Morgunblaðið - 16.02.2000, Blaðsíða 29

Morgunblaðið - 16.02.2000, Blaðsíða 29
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. FEBRÚAR 2000 29 LISTIR Morgunblaðið/Sigrún Eftir að hafa heimsótt bókmenntasafnið í Himeji, vestan við Kobe í Japan, er óhætt að slá því fóstu að áhrifamikil bygging og hugvitsamleg innrétting er vísasti vegurinn til að lyfta bókmenntunum á þann stall sem þær eiga skilinn. Safn um bók- menntir sem ekki er aðeins bókasafn Ef Islendingar vilja ekki aðeins vera bók- menntaþjóð í orði heldur einnig á borði ættu þeir að reisa bókmenntunum safn, hugsaði Sigrún Davíðsdóttir er hún gekk um bókmenntasafnið í Himeji. GETUR bókmenntasafn verið annað og meira en bara bókasafn? hugsar kannski einhver, þegar hugtakið bókmenntasafn ber fyrir augu. Eftir að hafa heimsótt bók- menntasafnið í Himeji, vestan við Kobe í Japan, er óhætt að slá því föstu að áhrifamikil bygging og hug- vitsamleg innrétting er vísasti veg- urinn til að lyfta bókmenntunum á þann stall sem þær eiga skilinn. Safnið er frá 1991 og er í bygg- ingu, sem einn helsti arkitekt Jap- ana, Tadao Ando, hefur teiknað. Sjálf sýningin er samsett af vegg- spjöldum og ljósspjöldum, hlutum er tengjast skrift, og litlumstofum sem eiga að minna á vinnustofur rithöf- unda, sem kynntir era. Jafnvel sá sem er ómálga á japönsku kemst ekki hjá að hrífast yfir hugvitinu og hugmyndafluginu sem allt safnið ber vott um. Hugvit og hugmyndaflug Þegar inn í safnið kemur verður fyrst fyrir gangur, sem eins og vind- ur sig utan um húsið og upp á aðra hæð. Fyrir ofan era gluggar og opið svæði. A veggjunum er ljósatöílur með myndum af ýmsu því sem teng- ist japönskum bókmenntum, en án skrifaðra skýringa. Aðeins er um að ræða myndir, sem örva ímyndunar- aíl og ýta undir hugi'enningatengsl. Þar fyrir innan er sýning á ýmsu því elsta er tengist japönskum bók- menntum og upphafí þeirra. Uppi á annarri hæð era básar um einstaka íithöfunda. Þar getur að líta bæði uppköst, myndir úr vinn- ustofum og ýmsa smáhluti sem rit- höfundarnir hafa haft í kringum sig. Með þessu móti er dregin upp skemmtileg mynd af hverjum og ein- um og þannig varpað ljósi á viðkom- andi höfund. Hér hafa innfæddir og aðrir jap- önskumælandi gestir að sjálfsögðu meira aðgengi að höfundunum, þar sem þeir geta lesið sér til um verkin og gluggað í handritin. Það breytir því þó ekki að með þessari nálgun fæst heillandi mynd af hverjum höf- undi, jafnvel fyrir þá ólæsu. Heimsókn á safnið vekur upp hugsanir um hvað safnatækni, listin að stilla upp og sýna hluti, er orðin háþróuð víða. Gildi safna felst ekki lengur aðeins i þeim hlutum sem þar eru, heldur í vaxandi mæli í hvernig hlutunum er fyrirkomið. Safn eins og Þjóðminjasafnið er smám saman að öðlast annað og nýtt gildi. Það fer Bókasafn fyrir fræðimenn. nefnilega að verða áhugavert sem safn yfír safnastefnu fyrri tíma, al- veg burtséð frá þeim hlutum, sem þar eru. Safnbyggingin: Aðdráttarafl í sjálfu sér Góð viðbót við sjálft safnið er svo húsið sem hýsir það. Arkitektinn, Tadao Ando, er 58 ára, fæddur 1941. Þegar hann var tveggja ára var ákveðið að hann skyldi alast upp hjá ömmu sinni í Osaka. Þangað fór hann og fékk um leið nafn ömmu sinnar, Ando. Hann býr enn í Osaka og meira að segja í húsi ömmunnar, byggðu úr hefðbundnum japönskum efniviði, tré og pappír, þótt sjálfur noti hans helst steinsteypu. Vinnu- stofa hans er í miðborg Osaka. Sem ungur maður ferðaðist hann um Evrópu, flakkaði á milli frægra bygginga og teiknaði. Þegar heim kom fikraði hann sig smám saman yfír í byggingarlistina, en fór aldrei í nám í arkitektúr. Hann hefur síðan verið gestaprófessor við viður- kennda háskóla eins og Yale, Harv- ard og Columbia-háskólann. Af áhrifavöldum nefnir hann hinn franska Le Corbusier, sem hann kynntist á táningsaldri er hann rakst á bók um hann á fornbókasölu, en einnig menn eins og Bauhaus- meistarann Mies van der Rohe, hinn fínnska Alvar Alto og bandarísku arkitektana Frank Lloyd Wright og Louis Kahn. Fonnin sem oft einkenna bygg- ingar Ando eru hringlaga form, brot- in upp af hyrndum formum. En eitt helsta aðalsmerki hans er hvernig hann nýtir steinsteypu. í meðferð hennar kemur fram ást Ando á hand- verkinu, sem er mikilvægur hlekkur í vinnubrögðum hans og hugsun. Sjálfur hefur hann sagt að helst vildi hann geta reist hús með eigin hönd- um, því hann heillast af efniviðnum og meðferð hans. Steinsteypuna vinnur hann á sér- stakan hátt frá upphafi. Hann notar trémót, sem hann formsveigir í þau form sem hann sækist eftir. Þessi trémót era lökkuð að innan til að fá sem sléttast yfirborð. Steinsteypuna slípir hann síðan þannig að áferðin verður silkimjúk og gljáandi, ein- staklega heillandi og öldungis engu öðra lík. Steinsteypan á húsum Ando er eins langt frá venjulegri stein- steypu og hugsast getur. Annað einkenni í steinsteypuverk- um Ando eru kringlótt för í stein- steypunni. Trémótin eru boltuð sam- an og það era boltarnir úr mótunum sem setja mót sitt á veggina. Annars vegar er það silfurgljáinn á veggjun- um, hins vegar boltaförin sem ein- kenna byggingar Ando. Japönsk einkenni í vestrænni útfærslu Bókmenntasafnið í Himeji er ein af meginbyggingum Ando og ber einkenni hans, bæði hvað form og efnismeðhöndlun varðar. Eins og fleiri japanskir arkitektar hefur hann ekki aðeins augun á vestrænni byggingarlist, heldur einnig þeirri japönsku. Meðfram tröppunum upp að safninu sitrar lækur. Vatn er alls staðar nálægt í japanskri byggingar- list. í Evrópu er eftir Ando listaskóli Benetton í Treviso á Ítalíu og bygg- ing hjá Vitra-húsgagnaverksmiðj- unni í Þýskalandi. A Expo í Sevilla 1992 var japanski skálinn hannaður af Ando. Hann hefur fengið flestar þær viðurkenningar sem hlotnast arkitektum, bæði heima og heiman. Árið 1992 fékk hann arkitektúrverð- laun Carlsberg og 1995 fékk hann Pritzker-verðlaunin. Leik- fangalíf KVIKMYIVPIR Bfohöllin, K r i n g 1 u - b í ó, R e g n b o g i n n, Sljörnubíó, IV.vja 15 íó Akiircyri og Keflavík LEIKFANGASAGA2 - „TOYSTORY 2“ Aðalleikstjóri John Lassiter. Hand- ritshöfundur John Lassiter, Peter Docter. Tónskáld Randy Newman. Kvikmyndatökustjóri Sharon Cala- han. Teiknimynd. íslensk talsetn- ing. Aðalraddir Felix Bergsson, Magnús Jónsson, Ragnheiöur Elín Gunnarsdóttir, Harald G. Haralds, Arnar Jónsson, Steinn Armann Magnússon, Hjálmar Hjálmarsson, Karl Ágúst Úlfsson, Sigrún Edda Björnsdóttir, Þórhallur „Laddi“ Sigurðsson, ofl. Lengd 92 mín. Bandarísk. WaltDisney, 1999. ANNAR kafli Leikfangasögu er öragglega ekki sá síðasti, svo vel hef- ur tekist að sauma aftan við þann fyrri - enda bauð hann uppá frábæra tölvugrafík og persónusköpun. Þau era dálítið sérstök, gullin í dótakass- anum hans Alla. Að þessu sinni lendir Viddi kúreki í ægilegum málum: ki-umlunum á ófyrirleitnum leik- fangasala sem hyggst selja Agga til Japans fyrir morðfjár. Aggi á sér nefnilega fortíð, á sínu blómaskeiði var hann vinsælastur sjónvaips- stjarna, ásamt kúrekastelpunni Dísu, Gullgrafaranum, ogfleiri gullum sem komu fram í þáttunum - sem rannu sitt skeið á enda þegar Sputnik og geimfarabrúður lögðu undir sig leik- fangaheiminn. Viddi er síðasta brúð- an sinnar tegundar og hafa nú allar lent í sölumannski'umlunni sem fer umsvifalaust með þær út á flugvöll, áleiðis til Japan. Viddi á vitaskuld hauk í homi, sem er Bósi Ijósár og situr ekki auðum höndum er hann sér leikfangasalann stela besta vini sínum, heldm’ safnar hði í dótakassanum og leggur hópm'- inn í leiðangm' til bjargar Vidda. Sagan er hröð og skemmtileg og hugmyndaílugið með ólíkindum. Leik- fangasaga 2 er ekki aðeins góð afþrey- ing fyrir bömin heldur engu síður fyrir foreldrana, ömmm’nai' og ekki spurn- ing um afana. Það er kafað ofan í sálar- líf og hugmyndaheim leikfanga og hegðun þem’a skýrð í rökréttu sam- hengi. Tengslin milli þeirra og hinna ungu eigenda eru dæmalaust eðlileg í meðförum höfundanna, nánast hjartnæm. Það þai-f snillinga til að gera myndir sem þessar, sem dæmi, að glæða líf með einföldum borðlömp- um og gera hegðun þeirra bráðfyndna. Að auki flétta hnyttnir handritshöf- undamir frægum fígúram og ævin- týramyndum á borð við Stjömustríð og Pöddulíf, inní söguþráðinn og kór- óna svo grínið í lokin með sýningu á mislukkuðum upptökum(I). Islensku þættirnir, þýðingin, radd- irnar og talsetningin eru óaðfinnan- legir, enda vanir menn í hverju rúmi og ástæðulaust að nefna einn öðram fremur. Aðalatriðið er að engum þarf að leiðast, Leikfangalíf 2 er eldhress upplyfting fyrir alla aldurshópa. Sæbjörn Valdimarsson Leikritið á undanhaldi London. Morgunblaðið. BREZKUM leikhúsum hefur verið tilkynnt að þau verði í framtíðinni að leggja minni áherzlu á hefðbund- in leikrit og meiri á nútíma tækni- leiki, ef þau vilja vera gjaldgeng til opinberra styrkja. Leikritin njóta minnkandi vin- sælda almennings, en tæknileikir með leysigeislum, þolfimi og myndbandstækni eiga frekar upp á pallborðið hjá unga fólkinu. The Daily Telegraph segir að um fimm- tíu leikhúsum hafi verið send fram- angreind skilaboð; þau séu flest á landsbyggðinni, en nokkur í Lon- don, utan West End. í þessum hópi er m.a. Royal Court í London, þar sem margir af mestu leikurum Breta hafa stigið fyi-st á svið. Þessi tilmæli hafa vakið mótmæli leikara, sem segja leikhúsin á landsbyggðinni nauðsynlega upp- eldisstöð fyi’ir leikara, leikstjóra og leikritahöfunda. Leikarinn Tom Conti, sem er nýkominn úr leikferð um landið með leikrit Neils Simon, „Last of the Red Hot Lovers“, seg- ir að ef eitthvað sé, ættu menn frek- ar að leggja aukna áherzlu á góð leikrit og góðan leik en draga úr gildi þessa. Hann segir leikhópinn hafa sýnt fyrir fullu húsi, hvar sem hann kom. Könnunin, sem varð kveikjan að framangreindum tilmælum, var gerð á vegum enska listaráðsins með ríkisstjórnina að bakhjarli. Þar kemur m.a. fram, að erfitt hefur reynzt að halda úti hefðbundinni leikstarfsemi og því þurfí leikhúsin að endurskoða starf sitt ef þau vilji eiga von á aðstoð til þess að lifa af. LISTMUNIR Erum að taka á móti verkum á næsta listmunauppboð. Fyrir viðskiptavini leitum við að góðum verkum eftir Jón Stefánsson, Nínu Tryggvadóttur, Þorvald Skúlason, Gunnlaug Blöndal, Gunnlaug Scheving, Þórarin B. Þorláksson, Kristínu Jónsdóttur og Louisu Matthíasdóttur. Gallerí Fold Rauðarárstíg 14—16, sími 551 0400. fold@artgalleryfold.com www.artgaileryfold.com
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.