Morgunblaðið - 15.02.2000, Blaðsíða 54

^4 ÞRIÐJUDAGUR 15. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
^ Verður Reykjavík eitt eða tvö
kjördæmi við næstu kosningar?
HINN 8. september
1997 skipaði forsætis-
ráðherra nefnd til að
endurskoða kjördæma-
skipan og tilhögun
kosninga til Alþingis.
Nefndin var skipuð
samkvæmt tilnefningu
allra þingflokka er þá
tvoru á Alþingi. Þau
meginmarkmið sem
nefndin hafði að leiðar-
ljósi voru í fyrsta lagi
að gera kosningakerfið
einfaldara og skiljan-
legra. í öðru lagi að
draga úr misvægi at-
kvæða þannig að mis-
munur á fjölda kjós-
enda að baki hverju þingsæti yrði
ekki meira en 1:1,5 til 1:2 og í þriðja
lagi að gera þingsætafjölda allra
kjördæma sem jafnastan. Er það
mikið réttlætismál og hefði mátt
framkvæma mun fyrr.
Við síðustu alþingiskosningar var
kosið um þær breytingar er urðu á
jstjómarskránni vegna þessa. Ekki
*er þó vitað hvemig sú kosning fór því
fæstir höfðu nokkra hugmynd um að
þeir væru að kjósa um þessa stjóm-
arskrárbreytingu og því síður hvaða
stefnu stjórnmálaflokkamir settu
fram í þessu máli.
Þó var ljóst að sátt var í nefndinni
um þær breytingar sem hún lagði
fram. í breytingu á stjómarskrá lýð-
veldisins er kveðið á um að kjördæmi
skuli vera fæst sex en flest sjö. Mörk
þeirra skulu ákveðin í lögum, en þó
er heimilt að fela landskjörstjóm að
Anna
Kristinsdóttir
Vigdís
Hauksdóttir
ákveða kjördæmamörk í Reykjavík
og nágrenni. Þetta er nýmæli því áð-
ur vom mörk kjördæma sett í stjórn-
arskrá og þurfti að breyta henni í
hvert sinn ef breyta þyrfti kjör-
dæmamörkum. í hverju kjördæmi
skulu vera minnst sex kjördæmasæti
sem úthluta skal á grundvelli kosn-
ingaúrslita í kjördæminu. Ef kjós-
endur á kjörskrá að baki hverju
þingsæti, að meðtöldum jöfnunar-
sætum, em eftir alþingiskosningar
helmingi færri í einu kjördæmi en
einhverju öðm kjördæmi skal lands-
kjörstjórn breyta fjölda þingsæta í
kjördæmum í því skyni að draga úr
þeim mun.
Þetta þýðir í raun að búið er að
taka ákvörðun um að misvægi á milli
kjósenda í einstökum kjördæmum
verður ekki meira en einn á móti
tveimur.
Rutland þéttir,
bætir og kætir
þegar þakið
fer að leka
Rutland er einn
helsti framleiðandi
þakviðgerðarefna í
Bandaríkjunum
ÞP
&CO
Veldu rétta efnið - veldu Rutland!
Þ.ÞORGRÍMSSON & CO
ÁRMÚLA 29 S: 553 8640 & 568 6100

-v
Áhugaverð fyrirtæki
. Til sölu er ein þekktasta og heitasta hárgreiðslustofa landsins
þar sem er brjálað að gera og langur biðtími. Stofan er til sölu
eða jafnvel til leigu. Margir stólar. Sþennandi framtíðardaemi fyrir
hársnyrtifólk.
Bílaleiga sérhæfð með pallbíla og ferðahús. Er í góðu sambandi
við erlendar ferðaskrifstofur og mikið af pöntunum þegar komnar
fyrir næsta sumar sem fylgja með.
3. Mjög þekkt vélsmiðja með öllum tækjum og tólum sem þarf. Hús-
næðið er einnig til sölu sem er um 288 fm + milliloft. Mjög snyrtilegt
fyrirtæki sem allir kannast við.
4. Blómaverslun á mjög fjölmennum stað og mikið framtíðarfyrirtæki.
Selur einnig gjafavörur. Laus strax.
5. Tölvufyrirtæki sem flytur inn sínar vörur sjálft, er með smásölu
og þjónustuverkstæði. Hefur umboð fyrir eitt stærsta tölvufram-
leiðslufyrirtæki heimsins. Ýmis skipti möguleg, t.d. á húseign.
6. Lítill matsölustaður í Múlahverfinu sem selur heimilismat og er
lokað kl. 18 á daginn og um helgar.
7. Frystihús í Reykjavík sem er staðsett rétt við fiskmarkaðinn. Góð
frysti- og vinnsluaðstaða. Til sölu er 50% af fyrirtækinu og er verið
að leita eftir fiskvinnslumanni.
8. Kvenfataverslun til sölu, sem hefur starfað í 35 ár og selurfatnað
fyrir eldri konur. Tilvalið fyrir tvær samheldnar duglegar og brosandi
konur. Sanngjarnt verð.
9. Vantar þig pláss ofarlega við Laugaveginn? Til sölu er kvenfata-
verslun. Hægt er að kaupa bara innréttingarnar eða vörulagerinn
eða hvernig sem er. Hafið samband, það er gott að semja við okk-
ur.
Mikið af stórum fyrirtækjum á skrá.
Upplýsingar aðeins á skrifstofunni.
F.YRIRTÆKIASALAN
SUÐURVE R I
SlMAR 581 2040 OG 581 4755, REYNIR ÞORGRÍMSSON.
Einnig hversu mörg kjördæmin
verði fæst eða flest en nánari út-
færsla á kjördæmamörkum hefur
ekki verið lögfest. Utfærsla á kosn-
ingalögum er nú í höndum nefndar á
vegum forsætisráðuneytisins sem
skipuð er af fulltrúum allra flokka.
Gert er ráð fyrir að nefndin skili til-
lögum á yfirstandandi þingi.
Við breytingar á kjördæmamörk-
um koma óhjákvæmilega upp deilur
og sýnist sitt hverjum. Þó eiga lands-
byggðarkjördæmin það sameigin-
legt að stækka mjög mikið að um-
máli.
Við skiptingu Reykjavíkur í tvö
kjördæmi er í raun verið að kljúfa
eitt sveitarfélag í herðar niður. Borg-
arstjórn Reykjavíkur hefur enda
varað yið því í bréfi sínu til nefndar-
innar. A landsfræðilegum forsendum
ætti, ef menn sæju ástæðu til svo rót-
tækra breytinga, að ganga alla leið
og sameina Seltjarnarnes og Mos-
Kjördæmaskipan
Við skiptingu Reykja-
víkur í tvö kjördæmi
telja Anna Kristinsdótt-
ir og Vigdfs Hauksdótt-
ir að í raun sé verið að
kljúfa eitt sveitarfélag í
herðar niður.
fellsbæ einnig við tvískipt Reykja-
víkurkjördæmi. Raunveruleg rök
fyrir því að Reykjavík verði skipt í
tvö kjördæmi, eins og fram kemur í
skýrslu útgefinni af fyrrnefndri
nefnd finnast ekki. Hverjar eru þá
raunverulegar ástæður þess að lagt
er til að Reykjavík verði tvö kjör-
dæmi? Þær raddir hafa heyrst að eitt
stórt Reykjavíkurkjördæmi vegi allt
of þungt á móti helmingi minni
landsbyggðarkjördæmunum hverju
fyrir sig. Þetta finnast okkur vægast
sagt hlægileg rök.
Hagsmunir Reykjavíkurkjör-
dæmis hljóta alltaf að vera hinir
sömu jafnvel þótt það sé klofið. Sem
dæmi má nefna það að fyrirhuguð
vegtenging Reykjavíkur við Kjalar-
nes, sem er á hendi ríkisins yrði allt-
af hagsmunamál allra Reykvíkinga
en ekki bara Grafarvogsbúa eða
Vesturbæinga.
Þess vegna köllum við eftir full-
nægjandi rökum fyrir því hvers
vegna talið er betra að skipta
Reykjavík upp í tvö kjördæmi með
11 þingmenn í hvoru, í staðinn fyrir
eitt öflugt kjördæmi með 22 þing-
menn. Á meðan engin haldbær rök
koma fram í þessu mikilvæga máli,
sem snertir alla Reykvíkinga, sjáum
við engar forsendur fyrir því að
skipta kjördæminu.
Reykjavík er og á að vera stórt og
öflugt kjördæmi, með 22 þingmenn.
Anna er varaformaður Framsóknar-
félags Reykjavíkur og Vigdís er
varaþingmaður Framsóknarflokks-
ins í Reykjavík.
Ótvíræður ávinningur
markaðslauna
MARGT bendir tO að
það launakerfí sem er
ríkjandi á hinum al-
menna vinnumarkaði
sé úr sór gengið. Ein
meginkrafa Verzlunar-
mannafélags Reykja-
víkur í yfirstandandi
Igarasamningum við
Samtök atvinnulífsins
er að í stað þess komi
nýtt markaðslauna-
kerfi, sem fela mun í
sér margs konar ávinn-
ing fyrir launþega jafnt
sem atvinnurekendur.
Hér er um sameigin-
lega hagsmuni að ræða.
Úrelt kerfi við lýði
Launakerfið, eins og það lítur í
megindráttum út, er sett saman úr
hinu hefðbundna taxtalaunakerfi og
markaðslaunum, þar sem hinir
lægstlaunuðu eru á strípuðum töxt-
um. Það er síðan mismunandi hvem-
ig hver heildarlaunin eru eftir því
hvaða atvinnugreinar eiga í hlut. Al-
gengast er að umsamdir taxtar
myndi viðmið eða grunn þeirra
markaðslauna sem vinnuveitendur
og launþegar semja beint um. Þó að
þetta fyrirkomulag hafi skilað VR-
félögum rúmlega 160 þúsund króna
mánaðarlaunum á meðaltali fyrir
dagvinnu, eru á því margir alvarlegir
vankantar.
Mikilvægar leikreglur
Má þar fyrst nefna að þetta launa-
kerfi sem við lýði er í reynd, hefur
ekki sést á yfirborði vinnumarkaðar-
ins. Þetta má orða sem svo að það
hafi verið til á borði en ekki í orði. Af
þeim sökum er afar mikilvægt að VR
takist að ná samkomulagi þar sem
Kolbeinn
Sigurjónsson
markaðslaunakerfið er
viðurkennt í reynd.
Mikilvægt fyrir þá sök
að aðilar vinnumarkað-
arins verða að koma sér
saman um leikreglur
sem tryggja að bæði
launafólk og atvinnu-
rekendur mætist á
jafnréttisgrunni þegar
samið er um laun og
önnur kjör starfs-
manna. Án slíkra
reglna getur auðveld-
lega hallað á starfs-
menn í beinum launa-
samningum við
atvinnurekendur.
Launagreiðslm- fyrir-
tækja eru almennt ógagnsæjar auk
þess sem svör við ýmsum lykilspurn-
ingum liggja sjaldnast fyrir þegar
samið er um laun utan við ramma
umsaminna taxta. Hve mikið eiga
þættir á borð við starfsreynslu,
menntun og ábyrgð að vega í laun-
um? Og hvemig getur starfsmaður
fengið því sem best framgengt að
laun hans endurspegli þessa mikil-
vægu þætti?
Bæta verður hag lægstlaunaðra
Núverandi launakerfi kemur harð-
ast niður á þeim lægstlaunuðu, en
þeir mynda lungann úr þeim hópi
sem er gert að fylgja gildandi launa-
töxtum. Með því að hamla gegn eðli-
legri þróun á gamla taxtalaunakerf-
inu er því í reynd verið að halda í
þessi allt of lágu laun. Með nýju
markaðslaunakerfi myndast lag til
að taka sérstaklega á kjörum lág-
launafólks. Má í þessu sambandi
nefna vinnustaða- og fyrirtæjasamn-
inga. VR hefur að undanförnu staðið
að gerð slíkra samninga, sem hafa
Kjarasamningar
Með nýju markaðs-
launakerfí myndast lag,
segir Kolbeinn Sigur-
jdnsson, til að taka
sérstaklega á kjörum
láglaunafólks.
GrecianH
Fæst í apótekum og hársnyrtistofum
og Þín verslun
Er hárið að grána
og þynnast?
Þá er Grecian 2000
hárfroðan lausnin.
Þú þværð hárið, þurrkar, berð
froðuna í, greiðir og hárið
nær sínum eðlilega lit á ný,
þykknar og fær frískan blæ.
Einfaldara getur
það ekki verið.
Haraldur Sigurðsson ehf.,
heildverslun,
símar 567 7030 og 894 0952
fax 567 9130
E-mail landbrot@simnet.is
skilað bæði hækkun lægstu launa og
styttri vinnuviku í fjölda vinnu-
stunda talið.
Ávinningur sveigjanlegs
launakerfis
Einn alvarlegasti annmarki taxta-
launakerfisins felst tvímælalaust í
ósveigjanleika þess. Sú staðreynd að
markaðslaunakerfi hafi í reynd
þróast á undanförnum árum þvert á
gamla taxtakerfið, er til marks um að
þarfir vinnumarkaðarins rúmast illa
innan þess. Þetta á ekki hvað síst við
um sjálft vinnufyrirkomulagið og
þau ósveigjanlegu skil sem eru á
milli dagvinnu og yfirvinnu. Innbyrð-
is samspil dagvinnutaxta og yfirtíðar
stuðlar óhjákvæmilega að allt of
löngum vinnudegi stórra hópa launa-
fólks. Jafnframt bendir flest til að
þessi langi vinnudagur hamli beinlín-
is gegn eðlilegri þróun atvinnulífsins
til aukinnar framleiðni. Aukin fram-
leiðni er frumforsenda þess að al-
mennt launafólk geti búið við stöðug-
ar kjarabætur á næstu árum.
Kjarabarátta í takt við þarfir
vinnumarkaðarins
Meginrök nýs markaðslaunakerfis
eru einföld. Það verður að laga um-
hverfi kjarabaráttunnar að þörfum
vinnumarkaðarins. Þróun síðustu
áratuga sýnir að atvinnurekendur
hafa að stórum hluta hafnað gamla
taxtakerfinu, með því að semja beint
við starfsmenn um launkjör. Þá er
brýnt að samkomulag takist um
hvaða reglur skuli gilda í beinum
launasamningum, reglur sem
tryggja að vinnuveitandi geti ekki
einhliða ákveðið hver niðurstaða
slíkra beinna launasamninga verður.
Síðast en ekki síst veitir markaðs-
launakerfið mönnum svigrúm til að
stytta hinn óhóflega vinnudag sem
viðgengst hér á landi og bæta hag
hinna lægstlaunuðu.
Höfundur er sljórnarmaður í Versl-
unarmannaféiagi Reykjavfkur.