Morgunblaðið - 15.02.2000, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 15. FEBRÚAR 2000 31
ERLENT
Framtíð Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins
_______Bætt skipulag hins alþjóðlega__________
fjármálakerfís og baráttan gegn
fátækt eru meðal helstu verkefna AI-
3jóðag;ialdeyrissjóðsins, IMF, segír í þess-
ari grein eftir Michel Camdessus. Hann
er nú að láta af starfi sem yfírmaður
IMF eftir að hafa gegnt stöðunni í 13 ár.
The Project Syndicate.
Reuters
Michel Camdessus er hann flutti erindi á ráðstefnu Sameinuðu þjóð-
anna um viðskipti og þróun í Bangkok á sunnudag.
AUKIN alþjóðavæðing, einkum á
fjármálamörkuðunum; umskiptin í
mörgum löndum frá áætlunarbú-
skap yfir í markaðskerfi og hlut-
skipti fátæks fólks um allan heim
eru meðal þeirra mörgu verkefna,
sem Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn,
IMF, hefur fengist við. Mér hlotn-
aðist sá heiður að stýra þessu starfi
í 13 ár, meðal annars að örva efna-
hagslegt samstarf og annast ráð-
gjöf við 182 ríki, allt frá Bandaríkj-
unum til hinna smæstu
Kyrrahafsríkja. Til þessara verka
hefur IMF skýrt umboð og honum
er treyst jafn vel fyrir þeim nú og
er hann var stofnaður fyrir meira
en hálfri öld.
Hæfileikinn til að laga sig að
breyttum aðstæðum hefur ávallt
verið aðalsmerki IMF. Viðfangs-
efni hans hefur alltaf verið þjóð-
hagfræðin, sú efnahagsstefna, sem
leggur grunninn að varanlegum
hagvexti. Fjármálakreppur sfðustu
ára hafa hins vegar valdið því, að
nú er megináherslan á heilbrigt
fjármálakerfi, góða stjórnun og
gagnsæi.
Komið í veg fyrir kreppur
Hvað sem þessu líður er IMF
kunnastur fyrir að grípa inn í á
krepputímum, ýmist með því að-
stoða við að ráða fram úr vandan-
um eða koma í veg fyrir yfirvofandi
kollsteypu í efnahagsmálunum.
Megintækin, sem sjóðurinn hefur
yfir að ráða, eru holl ráð og lánveit-
ingar en lánastefnan er í eilífri end-
urskoðun. Mesta aðstoðin mun áv-
allt felast í því að koma í veg fyrir,
að til mikilla lánveitinga þurfi að
koma.
Það, sem mestu skiptir við að
tryggja stöðugleika í gengismálum,
er, að stjórntækin séu góð. Um það
hefur verið mikil umræða að und-
anförnu og þá ekki síst um hlutverk
evrunnar þegar hún kemur til
skjalanna fyrir alvöru. Skyldar
þessu og aðallega vegna nýafstað-
innar fjármálakreppu í Asíu eru til-
raunir til að endurbæta allt skipu-
lag hins alþjóðlega fjármálakerfis.
Verður að halda þeim áfram þótt
nú ári betur en áður víðast hvar og
hér hefur IMF mikilvægu hlut-
verki að gegna.
Frjálst fjármagnsflæði
Mikilvægt er að auðvelda frjálst
fjármagnsflæði um allan heim og af
þeim sökum leggur IMF til að
dregið verði úr öllum hömlum. I því
skyni að koma í veg fyrir ringulreið
ætti IMF að hafa heimild til að
fresta hugsanlegum aðgerðum lán-
ardrottna þegar og þar sem um er
að ræða alvarlega skuldakreppu.
Þótt IMF leggi sig allan fram við
að tryggja hagvöxt og stöðugleika í
fjármálum er samt líklegt að erfið-
leikar og kreppuástand skjóti upp
kollinum öðru hverju. Það vekur
aftur þá spurningu hvort rétt sé að
koma á fót alþjóðlegri lánastofnun,
sem hefði það meginverkefni að
grípa inn í komi til alþjóðlegrar
lánsfjárkreppu. Raunar stendur
IMF næst því að vera sú stofnun en
fjármálakreppan 1997-98 gekk
hins vegar svo nærri honum, að við
lá, að hann kæmist í þrot.
Viðbrögð við
heimskreppu
Hvernig yrði brugðist við ef til
raunverulegrar heimskreppu
kæmi? IMF, eins og seðlabankar
einstakra ríkja, myndi þá grípa til
síns alþjóðlega varasjóðs, hinna
Sérstöku dráttarréttinda eða SDR.
Með þeim gæti hann aukið pen-
ingamagn í umferð og dregið aftur
úr því er um hægðist.
Onnur hætta steðjar einnig að og
hún er fátæktin. I samvinnu við Al-
þjóðabankann og aðildarríki hans
hrinti IMF af stokkunum „Aðstoð
við fátæk ríki í skuldafjötrum“ í því
skyni að draga úr neyðinni. Þá hef-
ur Sjóðurinn einnig kynnt nýjan
lánaflokk með það fyrir augum að
vinna gegn fátækt og auka hagvöxt
og er þar byggt á samstarfi alþjóð-
legra stofnana við ríkisstjórnir og
borgaraleg samtök í fátækum ríkj-
um.
Nýir tímar?
í þessu starfi kemur oft upp
þörfin fyrir alþjóðlegt svar við al-
þjóðlegum vandamálum. Að þessu
leyti erum við brautryðjendur,
fyrsta kynslóðin, sem er fær um að
takast sjálfviljug á við alþjóðleg
málefni án þess að gera það í skjóli
hervalds eða stórveldis. Til að ná
þessu marki að fullu þarf hins veg-
ar að koma til víðtækt samstarf í
efnahags- og stjórnmálum.
Við skulum þó ekki gera of lítið
úr hættunni á því, að menn láti
þetta tækifæri sér úr greipum
ganga. Það sýndi sig á ráðstefnu
Heimsviðskiptastofnunarinnar í
Seattle þar sem iðnríkin komu sér
ekki einu sinni saman um að fella
„í því skyni að koma í
veg fyrir ringulreið
ætti IMF að hafa
heimild til að fresta
hugsanlegum að-
gerðum lánardrottna
þegar og þar sem um
er að ræða alvarlega
skuldakreppu."
niður viðskiptahömlur gagnvart fá-
tækustu og skuldugustu ríkjunum.
Það er að vísu gott að afskrifa
skuldir fátæku ríkjanna en það er
ekki nóg. Til að þau dafni verður að
efla atvinnuvegi þeirra og útflutn-
ing.
Um leið og ég kveð IMF hlýt ég
að harma, að ekki skuli hafa tekist
að afla nægs stuðnings við skipu-
lagsbreytingar innan Sjóðsins í því
skyni að auka pólitíska ábyrgð
þeirra, sem að honum standa.
Stofnun Alþjóðagjaldeyris- og fjár-
málanefndarinnar, ráðherraráðs,
sem kemur í fyrsta sinn saman í
apríl í vor, er vissulega skref í rétta
átt en betur má ef duga skal.
Ekki sjö ríki, heldur 30?
í stað hinnar ráðgefandi nefndar
ættum við að koma á fót því full-
skipaða ráði sem samþykkt var að
skipa fyrir 25 árum. Innan þess
getur IMF tryggt sér afdráttar-
laust og lögformlegt umboð frá að-
ildarríkjunum. Önnur hugmynd er
líka, að í stað fundar G-7-ríkjanna
annað hvert ár verði fundur leið-
toga þeirra 30 ríkja u.þ.b., sem eiga
fulltrúa í stjórn IMF eða Alþjóða-
bankans.
Sameiginlegar ákvarðanir, sem
teknar eru á vettvangi alþjóðlegra
stofnana, verða að hafa lagalegt
fulltingi. Það er líka mikilvægt að
gera sér grein fyrir því mikilvæga
hlutverki, sem IMF gegnir í leitinni
að aukinni hagsæld og stöðugleika.
Farþegar afgönsku vélarinnar
Um helmingur
gíslanna
kominn heim
London, Kandahar í Afganistan. AP, AFP, Daily Telegraph.
TÆPUR helmingur farþega hinnar
afgönsku Ariana Airlines-flugvélar,
sem rænt var á sunnudaginn fyrir
viku, sneri aftur til Afganistan að
eigin ósk aðfaranótt mánudags. 74
gíslanna fyrrverandi dvelja enn í
Bretlandi og bíða úrskurðar beiðni
sinnar um að vera veitt þar hæli, en
bresk stjórnvöld eiga nú í viðræð-
um við nokkur ríki um mögulega
hælisveitingu flóttamannanna.
Wakil Ahmed Muttawakil, utan-
ríkisráðherra stjórnar Talebana í
Afganistan, var meðal þeirra sem
tóku á móti þeim 73 Afgönum sem
sneru til heim í gær - 60 fullorðnum
og 13 börnum, m.a. 10 úr áhöfn vél-
arinnar. Var gíslunum fagnað með
blómum og hlutu karlmennirnir
bæði túrbani og kóraninn að gjöf.
Sumir gíslanna grétu og kysstu
jörðina og margir sögðust ánægðir
að vera komnir aftur heim. „Við
viljum frekar vera í Afganistan,
jafnvel rústum Afganistan, en í
London," sagði einn þeirra og voru
uppi gagnrýnisraddir á þá sem eftir
urðu.
Það kom mörgum á óvart hve
margir gíslar voru um borð í vélinni
í gær, en á sunnudag hafði breska
innanríkisráðuneytið greint frá að
einungis 17 af 164 virtust ákveðnir
að snúa aftur heim. Muttawakil hef-
ur fullvissað þá sem enn dvelja í
Bretlandi um að þeim verði ekki
refsað, snúi þeir á ný til Afganist-
ans. En hann hefur hvatt bresku
stjórnina til að hafna hælisbeiðnum
og sagt slíkt öðrum flugræningjum
hvatningu.
Kunna að verða sendir
til annarra ríkja
Bretar eiga nú í viðræðum við
fjölda þjóða sem hafa sýnt áhuga á
að veita gíslunum fyri-verandi hæli
og vera kann að þeir sem sýni því
áhuga verði sendir til Bandaríkj-
anna, Indlands eða Pakistans að
sögn talsmanns utanríkisráðuneyt-
isins, sem ekki vildi láta nafns síns
getið. „Við eigum í viðræðum við
fjölda áhugasamra þjóða, fari svo
að farþegarnir hafi áhuga á að fara
þangað.“ Meðal þeirra ríkja sem
innan- og utanríkisráðuneyti Bret-
lands eiga nú í óformlegum viðræð-
AP
Wakil Ahmed Mutawakil, utan-
ríkisráðherra Afganistan, tekur
á móti einum gíslanna á flugvell-
inum í Kandahar í gær.
um við eru Úsbekistan, Kasakstan
og Rússland.
19 manns eru í gæsluvarðhaldi í
Bretlandi í tengslum við flugránið
og komu 13 þeirra fyrir rétt á
mánudag. Talebanar vilja að réttað
verði yfir flugræningjunum, en
hafa ekki krafist að framsals þeirra.
Að sögn flugmálaráðherra Taleb-
ana, Akhtar Mohammed Manzoor,
bíður þeirra um 7 ára fangelsisdóm-
ur verði þeir dæmdir í Afganistan.
Talebanar hafa hins vegar farið
þess á leit við Breta að þeir skili aft-
ur flugvél Ariana Airlines, sem er
aðeins ein fjögurra farþegavéla
þessa ríkisrekna flugfélags. Ekki
liggur þó enn fyrir hvort Bretar
verða við óskinni, en refsiaðgerðir
Sameinuðu þjóðanna, kveða á um
að afgönsk flugfélög hafi ekki leyfi
til millilandaflugs.
Léttur og meðfærilegur
GSM posi
með iiinhyggðum prentara
Tílvalið fyrir þorrablót og árshátíbir
Les allar tegundir greiðslukorta
sem notuð eru á íslandi.
Er með lesara fyrir
snjallkort og segulrandarkort.
Hraðvirkur hljóðlátur prentari.