Morgunblaðið - 15.02.2000, Qupperneq 44

44 ÞRIÐJUDAGUR 15. FEBRÚAR 2000
...
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Ingveldur Þor-
steinsdóttir
fæddist í Ljárskóga-
seli í Laxárdal, Dala-
sýslu, 21. júlí 1915.
Hún lést á Borgar-
sjúkrahúsinu 4.
febrúar síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Alvilda María
Friðrika Bogaddttir,
f. 11.3 .1887, d. 22.3.
1955, og Þorsteinn
í" Gíslason, f. 25.9.
1873., d. 9.11. 1940.
Systkini hennar eru:
Ragnar, f. 28.2.
1914, d. 17.9. 1999, Bogi Ingiberg,
f. 2.8. 1918, d. 17.12. 1998, Sig-
valdi Gísli, f. 26.12. 1920, d. 28.9.
1998, Gunnar Þorsteinn, f. 28.8.
1923, d .22.2.1989, Elís Gunnar, f.
5.7. 1929, sonur Alvildu og fyrri
manns hennar, Rögnvalds Magn-
ússonar: Magnús Skdg, f. 2.6.
Við erum gestir og hótel okkar er
jörðin. Svo kvað Tómas. Og hér á
Hótel Jörð staldra gestirnir mis-
lengi við, þeim liggur mismikið á og
sannarlega eru þeir ekki allir jafn
J'eftirminnilegir. Hún amma Inga
dvelur ekki lengur á þessu hóteli -
hún er horfin til nýrra viðkomust-
aða á ferðalagi sínu og víst tel ég að
þar verði hún samferðafólki sínu
ekki síður minnisstæð en okkur sem
fengum að deila með henni gististað
um hríð. Og í áfangann sem fram-
undan er óska ég þess að hún hafi
með sér þakkir mínar í farteski.
Þakkir fyrir hlýja samveru, fyrir
hlýjan faðm, fyrir mjúklegt klapp á
lítinn koll. Þakkir fyrir glettið bros
og glaðan hlátur, fyrir óbilandi
'kjark þrátt fyrir kröpp kjör. Þakkir
fyrir óviðjafnanlega gjafmildi, bæði
á það áþreifanlega og ekki síður á
hitt sem ekki varð metið til fjár.
Þakkir fyrir hispursleysið, tilgerð-
arleysið, heiðarleikann og æðru-
leysið allt, fyrir skoplega sýn á sam-
ferðafólkið, já, allan þennan
ómótstæðilega húmor. Og þakkir
fyrir óteljandi sögur og kvæði, sem
eitt sinn fönguðu huga lítils drengs
og lifa ætíð síðan - fyrir allan söng-
inn þinn, amma mín, og allt það sem
þú gafst okkur hinum með nærveru
þinni. Hafðu með þér þakkir mínar
og okkar allra sem ennþá gistum
hér. Megi þær ylja þér í nýjum næt-
urstað.
- - Karl Ágúst Úlfsson.
Ingu mágkonu mína kveð ég með
söknuði. Það fyrsta sem ég heyrði
um Ingu var að hún hefði haft mig
hjá sér fyrstu nóttina eftir að ég
fæddist. Þá var hún vetrarstúlka
hjá foreldrum mínum. Víst er að
henni hefur verið treyst. Sennilega
hefur hún haft hlýjar taugar til mín
síðan. Hún tók mér afar vel er ég
trúlofaðist yngsta bróður hennar
Elísi og Inga lét mig aldrei finna að
ég væri ekki nógu góð fýrir hann
sem var í miklu uppáhaldi hjá
henni. Fyrir það er ég henni þakk-
lát. Þegar Inga var 16 ára fór hún
"Váð heiman. Vann fyrst í sinni heima-
byggð á nokkrum bæjum, en um
tvítugt réðst hún að Brautarholti á
Kjalarnesi. Þar leið henni vel og var
þar í mörg ár er systkinin þar voru
að alast upp. Inga var mjög barngóð
og þau hafa án efa notið þess, sem
þau launuðu henni með órofa-
tryggð. Þau eru Ólafur, Páll, Jón og
Ingibjörg, sem var hennar besta
vinkona.
Inga flengdist á Kjalamesinu að
undanskildum tveimur árum sem
hún bjó með Kristmanni, fyrri sam-
býlismanni sínum á Skagaströnd.
''Síðan fluttust þau að Hjarðarnesi.
Ekki varð þeim barna auðið. En þau
voru svo lánsöm að fá til sín bróður-
son Ingu, Úlf Ragnarsson, sem ólst
þar upp. Seinna tóku þau að sér
stúlku, þá á öðru ári, Þorbjörgu
Stefaníu. Þau fóstursystkin hafa
gefíð henni átta barnaböm.
Börn hændust að Ingu og var hún
' oft beðin fyrir krakka stuttan tíma,
1908, d. 9.9. 1972;
ddttir Þorsteins fyrir
hjdnaband með Guð-
rúnu Guðmundsddtt-
ur: Guðlaug, f. 22.2.
1904, d. 29.8. 1988.
Ingveldur dlst upp hjá
foreldrum sínum í
Ljárskdgaseli og
Þrándarkoti, en fdr
snemma í vistir í sinni
heimabyggð, en um
tvftugt réðst hún að
Brautarholti á Kjalar-
nesi, lengst af sfðan
var hún viðloðandi
Kjalarnesið.
Ingveldur hdf sambúð með
Kristmanni Sturlaugssyni 1937,
fyrstu árin voru þau í Brautar-
holti, en á Skagaströnd um tvegga
ára skeið. Þar kom í fdstur til
þeirra brdðursonur Ingveldar:
Úlfur Þdr Ragnarsson, f. 24.12.
1939, kona hans er Unnur Karls-
en oft ílengdust þeir. Ég man eftir
einni stúlku sem heitir Asta, sem
var þar nokkur ár. Með Magnúsi,
seinni sambýlismanni sínum, eign-
aðist hún dótturina Alvildu Gunn-
hildi. Inga var þá komin hátt á
fimmtugsaldur. Hún sagði mér oft
hve heppin hún væri að eiga svona
góða dóttur, sem hugsaði vel um sig
ekki síst síðustu árin þegar aldurinn
færðist yfir. Maður Alvildu, Þórir,
var Ingu afar góður.
Inga var músikölsk, spilaði á
munnhörpu og var búin að æfa lög
sem hún ætlaði að spila í 70 ára af-
mæli Elísar bróður síns í sumar. En
því miður veiktist hún og var á
sjúkrahúsi. Inga söng mikið.
Mamma hennar mundi hana vart
öðruvísi en sjmgjandi er hún var í
foreldrahúsum. Hún söng í ýmsum
kórum frá fyrstu tíð, síðast í kór
eldri borgara. Mörg síðustu árin var
Páll Helgason stjórnandi kórsins.
Hún dáði hann og Böddu, konu
hans, enda voru þau henni afskap-
lega góð. Hún söng meðan heilsan
leyfði, við helgistundir í Arnarholti.
Ég held að söngurinn hafi verið
henni mikil heilsubót gegnum árin.
Inga var félagslynd, kát og hafði
góða kímnigáfu. Ekki stóð á hnyttn-
um tilsvörum og varð henni að ég
held aldrei orðavant.
Við Inga urðum góðar vinkonur.
Heimsóknir voru strjálar meðan ég
bjó í sveitinni. En flest sumur kom
hún til okkar með Alvildu litla. Oft
kom þá Gunnar bróðir hennar með
þær mæðgur. Þau gripu oft tæki-
færið og fóru fram í Ljárskógasel ef
vegurinn var fær. Meira samband
varð þegar við Elís fluttum í Kópa-
voginn. Stundum kom hún í heim-
sókn en við áttum auðveldara með
að heimsækja hana.
Það var fróðlegt að heyra hana
segja frá uppvaxtarárunum í Ljár-
skógarseli. Þótt það hafi verið harð-
býlt heiðarbýli og oft harðir vetrar-
byljir, var það í huga Ingu sveipað
ljóma. Þar var tvíbýli og skyggði
ekki á minninguna, hve sambýlis-
fólkið var gott.
Inga var mikill dýravinur, kindur
voru hennar yndi. Hún kom nokkr-
um sinnum með okkur vestur í Dali
um réttir, hún naut þess að horfa
yfir safnið og hlusta á jarmið, jafn-
vel þótt hún treysti sér ekki út úr
bfl. Við fórum líka tvisvar með hana
fram í Ljárskógarsel á seinni árum,
þá var rölt kring um tóftirnar, rifjuð
upp örnefni, hún sýndi okkur leiks-
væði krakkanna, naut þessara
stunda og þess að vera til. Inga
safnaði ekki veraldarauði. Hún var
afskaplega gjafmild. Ef hún gat
glatt einhvern gerði hún það. Þess
minnast trúlega margir. Inga var
vinamörg, það sýndi best er kórfólk
og aðrir vinir héldu henni veglegt
afmælishóf í Fólkvangi þegar hún
varð sjötug og aftur er hún varð átt-
ræð. Þessi auðsýnda vinátta gladdi
Ingu mjög og yljaði henni margar
stundir.
Við Inga höfðum símasamband í
hverri viku, stundum oftar. Hún
fylgdist vel með okkar bömum og
dóttir. Börn þeirra: Karl Ágúst,
Inga og Linda. Þau komu aftur á
Kjalarnesið, fyrst að Vallá, síðan
að Brautarholti, í Hjarðarnesi
bjuggu þau 1945-54, þar kom til
þeirra í fóstur Þorbjörg Stefanía
Þorvarðardóttir, f. 14.1. 1952,
maður hennar er Magnús Matt-
híasson. Börn þeirra : Þorvarður
Ingi, Hlynur, Rós, Skúli og María.
Á Litlu-Vallá héldu Ingveldur og
Kristmann heimili 1954-60, en
slitu þá samvistum. Ingveldur
gerðist bústýra hjá Magnúsi Bene-
diktssyni Vallá. Þau eignuðust
dótturina Alvildu Gunnhildi, f.
9.1. 1964, sambýlismaður hennar
er Þórir Axelsson. Magnús lést
2.11.1965. Fór Ingveldur skömmu
síðar að vinna í Arnarholti. Þar
var hún í 15 ár, en fór aftur að
Vallá og matreiddi þar fyrir
starfsmenn Stjörnueggs. I Grund-
arhverfi var hún nokkur ár en
flutti að Hlaðhömrum í Mosfells-
bæ þegar heimilið þar tók til
starfa og dvaldist þar síðan.
Útför Ingveldar fer fram frá
Bústaðakirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30. Jarðsett
verður á Lágafelli.
þeirra fjölskyldum og gladdist með
okkur á stórum stundum. Hún var
alltaf kölluð Inga frænka og hafði
gaman af ef einhver krakkinn svar-
aði í símann þegar hún hringdi og
spurði, veistu hver ég er? Já, Inga
frænka.
Tveimum dögum fyrir andlátið
sátum við Elís hjá henni dagpart, þá
var Inga málhress, spurði mikið um
börnin okkar, bað fyrir innilegar
kveðjur með öllum góðum óskum til
þeirra, það mun ylja þeim. Þetta er
lítið brot af öllu sem ég gæti sagt
um Ingu mágkonu mína. Að end-
ingu þakka ég henni alla tryggð og
allt sem hún var minni fjölskyldu.
Alvildu og ástvinum öllum send-
um við Elís innilegar samúðar-
kveðjur.
Þín mágkona,
Emilía Lilja.
Þegar ég var lítil stelpa þakkaði
ég oft forsjóninni fyrir að eiga þrjár
ömmur og þrjá afa. Ekki fólst ríki-
dæmið einungis í fjöldanum heldur
var þetta fólk hvert öðru betra. Ein
af þessum góða hóp var Ingveldur
Þorsteinsdóttir.
I raun var hún ekki amma mín
heldur systir hans afa Ragnars, en í
minni fjölskyldu var hún aldrei köll-
uð annað en amma Inga. Það kom
til af tvennu: í fyrsta lagi reyndist
hún okkur sem besta amma og í
öðru lagi var faðir minn alinn upp
hjá henni. Faðir minn var á öðru ári
þegar hann var sendur til ömmu
Ingu og afa Kristmanns, þáverandi
manns hennar. Átti hann að dvelja
tímabundið hjá þeim meðan móðir
hans jafnaði sig eftir veikindi, en ár-
in urðu fimmtán. Allan þann tíma
bjuggu þau á Kjalarnesi, lengst af í
Hjarðamesi.
Þegar ég fór að muna eftir ömmu
Ingu var hún orðin starfsstúlka á
Arnarholti. Þá var hún orðin ekkja
eftir seinni mann sinn, Magnús. Þar
bjó hún ásamt einkadóttur sinni, Al-
vildu.
Sem barni þótti mér afskaplega
gaman að fá að eyða helgunum hjá
þeim ömmu og Álvildu. Á laugar-
dagsmorgnum byrjaði ég að suða í
foreldrum mínum að keyra mig til
þeirra upp á Kjalames og ef það
gekk ekki, hringdi ég í Gunnar heit-
inn frænda minn sem aldrei gat
sagt nei.
Það var á þessum tíma sem ég
kynntist ömmu minni svo vel. Hún
var afskaplega skemmtileg kona
sem gaman var að tala við. Hún átti
auðvelt með að sjá spaugilegu hlið-
amar á lífinu enda fór þar mikill
húmoristi.
Þegar svo hláturinn tók af henni
völdin var ekkert annað hægt að
gera en að taka undir, svo smitandi
var hann.
Hún hafði alla tíð ákveðnar skoð-
anir á mönnum og málefnum enda
skarpgreind. Þegar henni mislíkaði
gerðir fólks gat hún sagt því til
syndanna, en ávallt á þann hátt að
ekki hlutust leiðindi af.
Amma mín var ekki rík í verald-
legum skilningi þess orðs, enda
vann hún alla tíð láglaunastörf. Það
kom þó ekki í veg fyrir að hún gæfi
okkur krökkunum gjafir við öll
möguleg tækifæri enda sérlega
gjafmild og þótti gaman að gleðja
aðra.
Þegar við Friðrik Ingi gengum í
hjónaband létum við þess getið í
boðskortinu að skemmtiatriði af
öllu tagi væra vel þegin. I miðri
brúðkaupsveislu stóð amma Inga
upp og lék einleik, lagið „Undir blá-
himni“, á munnhörpuna sína. Þetta
atriði vakti mikla lukku og var
gamla konan jafnvel klöppuð upp.
Seinna fréttum við að hún hefði æft
sig á hverjum degi í nokkrar vikur
fyrir brúðkaupið. Ég er hreykin að
geta sagt: Þetta var hún amma mín
sem lagði á sig alla þessa vinnu
gagngert til að gleðja okkur á
brúðkaupsdaginn!
Það er með söknuð í huga sem ég
kveð mína yndislegu ömmu, en
einnig með þakklæti fyrir að hafa
fengið að þekkja hana og ganga
með henni spölkorn af hennar lífs-
göngu.
Ég votta Alvildu, Þóri og öðram
ættingjum og vinum mína dýpstu
samúð.
Linda Rán Úlfsdóttir.
Bráðum er brotinn
bærinn minn á heiði.
Hlýtt var þar stundum,
hann er nú í eyði.
Man ég þá daga.
Margt var þá á seyði.
(Jóhannes úr Kötlum.)
Nú er Ingveldur Þorsteinsdóttir
föðursystir mín og uppáhalds-
frænka látin. Ég var búin að lofa
henni að skrifa um hana minningar-
grein, en hún tók það fram að ég
mætti alls ekki skrifa eins fíflalega
og henni fannst flestar minningar-
greinar vera, hlaðnar oflofi og klisj-
um um hversu góðir menn hefðu
verið í lifanda lífi. „Ég vil ekkert
svoleiðis bull,“ sagði Inga við mig
oftar en einu sinni. Og ég vonaði að
það liði langur tími þar til að ég yrði
að efna loforðið.
Sjálfsagt er það eigingirni að
syrgja gamla konu, sem var veik og
þreytt eftir lífsins streð, en Inga var
mér kær og ég sakna hennar sárt.
Fyrir nokkrum árum kynntist ég
Ingu alveg uppá nýtt þegar ég vann
verkefni í Háskólanum, en hún
féllst á að vera viðmælandi minn í
rannsókn á uppeldi, leik og störfum
barna fyrr á tímum. Þá heimsótti ég
Ingu nokkrum sinnum og tók við
hana ómetanleg viðtöl um bernsku
hennar, sem seinna urðu að ritgerð
og síðar grein í Breiðfirðingi 1998.
Þetta varð til þess að ég öðlaðist
vitneskju um bernskuheimili henn-
ar og aðstæður, auk þess að fá að
heyra um föðurforeldra mína sem
ég aldrei þekkti. Þó að ritgerðar-
vinnunni lyki, hélt ég áfram að
heimsækja Ingu annað slagið til
þess að spjalla, en ekki síður til þess
að hlusta á hana spila á munnhörp-
una sína. Hún hafði lært að spila af
sjálfsdáðum þegar hún var lítil
stelpa og hélt þeirri kunnáttu við
alla tíð.
Þó að Inga hefði alist upp í torf-
bæ í Ljárskógarseli, við sára fátækt
og einangrun, taldi hún sig aldrei
hafa liðið skort. Hún þurfti snemma
að hjálpa til og vinna en sagði mér
jafnframt að foreldrar hennar sem
voru bókhneigðir, hefðu séð til þess
að tími gafst til lesturs. Sjálf lærði
hún að lesa svo snemma að henni
fannst hún alltaf hafa kunnað það.
Flestar endurminningar frá Ljár-
skógarseli vora ljúfar að undan-
skildum minningum um þunga vet-
ur frammi á fjallinu. Hún sagði mér
að þau systkinin hefðu orðið myrk-
fælin og hrædd þegar þau heyrðu
um fólk sem varð úti í vondum veðr-
um.
Æ síðan var hún veðurhrædd og
á hana sóttu kvíði og ónot þegar
eitthvað gerði að veðri.
Inga var eina stúlkan í systkina-
hópnum, en hún var aldrei mikið
fyrir inniverk eins og tíðarandinn
ætlaðist til af stúlkum. Heldur vildi
hún sinna skepnum og útiverkum,
og þó einkennilegt geti virst, þá
hafði hún sérstakt dálæti á kindum.
Einu sinni þegar ég heimsótti hana
INGVELDUR
> ÞORSTEINSDÓTTIR
sagði hún mér að hún saknaði þess
að sjá aldrei kindur. Þá datt mér í
hug að bjóða henni í Húsdýragarð-
inn sem ég gerði. Það varð skraut-
leg ferð, því ég hafði ekki áttað mig
á að Inga var léleg í fótunum og gat
lítið gengið. Þá vildi ég fá lánaðan
hjólastól og keyra hana um, en hún
sagði að það kæmi ekki til greina.
Hún færi ekki í hjólastól á meðan
hún gæti stigið í fæturna.
Þarna urðum við frænkurnar
ósammála, báðar þrjóskar en hún
hafði betur.
Við létum okkur nægja að horfa á
kindurnar úr fjarlægð og fá okkur
hressingu. Síðar gátum við hlegið
að þessu og sennilega varð ferðin
eftirminnilegri fyrir vikið.
Fastheldni í skoðunum einkenndi
Ingu og ég var búin að læra það á
löngum tíma að mótmæla henni sem
minnst. Það hafði enga þýðingu því
hún var nefnilega þrárri en gengur
og gerist en samt sem áður létt í
skapi og tilsvör hennar gátu verið
bráðfyndin.
Pabbi minn var litli bróðir Ingu
og í miklu uppáhaldi, og naut ég
skyldleikans. Inga hafði einstakt
lag á að láta mig finna hversu vænt
henni þótti um mig. Hún hringdi
reglulega og byrjaði oftast á því að
segja að hana hefði langað að tala
við einhvern skemmtilegan og þá
dottið Vala frænka í hug. Við spjöll-
uðum um heima og geima og yfir-
leitt teygðist úr símtölunum því
stundum söng hún fyrir mig eða
spilaði á munnhörpuna góðu í sím-
ann. Hún bar umhyggju fyrir fjöl-
skyldu minni og spurði ávallt frétta
af börnunum og leitaðist við að
gleðja þau. Þegar hún var heilsu-
betri áður fyrr, prjónaði hún oft
sokka og gaf þeim, enda vissi hún að
enginn annar sinnti slíkum myndar-
skap í fjölskyldunni. Ég veit heldur
ekki hvor okkar var glaðari, ég eða
Inga, þegar hún gaf dóttur minni
gullfallegan hvítan prinsessukjól
sem hún hafði sjálf valið fyrir jólin
1998.
Inga var svo lánsöm að eignast
eina dóttur, Alvildu, og hún sagði
mér hversu ánægð og stolt hún væri
af henni. Ennfremur var hún ánægð
með tengdasoninn, Þóri. Inga sýndi
mér oft föt og gjafir sem þau Al-
vilda og Þórir höfðu fært henni frá
Ameríkuferðum sínum og gladdist
hún yfir hugulsemi þeirra.
Síðustu árin var Inga orðin
heilsulítil, veik fyrir hjarta og slæm
afgigt.
I janúar var hún lögð inn á
sjúkrahús þar sem hún fékk hvíld-
ina. Það er huggun harmi gegn að
vita að Inga mín er laus við veikindi
og þjáningar.
Ég sendi innilegar samúðarkveðj-
ur til Alvildu og Þóris og til allra
sem þótti vænt um Ingu frænku.
Guðrún Vala Elísdóttir.
Inga frænka átti sama forföður
og við, hann hét Þorsteinn Jónsson,
hafnsögumaður, f. 1793, frá Móabúð
í Eyrarsveit á Snæfellsnesi.
Við kynntumst henni ekki fyrr en
um 1950 er systir okkar flutti á
næsta bæ við hana. Hjá Ingu var
alltaf opið hús fyrir gesti og gang-
andi og kræsingar á borðum. Inga
var mjög gjafmild og þegar við syst-
urnar, Guðlaug og Olöf, giftum okk-
ur um líkt leyti árið 1955 gaf hún
okkur báðum 12 manna matarstell,
sem var mjög stór gjöf á þeirra tíma
mælikvarða. Þá um haustið veiktist
Unnur systir og varð að láta börnin
frá sér um tíma. Hulda systii- tók
strax eitt barnið og Inga frænka
bauðst þá til þess að fyrra bragði að
taka yngsta barnið, Ástu Maríu.
Hún lét sig ekki muna um það og
hafði þó tvö fósturbörn fyrir, Ulf og
Þorbjörgu. Ég man það eins og það
hefði gerst í gær þegar Inga tók við
litlu telpunni. Við Karl, maðurinn
minn, keyrðum hana upp að Litlu-
Vallá en Inga bjó þá þar. Inga tók
henni opnum örmum og umvafði
hana elsku sinni og hélt henni í
fangi sér þar til sú stutta vildi fara
að elta köttinn á heimilinu.
Inga gerðist nokkru síðar ráðs-
kona hjá Magnúsi stórbónda á Vallá
og eignaðist með honum dótturina
Alvildu Gunnhildi. Hún ber nöfn
mæðra þeirra beggja.