Morgunblaðið - 29.07.1999, Qupperneq 42

42 FIMMTUDAGUR 29. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
NÝJAR STJÓRN-
UN ARAÐFERÐIR
IEVRÓPU er nú mjög um það rætt, að bandarískar stjórnun-
araðferðir, bandarísk viðhorf til hluthafa og bandarísk vinnu-
brögð almennt í viðskiptalífinu, séu að ryðja sér til rúms í Evr-
ópulöndum. Auðvitað er ljóst, að stjórnunaraðferðir og hug-
myndir nútímans hafa komið frá Bandaríkjunum á síðustu ára-
tugum. En það fer ekki á milli mála, að það eru að verða kyn-
slóðaskipti í evrópsku viðskiptalífi og ný, ung og vel menntuð
kynslóð er að komast þar til áhrifa, sem leitar fyrirmynda vestan
hafs og þá ekki sízt í viðhorfi til hluthafa, þeirra, sem leggja fjár-
magn í fyrirtækin. I viðskiptaátökum síðustu mánaða hefur mjög
borið á því að evrópsk fyrirtæki hafa leitað til bandarískra lög-
fræðinga og bandarískra fjármálaráðgjafa um ráðgjöf í flóknum
viðskiptamálum.
Þessi þróun hefur að sjálfsögðu sett mark sitt á íslenzkt við-
skiptalíf, alla vega síðustu tvo áratugi og ekki fráleitt að halda
því fram, að stjórnendur Eimskipafélags Islands hf., að frum-
kvæði Harðar Sigurgestssonar, forstjóra þess, hafi lengi verið
þar í fararbroddi og áhrif frá þeim náð út í viðskiptalífið til fleiri
fyrirtækja. En jafnframt hefur ungt fólk með viðskiptamenntun
frá beztu viðskiptaháskólum heims, og starfsreynslu frá heims-
þekktum alþjóðlegum fyrirtækjum, komið til starfa á Islandi á
seinni árum í vaxandi mæli og mótað nýja starfshætti innan fyr-
irtækjanna. Nýr hugsunarháttur og nýjar stjórnunaraðferðir
eru þáttur í þeirri velgengni, sem einkennt hefur íslenzkt við-
skipta- og atvinnulíf á síðari hluta þessa áratugar.
I Morgunblaðinu í gær var fjallað um ný vinnubrögð af þessu
tagi í nokkrum atvinnufyrirtækjum. Þegar stjórn Básafells hf.
tók ákvörðun um að selja togarann Sléttanes kom fram, að sú
ákvörðun hefði verið tekin eftir að ýmsir kostir hefðu verið sett-
ir inn í reiknilíkan, sem allir hefðu leitt til þeirrar niðurstöðu að
splja ætti togarann. í sérblaði Morgunblaðsins um sjávarútveg,
Ur Verinu, virtist í gær viðtal við eigendur hugbúnaðarfyrirtæk-
is, sem nefnist Bestun og ráðgjöf ehf., sem tók við þróun, sölu og
þjónustu á rekstraráætlunarkerfí, sem Svanur Guðmundsson,
núverandi framkvæmdastjóri Básafells, þróaði í upphafi. í sam-
tali við Úr Verinu segja þeir Hálfdan Gunnarsson og Eyjólfur
Ingi Asgeirsson m.a.: „Líkanið finnur út hvernig bezt sé að gera
út skipin, þ.e. hvaða skip ættu að sækja á hvaða mið, hvaða
kvótategundir fyrirtækið ætti að leigja til sín eða frá sér og
hvernig bezt sé að haga hráefnisöflun, svo eitthvað sé nefnt.
Þannig nær kerfið til heildarskipulagningar sjávarútvegsfyrir-
tækja. Líkanið aðstoðar menn við að taka beztu mögulegar
ákvarðanir miðað við þær forsendur, sem menn telja sig hafa. I
líkaninu eru allir þættir rekstrarins tengdir saman og ef for-
sendurnar eru settar réttar inn í líkanið finnur líkanið beztu
lausnina."
Útgerðarfyrirtækið Guðmundur Runólfsson hf. í Grundarfirði
hefur verið með nýjustu uppfærslu reiknilíkansins í notkun og
framkvæmdastjóri þess, Guðmundur S. Guðmundsson, segir
m.a. í viðtali við Morgunblaðið í gær: „Með líkaninu er fljótlegt
að vinna rekstraráætlanir, auk þess sem yfirsýn yfir breytingar
sem verða á rekstrinum og áhrif, sem þær hafa verður mun
betri. Þegar allar forsendur hafa verið settar inn í líkanið verða
allar breytingar einfaldar og fljótlegar. Við notum líkanið mikið
við ákvarðanatöku og ég tel, að það hafi hjálpað mikið. Við höf-
um sannreynt að kerfið vinni rétt og stundum hafa niðurstöðurn-
ar komið okkur á óvart. Við höfum hiklaust breytt rekstraráætl-
unum samkvæmt þessum niðurstöðum og það reynzt mjög vel.“
A viðskiptasíðu Morgunblaðsins í gær var skýrt frá því, að tvö
íslenzk fyrirtæki, Landssími íslands og Nýherji hefðu nú tekið í
notkun þýzkt upplýsingakerfi, sem nefnist SAP/R3 og hefur ver-
ið rómað víða um lönd. Þetta upplýsingakerfi leiðir annars vegar
til stóraukins aga í vinnubrögðum innan fyrirtækja og hins veg-
ar sundurgreinir það kostnaðarþætti með þeim hætti að stjórn-
endur fá nýja sýn á það, hvaða þættir í rekstri fyrirtækjanna
skila góðri afkomu og hverjir ekki.
Það eru framfarir af þessu tagi, sem eru að breyta íslenzkum
atvinnufyrirtækjum og leiða til þess að rekstur þeirra verður ag-
aðri, hagkvæmari og á allan hátt betri. Það getur kostað blóð,
svita og tár að koma þessum kerfum upp en það erfiði skilar sér
margfaldlega síðar meir.
En um leið og upplýsingakerfi sem þessi leiða til réttari
ákvarðana í stjórnun fyrirtækja geta þau líka haft mikla þýðingu
við rekstur þjóðarbúsins. Reiknilíkön yfir þjóðarbúskap okkar
eru til en líklegt má telja, að það mundi hafa mikla þýðingu ef
umtalsverðum fjármunum yrði ráðstafað til þess að fullkomna
þau. Það gæti t.d. verið fróðlegt að setja upp slíkt reiknilíkan
fyrir íslenzkan sjávarútveg í heild í tengslum við þjóðarbúskap-
inn og prófa þar hugmyndir á borð við þær, sem svo mjög hefur
verið deilt um í tengslum við auðlindagjald og aðrar breytingar á
núverandi fiskveiðistjórnkerfi.
Spáð 12% framleiðsluaukningu
_ ^ Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
SVÍNABÚIÐ að Vallá á Kjalarnesi er eitt þeirra sem ætla að stækka verulega við sig á næst-
unni með því að reisa nýtt bú í Melasveit.
VESTUR-fslend
í svínarækt frá 1
við
Svína- og alifugla-
kjöt orðið vinsælla
en kindakjötið
SALA á svínakjöti var 19,8%
meiri í júní sl. heldur en á
sama tíma í fyrra. Sala á
„hvítu kjöti“, svína- og ali-
fuglakjöti, hefur verið um 6% meiri
en á kindakjöti undanfama tólf mán-
uði, og er það í fyrsta sinn sem það
gerist. Kristinn Gylfí Jónsson, for-
maður Svínaræktarfélags íslands,
spáir því að ársframleiðslan eigi eftir
að komast upp í 5-6.000 tonn innan
þriggja ára.
„Það er að verða, og verður áfram
að mínu mati, mikil aukning í sölu á
svína- og alifuglakjöti. Það á enn eftir
að verða mikil framleiðniaukning,
sem ætti að geta leitt til aukinnar
sölu á næstu árum,“ segir Kristinn
Gylfi.
Kristinn segir að framleiðsla og
sala á svínakjöti hafi á síðustu árum
haldist vel í hendur og því hafi litlar
birgðir myndast. I fyrra varð fram-
leiðsluminnkun og salan dróst saman
um 1-2%, en samkvæmt framleiðslu-
spá Svínaræktarfélags Islands má
búast við að minnsta kosti 12% fram-
leiðsluaukningu á þessu ári. Miklar
fjárfestingar stórra framleiðenda í
aukinni framleiðslugetu benda til
þess að aukningin
muni halda áfram á
næstu árum. Fall-
þungi sláturgrísa
er einnig meiri en
áður.
Kristinn Gylfi
segir að verðlækk-
unin hafi átt sér
stað hjá svína-
bændum frá ára-
mótum, en hún hafi
ekki skilað sér
nægilega vel í verði
til neytenda. „I
fyrra var meðal-
verðið frá framleið-
endum um 264,70
krónur á kílóið, en
nú er það um
230-235 krónur
kílóið. Þetta er
12-14% verðlækk-
un en samkvæmt tölum frá Hagstof-
unni hefur hún ekki skilað sér í smá-
sölunni. Að vísu getur verið að mæl-
ingar Hagstofunnar taki ekki tillit til
einstakra tilboða."
„Það er að verða mjög mikil fram-
leiðsluaukning hjá svínabúinu í
Undanfarna mánuði hef-
ur svína- og alifuglakjöt
í fyrsta sinn verið að
seljast meira en kinda-
kjöt á íslandi, og búast
má við því að þróunin
gangi lengra í sömu átt.
Helgi Þorsteinsson
ræddi við Kristin Gylfa
Jónsson, formann Svína-
---------------7--------
ræktarfélags Islands,
um mikla framleiðslu-
aukningu svínabúa sem
hafín er og áhrif hennar
á kjötmarkaðinn og
staðsetningu landbúnað-
arframleiðslunnar.
TÖLVA sem stýrir fdðurgjöf á svinabúi. Tæknivæðing er einn þeirra
þátta sem dregur úr framleiðslukostnaði búanna, en verð frá framleið-
endum er nú komið í 230-235 krdnur kíldið.
Brautarholti sem er búið að byggja
nýtt fimm þúsund fermetra svína-
hús,“ segir Gylfi. „Miklar stækkanir
eru líka fyrirhugaðar hjá svínabúinu
á Vallá, en eigendur þess hyggjast
byggja svínabú á Melum í Melasveit.
Það má enn nefna verulega stækkun
sem er fyrirhuguð á Hýrumel í
Borgarfirði, en eldi grísanna hjá
þeim og Vallá verður sameiginlegt."
Kristinn segir að aukin íramleiðsla
sé einnig í vændum hjá búum fyrir
austan fjall og í Eyjafirði. „Stækkun-
in er aðallega á svæðinu frá höfuð-
borginni og upp í Borgarfjörð. Ef fer
sem horfir um stækkun svínakjöts-
markaðarins og svínabúa á þessu
svæði má gera ráð fyrir að þar fari
fram 50-60% af framleiðslunni, og ef
Suðurland er tekið með í reikninginn
80-85%. Afgangurinn verður að
mestu leyti í kringum Eyjafjörð.
Framleiðslan færist nær þéttbýlinu.
Þetta er spurning um fjarlægð að
markaði og aðföng á fóðri og öðrum
nauðsynjum."
Aukin kjötneysla en kinda-
kjötsneysla dregst saman
Kristinn spáir því að söluaukning í
svínakjöti muni aðallega styðjast við
auka kjötneyslu, en einnig verður
hún að nokkru leyti á kostnað kinda-
kjötsneyslunnar. „Markmið alifugla-
og svínabænda er að stækka kjöt-
markaðinn. Á undanförnum tólf mán-
uðum hefur orðið 6,4% aukning í
heildarsölu á kjöti.
Neysla kinda- og
hrossakjöts fer á
hinn bóginn
minnkandi. Það er
til dæmis mikið
áhyggjuefni fyrir
sauðfjárbændur að
salan dróst saman
um 10% í apríl, maí
og júní miðað við
síðastliðið ár, en
þetta eru allt góðir
grillmánuðir. Það
má búast við að
þessi þróun haldi
eitthvað áfram, en
að söluaukningin í
svína- og alifugla-
kjöti verði svo mik-
il að hún vegi upp á
móti því og stækki
heildarmarkaðinn.“
að kjötneysla hafi
í flestum löndum.
„Um helmingur heildarneyslunnar í
heiminum er svínakjöt, og víða í Evr-
ópu og Ameríku er hvíta kjötið með
60-70% markaðshlutdeild. Ég er
reyndar ekki viss um að það verði
Kristinn segir
verið að aukast