Morgunblaðið - 12.10.1999, Síða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 12. OKTÓBER 1999
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Góður óbóleikur
TÖNLIST
S a I ii r i n n
EINLEIKSTÓNLEIKAR
Eydís Franzdóttir flutti einleik-
sverk eftir Britten, Castiglioni,
Hilmar Þórðarson, Svein Lúðvík
Björnsson og Drake Mabry. Sunnu-
dagurinn 10 október 1999.
ÓBÓ, eða blásturshljóðfæri með
tvöíoldu reyrblaðamunnstykki, er
talið eitt af elstu hljóðfærum sög-
unnar, upprunalega talið samsett
úr dýraýlu og flautulegg og ýmist
nefnt hjarðpípa eða aulos í Grikk-
landi. Hjá Frökkum nefnist það
„hautbois“ (hátt tré) og hefur það
því einnig verið nefnt hápípa. Til
eru frásagnir af grískum hápípu-
leikurun og talið að fyrsta hermi-
tónverkið hafi verið samið á hápípu.
Sá sem það gerði hét Sakadas en
verkið á að lýsa bardaga Apollos
við drekann Pýþon. Fyrir að drepa
drekann var Apollo skikkaður til að
vera verndari Delfí. Verkið var
Strctchbuxur kr. 2.900
Konubuxur frá kr. 1.690
Dragtir, kjólar,
biússur og pils.
Ódýr náttfatnaður.
Nýbýlavegi 12, sími 5544433
sagt vera í fimm köflum, er voru
nefndir Viðbúnaður, Askorun, Bar-
dagi, Lofsöngur og Sigurdans og
var þetta verk flutt á Pýþísku leik-
unum, árið 586 f.Kr. Annar aulos-
leikari, Harmonides, skv. Lukian-
osi, „upphóf einleik sinn með
þvflikum þrumutóni, að hann
bókstaflega blés úr sér líftóruna í
aulosinn og datt dauður niður á
staðnum". Þá má geta þess, að au-
los var hljóðfæri Dionýsusar, guð
gleði og gjálífis og var því í litlum
metum hjá Apollo, sem lét setja
asnaeyru á Midas konung, fyrir að
þykja auloshljómurinn skemmti-
legri en hljómur lýrunnar sem var
hljóðfæri Apollosar.
Eydís Franzdóttir hóf tónleika
sína í Salnum sl. sunnudagskvöld
með verki eftir Benjamin Britten,
Six Metamophoses, sem samið er
við texta eftir Publius Ovidus Naso
(43. f.Kr.-17 e.Kr.) rómverskt
skáld, er tekur fyrir grískar um-
breytingar, þar sem fjallað er um
persónur sem breytt var t.d. í fjall,
blóm og gosbrunn eða hlutu önnur
örlög. Það er margt fallegt í þessu
verki en sérstaklega eru tveir síð-
ustu kaflamir fallegir, þ.e. þeir sem
fjalla um Narsissus, sem fyrir eig-
inelsku sinnar breyttist í blóm og
Arethusa, sem á flótta var breytt í
gosbrunn. Eydís lék verkið af
glæsibrag, sérstaklega tvo síðustu
kaflana.
Næsta verk er frá tilrauna tím-
anum á milli 1960 til 70 og er eftir
Niccolo Castiglioni, samið 1965 fyr-
ir óbósnillinginn Holliger. Þetta er
tilraunverk þar sem reynt er að
bjótast út úr hefðbundnum leikvið-
jum, bæði hvað snertir tónferli og
tónmyndun, þar sem heyra mátti
yfirtónaleik, grunntónn með annan
yfirtón (tólfund) samhljómandi og
ýmis önnur leikbrögð. Allt var
þetta vel útfært hjá Eydísi. Það
sama má segja um verkið Sonon-
ymus I, eftir Hilmar Þórðarson,
verk sem er samið fyrir óbó og
tölvu, þar sem óbóið og tölvan eru
samvirk í hljóðmyndun og hraða-
mótun. Þetta er skemmtileg tilraun
en tónmál verksins er því miður
ekki áhugavert, sem oft vill verða í
tilraunaverkum, þar sem tilraunin
verður aðalmarkmiðið. Þó ber að
hafa í huga, að þessi aðferð Hilm-
ars kann að leiða til þess að frelsa
tölvuna undan nauðsyn algjörrar
forskriftar og gera hana samvirka í
óforrituðum samleik tölvu og hljóð-
færis.
Sveinn Lúðvík Björnsson átti
stutt verk er hann nefnir Glers-
kugga (1998), fallegt og látlaust
verk, svolítið innhverft og hamið, er
var mjög vel flutt af Eydísi. Loka-
verk tónleikanna, Lagaflokkur eft-
ir Drake Malbry, vel samið leik-
tækniverk er hann nefnir Lament
for Astralabe (1980), eins konar
stjörnuleikur með ýmis tækniatriði
á margan hátt glæsilegt verk. Það
sem á stundum einnkennir nútíma
verk eru stuttar tónhendingar, sem
oft ná ekki að mynda samfelldan
tónbálk, þótt einstaka tilþrif séu
skemmtileg áheyrnar og útheimti
mikla leikni af hálfu flytjanda.
Leikur Eydísar í þessu erfiða verki
var frábærlega vel útfærður og
sýndi hún, svo ekki verður um
villst, að hún er góður óbóisti og
væri fróðlegt að heyra hana leika
tónlist frá öðrum tíma en frá 1950
til 98, svona til samanburðar og þá í
samleik við önnur hljóðfæri.
Jón Ásgeirsson
Guðný Guð-
mundsdóttir á
geislaplötu
GUÐNÝ Guðmunds-
dóttir lauk nýverið
hljóðritun á einleik-
sverkum fyrir fiðlu
til útgáfu á geisla-
diski. Efnisskráin
inniheldur Prelu-
dium og Dopperfuge
yfir nafnið B-A-C-H
eftir Þórarin Jóns-
son, Sónötu nr. 1 í g-
moll eftir Johann
Sebastian Bach,
Sónötu fyrir einleik-
sfíðlu eftir Hallgrím
Helgason og Offerto
eftir Hafliða Hallgnmsson. Geis-
ladiskinn tileinkar Guðný göml-
um kennara sinum og forvera í
starfi konsertmeist-
ara Sinfóníuhljóm-
sveitar Islands, Birni
Olafssyni.
Guðný er konsert-
meistari Sinfóm
íuhljómsveitar Islands
og einn meðlima Tríós
Reykjavíkur. Hún er
nú á listamannalaun-
um. Upptökur fóru
fram í Selljarnar-
neskirkju og sá Ríkis-
útvarpið um hljóðrit-
un^
Utgefandi er Polar-
fonia Classics en útgáfan er
styrkt af Islandsbanka og Sjóvá
Almennar.
Guðný
Guðmundsdóttir
Fínn bás-
únuleikari
TONLIST
S a I u r i n n
EINLEIKSTÓNLEIKAR
Ingibjörg Guðlaugsdóttir flutti
verk eftir Folke Rabe, Pergolesi,
Philipe Gaubert, Kazimierz Serocki
og Gustav Mahler, Judith Þor-
bergsson lék með á píanó. Laugar-
dag kl. 16.00.
ÞEGAR ungir tónlistarmenn
kveðja sér hljóðs, rétt varla búnir
að ljúka námi, býst maður allt eins
við því að því fylgi talsverð spenna
og „nervösitet". Ingibjörg Guð-
laugsdóttir básúnuleikari hélt sína
fyrstu tónleika í Salnum í Kópavogi
á laugardaginn, og var framkoma
hennar þannig að hefði maður ekki
vitað, og séð, - hefði maður haldið
að hér væri á ferðinni þrautreynd-
ur músíkant. Ingibjörg Guðlaugs-
dóttir lék af miklu öryggi og með
mjög persónulegum stfl. Hún er
með afbrigðum músíkölsk, og var
virkilega gaman að heyra hana
spila.
Prógrammið sem Ingibjörg lék
var lokaprófsverkefni hennar frá
Tónlistarháskólanum í Gautaborg í
Svíþjóð, - blönduð efnisskrá með
verkum frá ýmsum tímum. Basta
eftir Folke Rabe er einleiksgletta
samin árið 1982 fyrir básúnusnill-
inginn Christian Lindberg. Þarna
reynir á tæknikunnáttu hljóðfæra-
leikarans, og jafnvel sönghæfileika,
- því í hluta verksins þarf hljóð-
færaleikarinn að syngja í tónbilum
í rörið um leið og hann spilar, þar
með opnar hann skemmtilegar
hljómrænar víddir þessa einradda
hljóðfæris. Ingibjörg lék verkið af
öryggi og með miklum húmor.
Sinfónía eftir Pergolesi var sam-
in um það bil tveimur og hálfri öld
fyrr, og fyrir flautu og sembal. Hér
gilda lögmál hins settlega síðbar-
rokks og allt annars konar stfll og
leikmáti. Verkið er í fjórum þátt-
um, - hægum og ljóðrænum inn-
gangsþætti, fjörlegum og synkóp-
eruðum allegroþætti, tregafullum
adagioþætti og loks hröðum loka-
þætti. Hér kom til sögunnar með-
leikari Ingibjargar, Judith Þor-
bergsson píanóleikari. Þær
Ingibjörg og Judith snöruðu sér í
gegnum Pergolesi með miklum
glæsibrag. Andstæður milli hins
ljóðræna og tregafulla annars veg-
ar og hins fjöruga og snarpa hins
vegar voru listrænt og músíkalskt
útfærðar. Þetta var svipsterk túlk-
un og falleg.
Morceau eftir flautusnillinginn
Philippe Gaubert var af enn öðrum
toga, - ljóðrænt flóð hljóma og lita.
Básúnan er talsvert meira seig-
fljótandi í lýríkinni en flautan sem
verkið er samið fyrir, - en á móti
kemur að þykkur og hlýr tónn bás-
únunnar gefur allt annars konar
yfirbragð, - meiri angurværð og
meiri dulúð. Verkið var afbragð-
svel leikið og af mikilli tilfinningu
fyrir ljóðrænum eiginleikum þess.
Kazimierz Serocki er lítið þekkt
tónskáld hér á landi, en ef marka
má Sónatínu hans íyrir básúnu og
píanó mættu verk hans gjaman
heyrast hér mun oftar. Þessi ágæta
tónsmíð er erfitt stykki, sem reynir
veralega á básúnuleikarann, en
ekki síður píanóleikarann. Leikur
Ingibjargar var virkilega glæsileg-
ur, músíkalskur og fallegur, og Ju-
dith lék með af sama skörangsskap
og músíkölsku dýpt. Hvers vegna
heyrist ekki oftar í svo fínum pían-
ista?
Lokaverkið á efnisskránni var
söngvar eftir Gustav Mahler úr
Söngvum förasveins í útsetningu
fyrir básúnu og píanó. Ingibjörgu
tókst vel að lita lagið blæbrigðum
ljóðsins með fallegum tón, þótt
engin orð væru til staðar. Túlkunin
var ljóðræn og yndisleg og með-
leikur Judithar Þorbergsson frá-
bær.
Ingibjörg Guðlaugsdóttir er ung,
en hefur sannariega margt til
brunns að bera í listinni, mikla
hæfileika og sterkan karakter,
bæði í músíkinni og á sviði. Það
verður gaman að fylgjast með
þessari ungu listakonu í framtíð-
inni.
Bergþóra Jónsdóttir