húsi“, og
komust færri að en vildu. Þessi
óperuflutningur þótti takast með
afbrigðum vel, enda þótt söngvar-
ar væru margir nýliðar á þessum
vettvangi. Það má líka kallast
undur, að meirihluti aðalsöngvar-
anna er búsettur á Austurlandi,
en aðrir komu frá Akureyri og
Reykjavík. Tuttugu manna kór
var eingöngu skipaður Austfirð-
ingum, en hljómsveitarmenn
komu víðar að.
Byggðastefna í reynd
Óvíst er að menn hafi almennt
gert sér grein fyrir mikilvægi
þessa atburðar á Eiðum fyrir
byggðastefnu í reynd. Þarna er
Hallgrimsson