Morgunblaðið - 15.12.1999, Qupperneq 24

24 MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 1999
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Bosníu-Serbi dæmdur í 40 ára fangelsi fyrir stríðsglæpi
Þyngsti dómurinn hingað til
fyrir stríðsglæpi í Júgóslavíu
„Ein
þjóð“ að
klofna
ÁSTRALSKI hægriflokkur-
inn Ein þjóð, sem var sakaður
um að hafa kynt undir andúð
á útlendingum og frumbyggj-
um Ástralíu, virðist nú vera
að klofna í tvo flokka. Fimm
þingmenn flokksins í Queens-
land, höfuðvígi hans, hafa ósk-
að eftir þvi að nafni flokksins í
ríkinu verði breytt í „Ein þjóð
Queensland" og talið er lík-
legt að nafnbreytingin leiði til
klofnings. Þingmennirnir
segja breytinguna nauðsyn-
lega vegna nýlegs úrskurðar
dómstóls þess efnis að flokk-
urinn hafi ekki verið skráður
með löglegum hætti í Queens-
land en leiðtogar Einnar þjóð-
ar lýsa nafnbreytingunni sem
„uppreisn".
Miklar deilur hafa verið
innan flokksins og jafnvel
stjórnmálaskýrendur, sem
hafa verið tregir til að af-
skrifa hann, telja nú líklegt að
hann leggi upp laupana.
Norris fær
að bjóða
sig fram
KJÖRSTJÓRN íhaldsflokks-
ins í Bretlandi ákvað í gær að
heimila Stephen Norris að
bjóða sig fram í kjöri íhalds-
manna fyrir borgarstjóra-
kosningarnar í London. Kjör-
stjórnin hnekkti þar með
niðurstöðu nefndar, sem átti
að ákveða hverjir fengju að
vera í framboði, en hún hafn-
aði Norris í vikunni sem leið
vegna kvennamála hans.
Ákveðið verður endanlega í
dag hverjir verða í framboði.
Bradley
með hjarta-
kvilla
BILL Bradley, fyn-verandi
öldungadeildarþingmaður,
einn frambjóðendanna í for-
kosningum demókrata fyrir
forsetakosningarnar í Banda-
ríkjunum á næsta ári, hóf
kosningabaráttuna að nýju á
sunnudag eftir að hafa tekið
sér hvíld í tvo daga vegna
óreglulegs hjartsláttar. Tals-
maður Bradleys lagði áherslu
á að hann væri ekki haldinn
alvarlegum sjúkdómi og sagði
að „tvær milljónir Banda-
ríkjamanna, þeirra á meðal
George Bush þegar hann var
forseti,“ hefðu átt við sama
hjartavandamál að stríða.
Bann við
hommum
afnumið
BRESKA stjórnin hyggst
leggja til í byrjun næsta árs
að afnumið verði bann við því
að hommar gegni herþjón-
ustu. Fast hefur verið lagt að
stjórninni að afnema bannið
eftir að Mannréttindadómstóll
Evrópu úrskurðaði í septem-
ber að brotið hefði verið á
mannréttindum fjögurra
breskra homma sem voru
reknir úr hernum eftir að þeir
viðurkenndu kynhneigð sína.
Fjárfestingar á íslandi
Aðstæðum hælt
á hvert reipi
um, greiða niður skuldir, lækka
skatta og ýta undir sparnað.
Neysla sé skattlögð mun meira en
fjárfestingar, öfugt við það sem ger-
ist í Bandaríkjunum.
Sjuggerud segir að hægt sé að
festa fé sitt í fyrirtækjum á Islandi
en þau séu lítil. Kosturinn sem liggi í
augum uppi sé hins vegar ríkis-
skuldabréf sem gefi 9% ársávöxtun,
nær tvöfalt á við bandarísk, og fjár-
mál íslenska ríkisins séu mun betur á
sig komin en þau bandarísku.
Islenska krónan sé nátengd evr-
unni og gengi krónunnar fylgi að
mestu hreyfingum á henni. Hann tel-
ur líklegt að dollarinn muni halda
áfram að lækka og þess megi vænta
að menn geti fengið yfir 20% ávöxtun
á íslensku ríkisskuldabréfunum.
„Fjárfestið slatta af peningum á
Islandi núna meðan ávöxtunin er há
og áður en umheimurinn áttar sig á
þessu,“ segir Sjuggerud að lokum.
Haag. AP, AFP.
STRÍÐSGLÆPADÓMSTÓLL á
vegum Sameinuðu þjóðanna, sem
settur var á stofn vegna stríðsglæpa
framinna í löndum fyrrverandi Júg-
óslavíu, dæmdi í gær 31 árs gamlan
Bosníu-Serba til 40 ára fangelsisvist-
ar. Þetta er þyngsti dómur sem dóm-
stóllinn hefur kveðið upp til þessa.
Goran Jelisic var í október síðast-
liðnum fundinn sekur um stríðs-
glæpi og glæpi gegn mannkyninu
þegar hann starfaði sem yfirmaður i
hinum illræmdu Luka-fangabúðum
nálægt bænum Brcko í norðurhluta
Bosníu árið 1992.
Ákæruatriðin gegn Jelisic voru
alls 31 og vörðuðu pyntingar og
morð á 13 múslímum og Króötum.
Jelisic, sem tók sér gælunafnið
„Adolf' er hann starfaði sem yfir-
fangavörður í Luka-búðunum, játaði
á sig a.m.k. 12 morð en saksóknarar
höfðu reynt að sýna fram á að hann
hefði valdið dauða meira en 100
manna.
Saksóknarar höfðu farið fram á
lífstíðarfangelsi og vildu að Jelisic
yrði auk fyrrgreindra glæpa einnig
dæmdur fyrir þjóðarmorð. Talsmað-
ur Cörlu del Ponte, aðalsaksóknara
réttarins, sagði að til greina kæmi að
dómnum yrði áfrýjað.
Verjandi Jelisic tilkynnti þegar
eftir dómsuppkvaðninguna að hann
hygðist áfrýja dómnum til að freista
þess að fá fangelsvistina stytta.
í vitnaleiðslum sem haldnar voru
„Kristur nýs árþúsunds“
MÁL VERK sem sýnir kvenlegan
Jesú með dökkan hörundslit var
valið bezta verkið í samkeppni ka-
þólsks tímarits sem leitaði eftir
nýrri ímynd Krists fyrir nýtt ár-
þúsund.
„Jesús fólksins" heitir verkið sem
valið var úr 1.700 myndum sem bár-
ust í samkeppni bandaríska tíma-
ritsins National Catholic Reporter.
Listamaðurinn, Janet KcKenzie,
segist vera efasemdarmanneskja í
trúarlegum efnum, en hafa áhuga á
mörgum trúarbrögðum. Hún segist
hafa viljað búa til karlmannlegan
Jesú, en vildi þó hafa kvenlega
drætti, og notaði því konu sem fyr-
irsætu.
ÍSLENSKT atvinnulíf er fjárfest-
ingarkostur sem menn eru fyrst nú
að uppgötva en allt nema nafnið virk-
ar heillandi, segir í grein eftir Step-
hen Sjuggerud, fjárfestingastjóra al-
þjóðlegs fyrirtækis er annast ráðgjöf
á þessu sviði.
Fyrirtækið heitir Oxford Club og í
nýlegu fréttabréfi þess segir Sjug-
gerud m.a. að Islendingar lifi lengur
og séu betur menntaðir en aðrar
þjóðir, þar sé mengun afar lítil.
Stjórnvöld beiti ekki aflsmunum,
enn séu samningar staðfestir með
handsali, landsmenn séu ásamt
Finnum og Bandaríkjamönnum í
fararbroddi í netvæðingu.
„Og það sem mestu skiptir, á Is-
landi er hægt að hagnast vel án þess
að taka mikla áhættu," segir Sjug-
gerud.
Hann segir ríkisstjórnina vera að
einkavæða og auka frelsi í efnahags-
málum, draga úr opinberum útgjöld-
Reuters
Goran Jelisic (t.h.), 31 árs Bosníu-Serbi, var dæmdur í 40 ára fangelsi í gær en sýknaður af ákæru um þjóðar-
morð. Hann sést hér Ieiddur inn í réttarsal í Haag í gær.
legar sannanir" sem bendi til þjóðar-
morðs hafi verið færðar fram, þ.e.
sýnt hafi verið að morð á meðlimum
tiltekins samfélagshóps hafi átt sér
stað. Einnig hafi hinn ákærði ýmis
„ytri einkenni" þess sem sekur er
um þjóðarmorð. Hegðun hans og yf-
irlýsingar hafi lýst djúpstæðu hatri á
múslímum.
Hins vegar hafnaði dómstóllinn
því að sannast hefði að glæpimir
hefðu verið hluti af áætlun eða með-
vituðum ásetningi um að fremja
þjóðarmorð. Bent er á að með þessu
sé ekki verið að útiloka að þjóðar-
morð hafi átt sér stað í Brcko-héraði,
heldur að þau gögn sem færð hafi
verið fram í réttarhöldunum nægi
ekki til að færa sönnur á slíkt. Vitni
hafi til dæmis borið að Jelisic hafi
myrt fómarlömb sín af handahófi en
ekki á markvissan hátt.
Stríðsglæpadómstóll Sameinuðu
þjóðanna vegna glæpa í löndum fyrr-
verandi Júgóslavíu var settur á stofn
árið 1993 og hefur vald til að dæma í
málum er varða stríðsglæpi framda
eftir að stríð hófst þar árið 1991.
Glæpir sem dómstóllinn fjallar um
falla undir 4 meginflokka: Brot á
Genfarsamningnum, brot á lögum
eða venjum er varða stríðsrekstur,
þjóðarmorð og glæpi gegn mann-
kyni.
íyrr í haust lýstu fyrrverandi fangar
í Luca-búðunum hrottaskap og of-
beldisverkum mannsins. Fórnar-
lömb hans sættu barsmíðum og voru
síðan skotin í hnakkann og líkunum
komið fyrir í fjöldagröfum. Eitt vitni
segir að Jelisic hafi stært sig af þvi
að hann hefði fyrir venju að drepa
20-30 múslíma á hverjum morgni áð-
ur en hann snæddi morgunverð.
Dómurinn er talinn geta haft þýð-
ingu fyrir þróun alþjóðlegs mannúð-
arréttar þar sem hann þykir hafa
skerpt nokkuð á lagalegri merkingu
og skilgreiningu hugtaksins þjóðar-
morðs. Sérstaklega hefur verið eftir
því tekið að dómstóllinn gerir kröfu
um að sannað sé að skýr ásetningur
hafi legið að baki athöfnum svo hægt
sé að dæma menn fyrir þjóðarmorð.
Samkvæmt 4. grein stofnskrár
Stríðsglæpadómstólsins felur þjóð-
armorð í sér „verknað sem framinn
er með það að markmiði að eyða, að
öllu leyti eða að hluta, þjóðflokki,
samfélagshópi, kynþætti, eða trúar-
hópi.“ Samsæri um eða tilraun til að
fremja þjóðarmorð, að hvetja til eða
vera meðsekur um þjóðannorð er
einnig refsivert athæfi samkvæmt
stofnskránni.
Stríðsglæpadómstóllinn áleit að
annað tveggja eftirfarandi skilyrða
þyrfti að vera fyrir hendi til að hægt
væri að dæma Jelisic fyrir þjóðar-
morð. Annaðhvort þyrfti að vera
unnt að sanna að hann hefði tekið
virkan þátt í að framkvæma alþjóð-
lega eða staðbundna áætlun um
þjóðarmorð eða að sannað væri að
hann hefði á eigin spýtur lagt á ráðin
um slíkt.
Tekið er fram í dómnum að „efnis-