Morgunblaðið - 12.10.1999, Síða 48

48 ÞRIÐJUDAGUR 12. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
> ' :r
BSSÆSi
.wr,r
alla
UMRÆÐAN
Sjögrens-sjúkdómur -
þreyta, þurrkur, þrautir
SJÓGRENS-sjúk-
dómur er langvinnur
bandvefjarsjúkdómur
af ónæmisfræðilegum
toga. Sjúkdómurinn
einkennist fyrst og
fremst af þurri slímhúð
í augum, munni og loft-
vegum, ásamt slímhúð-
arþurrki í kynfærum
kvenna. Einnig er
áberandi hamlandi
þreyta ásamt þrautum
frá stoðkerfi, þ.e.a.s.
lið- og vöðvaverkir.
Sjögrens-sjúkdómur-
inn flokkast sem fjöl-
kerfasjúkdómur, enda
getur sjúkdómurinn
Björn
Guðbjörnsson
gefið sjúkdómseinkenni frá flestum
líffærum líkamans, t.d. lungum,
meltingarfærum og nýrum.
Sjögrens-sjúkdómurinn er
nefndur eftir sænska augnlæknin-
um Henrik Sjögren, sem lýsti sjúk-
dómnum fyrstur manna í doktors-
ritgerð sinni 1933. Upphaflega var
sjúkdómurinn talinn vera fylgikvilli
annarra bólgusjúkdóma, t.d. ikt-
sýki og rauðra úlfa. Nærri fimmti
hver sjúklingur með þessa gigtar-
sjúkdóma fá einkenni Sjögrens-
sjúkdómsins. A síðari árum hefur
það orðið ljóst að Sjögrens-sjúk-
dómurinn kemur fyrir einn síns
liðs, án annarra gigtarsjúkdóma og
er hann þá nefndur primary Sjö-
gren’s syndrome. Erlendar rann-
sóknir sýna að Sjögrens-sjúkdóm-
urinn er a.m.k.
jafnalgengur og ikt-
sýki, eða u.þ.b. 1%
fullorðinna getur haft
sjúkdóminn. Hve al-
gengt Sjögrens
syndrome er hér á
landi er óþekkt, en
faraldsfræðileg rann-
sókn er í undirbún-
ingi.
Sjúkdómurinn
þróast hægt og svo
virðist sem fyrstu ein-
kenni Sjögrens-sjúk-
dómsins geri oft á tíð-
um vart við sig áratug
áður en sjúkdómur-
inn hefur tekið á sig
auðkennilega sjúkdómsmynd, sem
oft tefur sjúkdómsgreiningu. Sjúkl-
Gigt
Fyrstu einkenni Sjögr-
ens-sjúkdómsins, segir
Björn Guðbjörnsson,
gera oft á tíðum vart við
sig áratug áður en sjúk-
dómurinn hefur tekið á
sig auðkennilega sjúk-
dómsmynd.
-I
Nýjar víddir í stjórnun
The Leadership Diamond
Fimmtudagur 21. október
Kl. 13:00-18:00
Hótel Loftleiðir, þingsalur 1
Fyrirtæki um allan heim vaxa nú hratt og taka
stöðugum breytingum. Þrýstingur hluthafa knýr
fyrirtækin til að leggja áherslu á ímynd, hagnað og
vöxt - oft á kostnað starfsmanna. Á sama tíma er
það staðreynd að verðmæti fyrirtækjanna liggur nú
meir og meir í þekkingu starfsmanna og verkefnið
verður því að finna leiðir til að stjórna og margfalda
þessi verðmæti. Þetta verkefni er nútíma stjómenda
sem vilja ná árangri!
Hvað er það sem skilur á milli þeirra stjórnenda
sem ná árangri og hinna? Hvernig leita hæfileikaríkir
stjómendur uppi tækifæri fyrir fyrirtæki sín, samhliða
því að byggja upp frumkvæði og hollustu meðal
starfsmanna?
Prófessor Peter Koestenbaum hefur helgað starfsferil
sinn því að skilgreina hugarfar og eiginleika þeirra
stjórnenda sem ná afburðaárangri. Rolf Falkenberg
og Prófessor Peter Koestenbaum hafa skilgreint
þessa eiginleika sem fimm víddir:
• Þróa framtíðarsýn þannig að ný tækifæri, nýir
markaðir og nýjar afurðir nýtist fyrirtækinu
til fullnustu.
• Vinna í takt við raunveruleikann með því að
fylgjast nákvæmlega með markaðsmálum,
fjármálum o.fl.
• Þróa innra siðferði þannig að þjónusta við
viðskiptavininn og gæði afurða verði leiðarljós
starfsmanna.
• Leggja áherslu á hugrekki til að taka áhættu,
örva frumkvæði og hemja óöryggi.
• Halda stefnu í heimi stöðugra breytinga og
mótsagna.
Fyrirlesarar:
Rolf Falkenberg og Peter Koestenbaum
Prófessor Peter Koestenbaum og Rolf Falkenberg
bjóða íslenskum stjórnendum nú að taka þátt í
námsstefnu sinni. Hugmyndir og aðferðir þeirra eru
notaðar víða um heim t.d. hjá IBM, Xerox, Ford
Motor Corp., SEB bank, Amoco, Statoil, Epic
Heaithcare, Warner Cosmetics, Novartis, EDS, o.fl.
Stjórnendur Landsvirkjunar hafa nýlega kynnt sér aðferðir
Peter Koestenbaum undir leiðsögn Rolfs Falkenberg.
Friðrik Sophusson segir:
„Athygliverð aðferðafræði um þá
eiginleika sem prýða góðan leið-
toga í hinu síbreytilega umhverfi
okkar. Áhersla lögð á að hver og
einn þátttakandi skoði sjálfan sig
og fái aðra til að gera það einnig.
Þannig fær þátttakandinn skýr
skilaboð um það hvernig hann
getur bætt sig.“
A
Stjórnunarféiag
Islands
Að ofan: Heilbrigð kona borðar kex á 3 mín. Að neðan: Sjúklingur
með Sjögrens-sjúkdóminn reynir að borða þurrt kex, myndirnar
eru teknar 5 og 7 mínútum eftir að sjúklingurinn setur kexið inn
fyrir varir sínar.
ingarnir hafa því iðulega leitað
hjálpar lengi innan heilbrigðiskerf-
isins, án þess að fá útskýringar eða
úrlausn á vanda sínum. Rétt og
tímanleg sjúkdómsgreining er mik-
ilvæg svo sjúklingar með Sjögrens-
sjúkdóm fái réttar upplýsingar um
sjúkdóm sinn, meðferð og eftirlit.
Sjúkdómsgreiningin er gerð með
nákvæmri augnskoðun og með
vefjasýnatöku frá munnvatnskir-
tlum eða með ísótóparannsókn á
starfshæfni munnvatnskirtlanna,
auk blóðrannsóknar. Sjúkdómur-
inn staðfestist oft um eða eftir miðj-
an aldur. Allmörg sjúkdómstilfelli
hafa þó greinst bæði hjá bömum og
unglingum. Sjögrens-sjúkdómur er
níu sinnum algengari meðal kvenna
en karla.
Auk fyrmefndra einkenna hafa
sjúklingar með virkan sjúkdóm
gjarnan hitavellu, sem oft hefur
leitt til víðtækra rannsókna m.t.t.
þeirra mörgu sjúkdóma sem þekkt-
ir eru af því að orsaka hita, en án
árangurs. Þetta, auk margvíslegra
einkenna frá innri líffæmm, gerir
sjúkdómsgreininguna oft á tíðum
erfiða, sem veldur óöryggi og enn
frekari óþægindum fyrir sjúkling-
ana.
Horfur sjúklinga með Sjögrens-
sjúkdóm byggist á því hvaða líf-
færakerfi verða undirlögð af sjúk-
dómnum. Sjúklingar sem eingöngu
hafa þreytu, einkenni um þurrk í
slímhúð ásamt verk hafa ágætis
lífshorfur, þó sjúkdómurinn valdi
þeim verulegri félagslegri fötlun,
bæði með tilliti til atvinnu og sam-
lífis.
Meðferðarmöguleikar eru takm-
arkaðir og engin læknismeðferð er
fyrir hendi. Sjúklingar með virkan
bólgusjúkdóm eða einkenni frá
innri líffæram era í þörf fyrir ón-
æmisbælandi meðferð, meðan
sjúklingar sem hafa einfaldara
form sjúkdómsins fá einfaldari
meðferð, sem miðast að því að lina
þurrkeinkennin, þreytuna og
verkjavanda Sjögrens-sjúkling-
anna. (Sjá Læknanemann 1997.)
Höfundur eryfirlæknir lyfíækninga-
deildar Fjórðungssjúkrahússins á
Akureyri.
^p6ug/V(V\V - Gæðavara
Gjafavara — matar og kaffistell. He
Allir verðflokkar. m.i
^clA/^vVxV VERSLUNIN
Laugavegi 52, s. 562 4244.
Héimsfrægir hönnuðir
m.a. Gianni Versace.
Skráning og nánari uplýsingar í síma: 533 4567 og www.stjornun.is
MATVIS-félagar
Fundarboð
Matvæla- og veitingasamband íslands boðar til almenns
félagsfundar í dag, foriðjudaginn 12. október, kl. 16.00.
Fundurinn verður haldinn í Alfabakka 14a, þriðju hæð.
Dagskrá:
1. Fræðslumál greinanna.
Framsögumenn eru: Baldur Sæmundsson kennslu-
stjóri, Guðlaug Ragnarsdóttir deildarstjóri meistara-
nóms, Gunnar Kristinsson framkvæmdastjóri Fræðslu-
róðs hótel- og matvælagreina og Sigmar Reynisson
skólastjóri Matreiðsluskólans OKKAR.
2. Kynning á nýbyggingu sambandsins með RSÍ og Lífiðn.
3. Onnur mál.
Félagar fjölmennið. Stjórnin.