Morgunblaðið - 17.11.1999, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 17. NÓVEMBER 1999
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Karíus og Baktus
teknir til bæna
Ljósmynd/Snorri
Kristján Guðmundsson burstar tennur af ákafa á sýningu Snorra Asmundssonar á
Mokka.
Sebök
látinn
UNGVERSKI
píanóleikarinn
György Sebök
lést á heimili sínu
í Bloomington í
Indiana í Banda-
ríkjunum sl.
sunnudag eftir
stutta sjúkdóms-
legu, 77 ára að
aldri.
Sebök fæddist
i Ungverjalandi 1922 og í heima-
■ landi sínu hóf hann ungur tónlistar-
nám. Meðal kennara hans við
Franz Liszt-akademíuna í Búdap-
est voru þeir Zoltan Kodály og Leo
Weiner. Árið 1949 hlaut Sebök
stöðu prófessors í píanóundirleik
við Béla Bartók-tónlistarháskólann
í Búdapest og ári seinna vann hann
til nokkurra alþjóðlegra verðlauna
fyrir píanóleik sinn. Eftir uppreisn-
ina í Ungverjalandi 1956 sá Sebök
sig tilknúinn að yfirgefa ættjörð
sína. Hann fluttist til Frakklands
og stundaði þar list sína. Hófst þá
alþjóðlegur ferill hans fyrir alvöru.
Hann lék inn á fjölda hljómplatna,
ferðaðist um, hélt einleikstónleika
og lék með fremstu hljómsveitum
heims.
Árið 1962 fluttist Sebök til
Bandaríkjanna og kenndi við tón-
listardeild Indiana-háskóla i
Bloomington til dauðadags auk
þess að kenna í Berlín, Tókýó og
Kanada og halda námskeið víða um
heim. Nutu sumarnámskeið hans
jafnframt mikillar hylli. íslenskum
tóniistarmönnum og listunnendum
er Sebök að góðu kunnur. Þrisvar
sótti hann Island heim og hélt hér
tónleika og námskeið í píanóleik og
kammertónlist, síðast á liðnu
sumri, og fyrirhugað var að hann
kæmi aftur að ári liðnu.
LIST OG
HÖ]V]\U]\
F o r 1 a g i ð it r « n d ii m
SÖREN GERICKE/ OG 11
MYNDLISTARMENN
VANDHESTE FRA RÖMÖ
VATNAHESTAR FRÁ
RÖMEY
Ritstjórn Pernille Plaetner Palle
Smed, 206 síður, 33 myndlýsingar.
Danskar kr. 250. Bókaforlagið
Bröndum/Grafik, Nansensgade 43
1366 Kaupmannahöfn K. 1999.
Á BORÐI mínu liggur bók sem
ég fékk senda í pósti á dögunum og
fjallar um matargerðarhst en skar-
ar einnig myndlist. Hún er sumsé
ríkulega myndskreytt af 11 þekkt-
um myndlistarmönnum í Dan-
mörku, þar á meðal okkar manni
þar, Tryggva Ólafssyni. Að auk er
hún bókagerð út í fingurgóma eins
og allt sem kemur úr húsi Hans
Jörgens Bröndums, sem sérhæft
hefur sig í útgáfu fagurbókmennta.
Einnig bóka um myndhst og mynd-
listarmenn, auk þess að hann fær
ýmsa þekktustu listamenn Dan-
merkur til að þrykkja grafík á
verkstæði sínu og selur blöðin á
staðnum, fær þá jafnframt til að
myndlýsa sumar þær bækur sem
hann gefur út. Um er að ræða hug-
sjónastarf af hæstu gráðu, en svo
fær er maðurinn á sínu sviði að
hlutimir hafa gengið upp hjá hon-
um, því vandaða bókagerð og úr-
vals grafíkmyndir eru hlutir sem
hinir menningarsinnaðri landar
hans kunna vel að meta, um leið eru
fagurbókmenntimar í heimsklassa.
Þrátt fyrir framfarir í íslenzkri
bókagerð er það mest á tæknisvið-
inu, en hið handgerða með ríka
áherslu á pappír útlitshönnun og
MYNDLIST
Mokka, Skólaviirðu-
stíg
LJÓSMYNDAPRENT
SNORRIÁSMUNDSSON
Til 3. des. Opið daglega frá kl.
9:30-23:30, en sunnudaga frá kl.
14-23:30.
EKKERT kemur eins illa við
listamenn og siðferðisleg krafa
samfélags eða stjórnvalda um að
þeir játist undir ákveðnar áætlanir
um fyrirmyndasköpun til að bæta
mannlífið. Svo oft hafa slíkar áætl-
anir snúist upp í andhverfu sína að
listamönnum finnst almennt ekki
á það bætandi. Hver man ekki
gamla vemmilega sósurealismann
í Austur-Evrópu áður en járn-
tjaldið féll eða þrautagöngu Knuts
Hamsuns á gamalsaldri þegar
hann hélt að hann gæti haft vit
íýrir Quisling og Hitler?
Snorri Ásmundsson heldur
áfram ísmeygilegri aðför sinni að
hvers kyns tvískinnungi sem lista-
menn samtíðarinnar gera sig seka
um. Fyrir skömmu hélt hann sýn-
ingu á verkum kattar sem vó
nærri heiðri expressjónískra
abstraktlistamanna með hæfileik-
um sínum. Nú hefur hann fengið
hóp listamanna til að taka þátt í
tannhreinsiátaki með því að gera
þá að fyrirmynd fyrir börn sem
takast þurfa á við féndurna Karíus
og Baktus.
Hið skondna við tilraun Snorra
er að myndlistarmenn eru svo
myndlýsingar, bóklist í það heila,
hefur því miður mætt afgangi líkt
og svo margt annað á sjónmenn-
tasviði. Hér er þó nokkur undan-
tekning hvað varðar Hafstein Guð-
mundsson í Þjóðsögu, sem nú er
nýlátinn, og var yfirburða smekk-
maður á bókagerð.
Ekki hef ég hug á því að færa
rýni mína inn á vettvang matar-
gerðarlistar, því fer fjarri, en þetta
er alveg sérstök bók bæði fyrir
myndlýsingarnar og svo er þetta
matargerðarlist sem kemur okkur
við. Sennilega vita ekki allir og
kannski mjög fáir er svo er komið,
að hin nafnkennda matreiðslubók
Helgu Sigurðardóttur, er reyndist
mæðrum, ömmum og jafnvel lang-
ömmum núlifandi kynslóða svo vel,
er samin upp úr frægri danskri
matreiðslubók, en auðvitað með
ýmsum viðaukum. Hef sjálfur
drjúga reynslu af því að fátt, ef
nokkuð, getur mistekist fari maður
samviskusamlega eftir uppskrift-
um bókarinnar. Matgæðingurinn
Sören Gericke hefur samið bók sem
í senn er landkönnun sem vegakort,
því höfundurinn hefur ferðast um
allt Danaveldi til að kynna sér sí-
gilda matargerðarlist á hverjum
mörkuðum viðkomustað. Knúinn
áfram af áfengri minningu allra
þeirra undursamlegu augnablika,
er himinninn, hafið og bragðlauk-
arnir sameinuðust í eitthvað yfir-
máta hátíðlegt, eins og þar stendur
nokkum veginn. Segir sig hafa stol-
ið staðbundnum hugmyndum og
draumum úr öllum kimum lands-
ins, en í ljósi þess er hann í raun að
varðveita gamla eldhúsið. Hvert
hérað hafði og hefur sína upp-
áhaldsrétti og leyndardóma í mat-
argerðarlist og eins og menn vita
eru Danir hér yfirmáta hugmynd-
aríkir og vandlátir. Sumar upp-
skriftirnar eru allt að 200 ára gaml-
ar og byggjast vafalítið á enn eldri
dæmalaust illa fundin fyrirmynd
til að hampa í slíkri baráttu að
vart verður fundin óheppilegri
stétt manna. Og þó er eins og allir
þessir ágætu listamenn leggi sig
alla fram við að sýnast eins sið- og
tannvænir og nokkur kostur er.
Ef til vill er hugmynd Snorra þó
eilítið of snöggsoðin, eða stutt í
annan endann. Fyrir skömmu var
sýning tveggja kvenna í i8, Ing-
ólfsstræti 8, sem fjallaði um
hreinsun og þrif. Þar tókst lista-
konunum að komast býsna nærri
móthverfunum i lífi og list með því
að velta upp þeirri spurningu
hvort hreinsun, í víðtækustu
merkingu hugtaksins - svo sem
hefðum og þeir höfðu meðal annars
mun breiðari og þroskaðri smekk í
neyslu fiskmetis en íslendingar, er
voru hér mjög íhaldssamir. Eink-
um voru þeir margir fullir fordóma
hvað neyslu sfidar og þorsks snerti,
en skrifari vissi hreint ekki hvað
þorskur væri fyrr en hann smakk-
aði hann einn aðfangadag í Kaup-
mannahöfn fyrir tæpri hálfri öld og
hvílíkt lostæti!
Þá kemur matgæðingum þessi
bók við fyrir þá dóma sem hún hef-
ur fengið í dönskum blöðum en þar
er hún sögð ein besta og mikilvæg-
asta matreiðslubók sem litið hefur
kynþáttahreinsun - stæði ekki
eins og ókleif hindrun í vegi fyrir
því að list gæti nokkurn tíma
mægst við lífið sjálft.
Það er eins og sýningu Snorra
skorti slíka dýpri skírskotun.
Tannburstun listamannanna verð-
ur of sértæk athöfn bundin við
hugmynd sem vissulega leitar oft
á listheiminn en kemur öðrum
sviðum tilverunnar lítið við.
Hversu vel sem verkin eru annars
útfærð, tæknilega séð, nægir það
ekki til að vega upp loftleysið í
hugmyndinni. Betur má ef duga
skal.
dagsins Ijós í mörg ár. Höfundurinn
einn fremsti og nafnkenndasti mat-
reiðslumaður landsins frá upphafi,
einkum á hann að vera snjall í súpu-
gerð hvers konar. Leggur einnig
mikla áherslu á töfra almennrar
matagerðar og eins og Marie
Duedahl orðar það í rýni sinni:
„Matur Sören Gerickes svíkur eng-
an. Hann bragðast“...
- Ósköp væri annars gaman að
sjá slíka bók á íslenzkum bóka-
markaði, ríkulega myndskreytta af
íslenzkum listamönnum.
Bragi Ásgeirsson
For-
smekkur
hamingj-
unnar
LEIKLIST
F é I a g s li e i m i I i n 11
K « p a v o g i
Leikfélag Kópavugs
KIRSUBERJA-
GARÐURINN
eftir Anton Tsjekhov. í þýðingn Ey-
vinds Erlendssonar. Leikstjóri: Ás-
dís Þórhallsdóttir. Hljóð: Guðmund-
ur Reynir Kristinsson. Ljós: Arnar
Ingvarsson. Förðun: Nanna K. Vil-
helmsdóttir. Leikendur: Birgitta
Birgisdóttir, Jenný Ingudóttir. Ásta
S. Sturludóttir, Magnús Guðmun-
dsson, Þórður Bjamason, Helgi R.
Þórisson, Unnar M. Sigurbjörnsson,
Sara Bjargardóttir, Hjalti Rögn-
valdsson. Frumsýning 15.11.
ÞEIR geta ekki kvartað hjá
Leikfélagi Kópavogs yfir því að
leiklistin höfði ekki til unga fólks-
ins í bænum. I þessari uppsetn-
ingu félagsins á Kirsuberjatrénu
leika eingöngu yngri leikarar,
sem þó eru komnir í fullorðna
tölu og orðnir góðir og gildir
meðlimir í leikfélaginu sjálfu.
Þetta er auðsjáanlega hópur sem
á eftir að bera merki félagsins
hátt á ókomnum árum, því ekki
fer á milli mála að þau kunna ým-
islegt fyrir sér, og hafa bæði aflað
sér þekkingar og sviðsreynslu nú
þegar. Þeirra Kirsuberjagarður
er svolítið poppaður og verður við
það bæði nútímalegri og nýstar-
legri, og oft líka blátt áfram fynd-
inn en ekki harmrænn. Þá er
hann tengdur sögulegri fram-
vindu í Rússlandi á hnyttinn og
sjjeglandi hátt. Þetta er leið sem
Asdís Þórhallsdóttir leikstjóri
hefur valið og það er ekki hægt
að segja annað en að hún hæfi
hópnum og lánist vel, því sýning-
in er áhugaverð, oft vel unnin og í
raun hin besta skemmtun. Og
ekki spillir að sjá Hjalta Rögn-
valdsson sýna fína takta á sviði í
húitverki Firs gamla þjóns. Það
vakti athygli hvað framsögn allra
í hópnum var skýr. Hér var ekki
tafsað á neinu og hvergi klæmst.
Fremstur veðal jafninga á sviðinu
var Helgi Róbert Þórisson sem
býr yfir fjölbreyttu látbragði og
talsverðri tækni sem skopleikari.
Það verður gaman að fylgjast
með honum og þessum nýja
kjarna í Leikfélagi Kópavogs á
næstu árum. Hvað Tsjekhov
varðar, þá svíkur hann ekki. Og
þó uppsetningin hafi sínar sér-
stöku áherslur, þá svíkur hún
ekki Tsjekhov.
Guðbrandur Gíslason
Þórunn
Valdimars-
dóttir les á
Súfistanum
Á SÚFISTANUM, bókakaffi
í verslun Máls og menningar,
Laugavegi, verður dagskrá
helguð Þórunni Valdimars-
dóttur og útgáfu bókar henn-
ar Stúlka með fingur í kvöld,
miðvikudagskvöld kl. 20. Þar
mun Þórunn lesa úr bókinni
og Soffía Auður Birgisdóttir
spjalla við hana um verkið. Á
undan leikur Gunnar Gunn-
arsson á píanó.
Halldór Björn Runólfsson
Lyst og list
Ein af þremur myndum Tryggva Ólafssonar.