Morgunblaðið - 15.12.1999, Qupperneq 41

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 1999 41
etuepli innan ESB
Reuters
ny Blair, forsætisráðherra Bretlands
linnar alþjóðlegu fjármálamiðstöðvar
idan þrýstingi hinna leiðtoganna um
magnstekjuskatt.
um aðgerðir gegn „skaðlegri skatta-
samkeppni" á innri markaði Evrópu í
skuggann. Framkvæmdastjórn ESB
lagði tillögurnar fram 5. nóvember
1997 og þær voru staðfestar af fjár-
málaráðherrum aðildarríkjanna 1.
desember sama ár. Auk fjármagns-
tekjuskattsins ná áformin til tilskip-
unardraga, sem miða að því að koma í
veg fyrir tvísköttun af vaxtagreiðsl-
um, einkaleyfisþóknunum og viðlíka
tekjulindum tengdra fyrirtækja sem
starfa í fleiri en einu ESB-landi.
Markmiðið er að samræma slíkar
tekjulindir, sem að öllu jöfnu eru
skattskyldar í heimalandi hvers fyrir-
tækis. Fyrirtæki eru sögð „tengd“ í
þessum skilningi ef annað þeirra á að
minnsta kosti 25% í hinu eða þau hvort
í öðru, eða að þriðja fyrirtækið eigi
a.m.k. 25% í báðum hinum.
Þriðji þátturinn felst í samræmdum
hegðunarreglum um fyrirtækjaskatt-
heimtu, sem aðildarríkjunum er ætlað
að skuldbinda sig til að fara eftir. Er
þessum reglum ætlað að verka þann-
ig, að lög eða reglugerðir í hverju að-
ildarríki, sem leiða til áberandi lægri
skattheimtu af fyrirtækjum í því landi
en gengur og gerist í sambandinu, sé
eftir atvikum hægt að lýsa skaðlega
skattalöggjöf. Aðildarríkin skuldbinda
sig til að setja engar nýjar slíkar
reglur og að afnema þær sem í gildi
eru.
Undir þessar hegðunarreglur falla
til dæmis skattafsláttur til erlendra
__________ fyrirtækja (sem ætlað er að
reynzt laða að erlenda fjárfest-
itiórn- ingu). Sérskipuð nefnd
’rkevnt ESB, sem vann að samn-
. ingu tillögunnar um hegð-
unarreglurnar lagði í lok
nóvember fram loka-
skýrslu sína, þar sem fram kemur að
af 250 gildandilögum og reglugerðum,
sem nefndin tók til skoðunar, væru 66
sem skilgreinast ættu sem skaðlegar.
Samstaða er meðal allra ríkisstjórn-
anna 15 um þessa tvo þætti áfor-
manna, hindrun tvísköttunar á vissar
tekjulindir tengdra fyrirtækja og
hegðunarreglur á sviði fyrirtækja-
skattheimtu, en ráðherrarnir hafa
fram að þessu hafnað því að kljúfa þá
frá hinum sem ekki hefur náðst sam-
staða um.
Endurskoðuð þjðð-
liag’sáætlun sýnir verri
útkomu en áætlað var
Breytingar frá þjóðhagsáætlun 1999 og 2000
_ ^ YFIRLIT: | fi f Hlutfallslegar (%) U L magnbreytingar 1999 Þjóðhagsáætlun-| Endursk. spá | 2000 Þjóðhagsáætlun-j Endursk. spá |
Einkaneysla 7,0 (6,0) 3,0 (2,5)
Samneysla 4,5 (3,4) 2,5 (2,5)
Fjármunamyndun -1,1 (-o,D 2,7 (2,1)
Þjóðarútgjöld 4,7 (4,0) 2,8 (2,4)
Útflutningur vöru og þjónustu 6,9 (8,3) 1,9 (2,6)
Vöruútflutningur 8,8 0,7) 1,1 (2,2)
Þjónustuútflutningur 3,0 (5,5) 3,5 (3,5)
Innflutningur vöru og þjónustu 6,0 (3,4) 1,9 (2,0)
Vöruinnflutningur 6,0 (2,1) 0,8 (0,9)
Þjónustuinnflutningur 6,0 (6,7) 4,5 (4,5)

Verg landsframleiðsla 5,0 (5,8) 2,9 (2,7)
Viðskiptajöfnuður* -6,0 (-4,6) -5,6 (-4,2)
Verg þjóðarframleiðsla 4,3 (5,2) 2,4 (2,4)
Vergar þjóðartekjur 3,9 (4,8) 2,9 (2,7)
Ýmsar forsendur (% breytingar)
Neysluverð 3,4 (3,2) 4,5 (4,0)
Kaupmáttur ráðstöfunartekna 5,3 (4,8) 1,3 (1,3)
Viðskiptakjör vöruviðskipta -1,9 H,6) 0,6 (0,8)
Endurskoðuð þjóðhags-
áætlun gerir ráð fyrir
mun meiri viðskiptahalla
á þessu og næsta ári en
reiknað var með. Jafn-
framt er gert ráð fyrir
meiri verðbólgu en í fyrri
áætlun.
ÓRÐUR Friðjónsson, for-
stöðumaður Þjóðhagsstofn-
unar, segir að niðurstaða
hinnar nýju þjóðhagsáætl-
unar sé alvarleg og hún kalli á við-
brögð af hálfu stjórnvalda.
Viðskiptahallinn var 33,5 milljarðar
á árinu 1998 og vonuðust stjórnvöld
eftir að heldur myndi draga úr honum
á þessu og næsta ári. Nú bendir flest
til að þettta gangi ekki eftir heldur
aukist viðskiptahallinn enn meira. I
þjóðhagsáætlun, sem lögð var fram í
október, var reiknað með að viðskipta-
hallinn yrði 29 milljarðar á þessu ári
og litlu minni á næsta ári. í endur-
skoðaðri áætlun er reiknað með við-
skiptahallinn verði um 9 milljörðum
rneiri og verði 38 milljarðar í ár og
svipaður á næsta ári.
Meiri
verðbólga
Verðbólga á árinu 1998 var aðeins
1,7%, en snemma á þessu ári komu
fram vísbendingar um að verðbólgan
væri að aukast. I þjóðhagsáætlun, sem
lögð var fram í október, var því spáð
að verðbólgan í ár yrði 3,2%, en nú er
því spáð að hún verði 3,4% og aukist
enn frekar á næsta ári og verði 4,5%.
Endurskoðuð þjóðhagsáætlun gerir
hins vegar ráð fyi-ir heldur minni hag-
vexti en reiknað var með í haust eða
5% samanborið við 5,8% í eldri áætlun.
Árið 1999 er fjórða árið í röð þar sem
hagvöxtur er rneiri en 5%. Þjóðhags-
stofnun bendir á í yfirliti sínu að í upp-
hafi hagsveiflunnar hafi verið slaki í
efnahagslífinu, atvinnuleysi hátt og
verðbólga lítil. Þetta svigrúm sé núna
uppurið. Atvinnuleysi sé komið niður
fyrir 2% og verðbólga aukist hröðum
skrefum.
Einkaneysla hefur aukist um
30% á fjórum árum
Einkaneysla hefur aukist mikið á
þessu ári eða um 7%, en reiknað var
með 3% vexti í eldri áætlun. Einka-
neysla hefur aukist um 30% á síðustu
fjórum árum. Samneysla er einnig
meiri í ár en spáð var eða 4,5% í stað
3,4%.
Horfur eru á að útflutningstekjur
verði ekki eins miklar í ár og reiknað
var með í haust. Reiknað var með 2%
aukningu, en nú eru horfur á óbreytt-
um tekjum milli ára. Skýringin er
minni framleiðsla á sjávarafurðum en
reiknað var með.
Innflutningur hefur hins vegar auk-
ist mun meira en reiknað var með.
Aukningin milli ára er 6%, en reiknað
var með 2% aukningu í eldri þjóð-
hagsáætlun. Þessi mikli innflutningur
skýrir að hluta til aukinn viðskipta-
halla. -
Nú eru horfur á að kaupmáttur
ráðstöfunartekna aukist um 5,3% á
þessu ári, sem er heldur meira en
reiknað var með í haust. Hins vegar
er óvissa um hvaða launabreytingar
verða á næsta ári og byggir Þjóð-
hagsstofnun áætlun sína á að kaup-
máttur aukist um 1,3% árið 2000.
Kallar á
viðbrögð
Þórður Friðjónsson sagði mjög al-
varlegt hversu viðskiptahallinn væri
að aukast mikið.
„Meiri viðskiptahalli og meiri verð-
bólga en gert var ráð fyrir sýnir að
það hefur ekki enn tekist að draga úr
vexti eftirspurnar í þjóðarbú- *
skapnum. Þess vegna er nauðsynlegt
að fara gaumgæfilega yfir stöðu og
horfur efnahagsmála í kjölfar af-
greiðslu fjárlagafrumvarpsins og
vega það og meta hvort ekki er þörf á
að gera frekari ráðstafanir."
Þórður sagði að hægt væri að auka
aðhaldið annars vegar í ríkisfjánnál-
um og hins vegar í peningamálum.
„Það þýðir einhvers konar sam-
dráttaraðgerðir sé litið til ríkisfjár-
mála og hins vegar er það vaxtahækk-
un eða beiting tækja Seðlabankans
sem felur í sér að dregið verði úr vextr
útlána í bankakerfmu.
Það sem er aðalatriði málsins er að
það er algerlega nauðsynlegt, upp á
framhald jafnvægis og stöðugleika í
efnahagslífinu, að verðbólga verði
ekki að marki meiri en annars staðar
á næstu misserum. Sömuleiðis er al-
gerlega nauðsynlegt að draga úr við-
skiptahallanum, sem hefur verið að
aukast, einkum vegna þess að al-
mennur innflutningur á neysluvörum
hefur aukist meira en áætlanir gerðu
ráð fyrir. Þjóðarútgjöld eru einfald-
lega að aukast mun hraðar en þjóðar-
tekjur og það liggur í augum uppi að
það getur ekki gengið til lengdar,"
sagði Þórður.
Forsætisráðherra segir lítil frávik felast í endurskoðaðri þjóðhagsspá
Tekj uafgangur ríkissjóðs
dregnr úr þenslunni
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
segir þjóðhagsspá í meginatriðum
eins og þá fyrri þótt ákveðin frávik
séu. Hann segir að spá um aukinn
viðskiptahalla sé ákveðið áhyggju-
efni en gerir sér vonir um að mikill
tekjuafgangur á ríkissjóði dragi úr
undirliggjandi þenslu á næstu mán-
uðum.
„Aðalfrávikið er að viðskiptahall-
inn verði meiri en þeir spáðu fyrir
fáeinum vikum og það er auðvitað
áhyggjuefni," segir Davíð þegar
leitað er viðbragða hans við endur-
skoðaðri þjóðhagsspá. „Hitt er hins
vegar jákvætt að menn telja að
verðbólgan verði minni á næsta ári
en á þessu ári, atvinnuleysi sé búið,
hagvöxtur verði sæmilegur og
reyndar miðað við það sem við
þekkjum í kringum okkur bara
mjög góður. Þannig að þetta eru
ekki veruleg frávik, fyrir utan við-
skiptajöfnuðinn, sem er að því leyti
til lakari líka en talan segir að minni
þáttur í viðskiptajöfnuðinum núna
er varanlegar fjárfestingar, meiri
þáttur er eyðsla sem
ekki mun skila ávöxtun
í framtíðinni. Það er
lakara. En að öðru leyti
er ekki um neinar veru-
legar breytingar að
ræða.“
Gera sér
glaðan dag
Forsætisráðherra
segist ekki hafa
áhyggjur af því að
efnahagslífið stefni nú
niður á við og segist því
algerlega ósammála.
„Þvert á móti er kvört-
unin sú að það sé of
mikið líf í hagkerfinu,
en ekki að það sé stefnt
niður á við, langt því frá. Hins veg-
ar eru menn að gera sér glaðan dag,
kannski dálítið umfram það sem
skynsamlegt er. A móti kemur að
ríkið skilar gríðarlegum afgangi, 31
milljarði á tvennum fjárlögum, og
ennþá stærri tölu ef þú tekur láns-
fjárafganginn sem er
talan sem skiptir máli
þegar talað er um
þenslu. Og ég man ekki
til þess í sögunni áður
að ríkisstjórn hafi skil-
að öðrum eins afgangi.
Þannig að ég tel líklegt
að þessar tölur muni
hafa áhrif á undirliggj-
andi þenslu á næstu
mánuðum og misserum
og úr henni muni
draga, sérstaklega ef
okkur tekst að halda
skynsamlega á kjara-
samningsmálum, sem
ég veit ekki annað en
allir hinir bestu menn
vilji gjarnan gera.“
Forsætisráðherra telur ekki
ástæðu til sérstakra aðgerða vegna
þeirra tíðinda sem felast í endur-
skoðaðri þjóðhagsspá. „Hér er bara
verið að upplýsa um ákveðna þróun
sem menn svo sem vissu um. Þetta
er heldur meiri halli en var talað um
í síðustu áætlun, þá var, hygg ég,
talað um 31 milljarð, en við höfum
séð þetta á síðustu vikum að það
stefndi í einhverja slíka tölu þannig
að hún kemur okkur ekki í opna
skjöldu."
Ekki kveðst Davið eiga von á
áframhaldandi þróun í þessa átt,
fremur að hægt og bítandi muni
draga úr. „Þjóðarbúið sem slíkt er
með þessum hætti að auka skuldir
sínar. Á móti kemur að menn eru að
fjárfesta í stórum stíl í erlendum
skuldabréfum og hlutabréfaeign
þjóðarinnar erlendis nemur nú tug-
um milljarða króna, sem eru inn-
stæður sem menn áttu ekki von á.
Gengið er afar sterkt, gengi krón-
unnar hefur ekki verið sterkara um
árabil og gjaldeyrisforðinn er hag-
stæður. Þannig að með því að allar
ytri aðstæður séu vænlegar og
menn dragi síðan aðeins úr þegar
líður á hef ég ekki neinar stórkost-
legar áhyggjur af þessu, þótt ég
hefði gjarnan viljað að tölurnar
væru lægri.“
Davíð
Oddsson