Morgunblaðið - 16.02.2000, Blaðsíða 38

Morgunblaðið - 16.02.2000, Blaðsíða 38
38 MIÐVIKUDAGUR 16. FEBRÚAR 2000 MORGUNBLAÐIÐ UMRÆÐAN Hagkvæm millirikj aviðskipti ORÐASKIPTI okk- ar Úlfars Haukssonar um ESB hér í blaðinu gefa tilefni til þess, að við skoðum meginþætti þess milliríkjavið- skiptakerfis, sem við búum við, af því að þá verður Ijósara, hvort eða hvaða breytinga er þörf í þágu okkar hags- muna. Grundvallaratriði í þessu sambandi er, að Island hefur verið og er að miklu leyti enn í hag- rænum skilningi einnar útflutningsgreinar ríki. Þetta stafar af því, að efnahagsleg gæði landsins eru fyrst og fremst í sjónum umhverfis. Við flytjum að mestu út aðeins eina vör- utegund: fisk, mismunandi unninn og verkaðan, en þurfum að flytja inn flestar iðnvörur, vélar, olíur og tæki, svo og daglegar neysluvörur nema „ mjólkurafurðir, kjöt og fisk. Af þessu *leiðir, að á meðal mestu hagsmuna- mála fslands er að eiga greiðan að- gang að frjálsum mörkuðum fyrir fisk og fiskafurðir, geta stundað frjálsa milliríkjaverslun og keypt innflutningsvörur á samkeppnishæf- um kjörum. Þessir góðu fiskmarkaðir hafa meginhluta síðustu aldar verið þau Evrópuríki, sem eru aðilar að Atl- antshafsbandalaginu. Ég tók á sínum tíma saman hlutdeild þeirra í millir- íkjaviðskiptum okkar tímabilið 1895- ■ 1974. Þá komu að meðaltali 82% af innflutningi okkar frá núverandi Na- to-ríkjum og 71% af út- flutningi okkar fór til þeirra. Þessi sam- þjöpppun viðskiptanna hjá þeim stafaði ekki af aðild að bandalögum því þau urðu ekki til fyrr en um og upp úr miðri síðustu öld. Hún stafaði heldur ekki af neinni fyrirgreiðslu- góðmennsku þeirra við okkur. Nei. Þessi mill- iríkjaviðskipti byggð- ust einfaldlega á þörf- um og lögmálinu um framboð og eftirspum. Hjá okkur var framboð af fiski, sem við þurft- um að selja, hjá þeim eftirspurn eftir fiski, sem þeir þurftu að kaupa. Við- skiptin voru í þágu beggja og báðum hagstæð. Þessi grundvallaratriði um framboð og eftirspum og báðum hag- stæð frjáls milliríkjaviðskipti era enn til staðar. Milliríkjaviðskipta- kerfí okkar Þegar grannt er skoðað sést, að milliríkjaviðskipti okkar hvíla aðal- lega á 5 eftirtöldum grandvallaratrið- um: 1) Við eram sjálfstætt og fullvalda ríki, óháð yfirþjóðlegum stofnunum við mótun og framkvæmd stefnu okk- ar í milliríkjaverslun, tolla- og gjald- eyrismálum, með þeim einum tak- mörkunum, sem við höfum samið um varðandi samningssvið EES; versl- um á frjálsum mUliríkjamarkaði við þau ríki, sem er okkur hagstætt; ráð- ESB Tvíhliða samningur af þessu tagi, segir Hannes Jónsson, var einmitt það sem Francois Mitterrand mælti með á frétta- mannafundi í Reykjavík. um sjálf okkar utanríkisverslun, tolla- og viðskiptastefnu. 2) Við gerðumst aðilar að GATT 1968, en því var breytt í Alþjóðavið- skiptastofnunina (WTO) í Genf 1994. Aðildarríkin vora 132 í ársbyrjun 1999 og skipta á milli sín yfir 80% af utanríkisverslun heims. Markmið stofnunarinnar er að stuðla að ftjáls- um milliríkjaviðskiptum, afnámi mis- mununar viðskiptakjara, vinna að af- námi inn- og útflutningstolla á gagnkvæmnisgrandvelli, m.a. með samningum um bestu kjara viðskipti. WTO er ekki yfirþjóðleg stofnun, að- ildarríkin halda óskertu fullveldi, og fyrir þau gilda þeir samningar einir, sem þau hafa sjálf samþykkt og telja sér hagkvæma. Með vexti og viðgangi WTO gætu smærri svæðabandalög eins og ESB með tíð og tíma orðið óþörf á sviði viðskipta. 3) Síðan 1970 eigum við aðild að EFTA. Þar nutum við fríverslunar með iðnvörur frá upphafi og að auki með sjávarafurðir frá 1. júlí 1990. ÁRNI Snævarr for- seti Alliance Frangaise ritar grein í Mbl. 20. jan. sl. undir fyrirsögn- inni „Burt með dönsk- una, upp með frönsk- una!“ Þótt ekki verði fallist á þá stefnu sem fólgin er í þessari upphrópun, flytur grein Ama eigi að síður þann boðskap, sem taka má undir, að íslendingum ber að átta sig á því að ensku- kunnátta er enginn höf- uðlykill að hverri gátt heimsmenningar og heimsviðskipta. Enska er vissulega útbreitt tungumál. Hún er móðurmál og vinnumál margmillj- óna, auk þess í mörgu viðtekið sam- skiptamál menntafólks og kaup- sýslumanna afarvíða um heims- * byggðina, — svo langt sem það nær. Þar fyrir er hún ekki það allsherjar- heimsmál sem oft er alið á. Ég er því sammála Arna Snævarr um nauðsyn þess að Islendingar verði sér úti um fjölþætta tungu- málakunnáttu. Islendingum er m.a. gagnlegt að kunna frönsku, t.a.m. kaupsýslumönnum og menntamönn- um í flestum greinum. Á það má raunar benda að kennsla í frönsku á sér langa hefð í æðri skólum hér á landi. Nemendur sem áhuga hafa og skilning á hagnýtu gildi frönskunáms k eiga þess kost að fá góða undirstöðu- ' menntun í því máli innan skólakerfis hér á landi. Þarf ekki að kvarta und- an því. Þar að auki standa áhugafólki til boða ýmiss konar námskeið í frönsku og öðram tungumálum utan skólakerfis. Alliance Frangaise kem- ur sannarlega við þá sögu. Franska heldur enn stöðu sinni • -r'sem eitt af heimsmálunum jafnframt því sem hún er hagnýtt „evrópumál" a.m.k. að því er tekur til suður- og austurhluta álfunnar. Sá sem hefur gott vald á frönsku ásamt ensku er vel búinn til ferðalaga og kaupsýsluerinda. Það er því full ástæða til að taka undir með Arna um mikilvægi frönsku- kunnáttu. En nú kem ég að því sem mér finnst athuga- vert við skoðanir hans. Arni Snævarr leggur til að Islendingar striki dönsku út af námsskrá íslenskra skóla og fylli upp í eyðuna með auk- inni frönskukennslu. Svo ákafur er hann í þessu baráttumáli að hann Danskan ✓ Ef Islendingar ráðast ------------------7------ undur áraburð Arna Snævars um að útrýma dönsku úr íslensku skólakerfi, segir Ingvar Gíslason, eru þeir að svíkja sjálfa sig. velur grein sinni háværa upphrópun sem fyrr segir. Hér skýtur formaður fransk-íslenska menningarfélagsins meira en lítið yfir markið. Hvað íslenskar aðstæður varðar er ótækt að stilla upp slíkum and- stæðum (sem er hreinn tilbúningur), að egna saman dönsku og frönsku. Hversu mikilvæg sem franskan er og vert að gera henni hátt undir höfði, er jafnvíst að danska er svo nátengd íslenskri sögu og menningu að það væru svik við söguna og menninguna að kenna ekki dönsku í íslenskum skólum. Menningarlega jafngilti það því að Islendingar væra ekki læsir á ýmsar undirstöðuheimildir sinnar eigin sögu. Islendingar era Norður- landamenn, (Skandinavar, svo skelfileg sem sumum finnst nú sú nafngift) og ekki nema á yfirborðinu. „Evrópumenn“ (sem nú er þrástag- ast á), enda hugtak sem enginn veit hvað merkir, ef nánar er að gáð, en er fyrst og fremst pólitískt skrau- tyrði Evrópufíkla eins og þeir gerast um þessar mundir. Nú liggur við að sá þyki mestur sem fúsastur er til að brjóta niður pólitískar og menning- arlegar hefðir, ef það má verða til framdráttar óskýrgreindri „Evróp- ustefnu" og þeim „kapitaliska gló- balisma“, sem telja má einhvern hinn hræsnisfyllsta boðskap um ein- ingu mannkyns að svo komnu. Ef íslendingar ráðast undir ára- burð Árna Snævars um að útrýma dönsku í íslensku skólakerfi era þeir að svíkja sjálfa sig, praktískt og menningarlega. Praktískt leyfi ég mér að segja vegna þess að Islend- ingar, sem af ýmsum ástæðum setj- ast að erlendis tímabundið eða til langdvalar, velja sér öðra fremur búsetu á Norðurlöndum, ekki síst í Danmörku. Hvort íslendingar ná fullkomnu valdi á dönsku (eða öðra Norðurlandamáli) kemur þessu ekk- ert við, enda næsta fátítt að fólk sé tvítyngt og þykir hvergi tiltökumál. Útlendingar læra sjaldnast framandi mál svo vel að ekki megi heyra á mæli þeirra að þar fer útlendingur. Hvað hagnýtt gildi dönsku varðar (eða annars norræns tungumáls) er skylt að muna að íslendingar eiga aðild að fjölþættu norrænu sam- starfi, ekki á vegum hins opinbera einvörðungu, heldur og engu síður í nafni frjálsra félagasamtaka af ýmsu tagi, fleiri en tölu verði á komið. Danska er íslendingum gagnleg skólanámsgrein. Nær væri að efla og bæta dönskukennslu í landinu en draga úr henni, hvað þá að leggja hana niður. Höfundur er fyrrverandi al- þingismaður og ráðherra. Svik við sögu og menningu Ingvar Gíslason EFTA er ekki yfirþjóðleg stofnun. Hvert aðildarríkið rekur sjálfstæða og óháða viðskipta- og tollastefnu og gerir viðskiptasamninga við önnur ríki að vild. Þannig hafa EFTA-ríkin gert tvíhliða fríverslunarsamninga við 13 ríki síðasta áratug og í sjónmáli er fríverslunarsamningur við Kanada og e.t.v. fleiri Ameríkuríki. 4) Á grandvelli EFTA-aðildar gerðum við tvíhliða fríverslunar- samning við Efnahagsbandalagið 1972, en það samdi fyrir hönd aðildar- ríkjanna, sem höfðu afsalað sér til þess fullveldi til slíkrar samnings- gerðar. Samkvæmt honum nutum við ekki aðeins fríverslunar með iðnvör- ur, heldur einnig meginþorra sjáv- arafurða. Það sem máli sldptir af því sem var undanþegið vora saltsíld, saltfiskur, skreið, flatfiskur. 5) í samstöðu með EFTA-ríkjun- um gerðum við EES-samninginn við ESB í Oporto 1992 um takmarkaða fríverslun, ljórfrelsið og gildi laga- reglna ESB á samningssviðinu. Þetta milliríkjaviðskiptakerfi í heild sinni hefur í meginatriðum reynst okkur vel í hagrænum skiln- ingi, þótt gildi lagareglna ESB á samningssviðinu sé mikill ókostur. Útflutningur okkar til EES-ríkjanna hefur að undaníornu verið um 69%, innflutningur um 65%. Það er aðeins minna en viðskipti okkar við núver- andi NATO-ríki tímabilið 1895-1974, sem vora 71% og 82% að meðaltali. Markaðsstaðan þá og nú endurspegl- ar því fyrst og fremst grandvallara- triði framboðs og eftirspumar sjáv- arafurða í frjálsum viðskiptum í dag og alla síðustu öld. Óskastaða Til era þeir menn, sem lýst hafa þörf okkar fyrir að hugleiða ESB-að- ild, ef Noregur og Sviss gerðust aðilar og gerðu þar með EES óvirkt. I dag benda líkur ekld til aðildar þessara ríkja næsta áratuginn eða svo. En jafnvel þótt það ólíklega gerðist, skapaðist engin nauðung fyrir okkur. Þvert á móti myndaðist þá óskastaða. Á grandvelli breyttra aðstæðna gæt- um við þá gert sanngimiskröfu um, að EES-samningi okkar yrði breytt í tvíhliða samning við ESB, stofnana- kaflar EES felldir niður, ákvæðin um „acquis communautaire" og fullveld- istalanarkanimar felldar niður, fn- verslunarákvæðin um sjávarafurðir aukin og breytt til samræmis við ákvæðin í EFTA-samningunum. Þannig yrði staða okkar á Evrópum- arkaði enn betri en hún er í dag. Full- veldi okkar og sjálfstæði mundu styrkjast aftur. Og áfram héldum við svo að versla við Evrópuríkin á grundvelli lögmálsins um framboð og eftirspum, frjáls milliríkjaviðskipti og okkar bestu hagsmuni, eins og við gerðum alla sfðustu öld. Tvíhliða samningur af þessu tagi var einmitt það, sem Francois Mitt- errand, Frakklandsforseti, mælti með á fréttamannafundi í Reykjavík 29. ágúst 1990, en fyrr á því ári höfðu bæði Sjálfstæðisflokkur og Kvenna- listi mælt með þessari stefnu á Al- þingi. Þessi viðskiptastefna gagnvart ESB var þá og er enn okkar besti kostur. Höfundur er fyrrverandi sendiherra. Tillaga að mislægum gatnamótum Miklubrautar og Kringlumýrarbrautar. Skipulagsslys í umferðarmálum UM GATNAMÓT Miklubrautar og Kringlumýrarbrautar fara tæplega 70 þúsund bifreiðar daglega. Á þessum gatnamótum er öryggi vegfarenda í lág- marki og árekstrar og slys á farþegum mjög tíð. Það er öllum ljóst að þetta ástand er óviðun- andi og fer versnandi dag hvern. I aðalskipulagi Reykjavíkur 1990-2010, sem unnið var undir for- ystu sjálfstæðismanna og staðfest 1991, var Umferðin R-listinn, segír Vil- hjálmur Þ. Yilhjálms- son, ætlar einungis að setjaljósastýrðar beygjuakreinar á Kringlumýrarbrautina. gert ráð fyrir mislægum gatnamót- um á þessum stað. Borgarfulltrúar R-listans era á hinn bóginn algjör- lega á móti því að þetta verði gert og í aðalskipulagi Reykjavíkur 1996- 2016 sem unnið var á ábyrgð R-list- ans var þessi stefnu- mörkun felld út. Sjálf- stæðismenn fluttu þá tillögu um að áfram yrði gert ráð fyrir að gatnamót Miklu- brautar og Kringlu- mýrarbrautar yrðu mislæg til að auka umferðaröryggi og greiða fyrir umferð- inni en R-listinn felldi tillöguna. R-listinn ætlar ein- ungis að setja ljósa- stýrðar beygjuakrein- ar á Kringlumýrar- brautina og lætur þar við sitja. Þessi aðgerð lengir biðtímann og minnkar afköst- in á gatnamótunum. Ennfremur er mjög líklegt að þessi framkvæmd hafi þær afleiðingar í för með sér að umferð aukist í nærliggjandi íbúða- hverfum. Þessi vinnubrögð R-listans geta ekki flokkast undir neitt annað en stórt skipulagsslys í umferðar- málum og sýna jafnframt algjört skilnings- og ábyrgðarleysi á þeim umferðarvanda sem nú á sér stað við þessi fjölförnustu gatnamót lands- ins. Er ekki kominn tími til að Reyk- víkingar grípi í taumana og reyni með einhverjum hætti að koma vit- inu fyrir borgarfulltrúa R-listans í þessu máli? Höfundur er borgurfulltrúi. Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.