Morgunblaðið - 22.03.2000, Page 1

STOFNAÐ 1913
69.' TBL. 88. ARG.
MIÐVIKUDAGUR 22. MARS 2000
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Reiði í Færeyjum vegna „þjóð-
ernisútreikninga“ Dana
Saka dönsku
stjórnina um
trúnaðarbrest
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
„VIÐ ákváðum að birta tillögur okkar
í heild vegna þess, að með þvi að birta
brenglaða útreikninga var látið líta út
eins og við gerðum mjög ósanngjarn-
ar kröfur,“ sagði Hogni Hoydal, sem
fer með sjálfstæðismálin í færeysku
heimastjórninni á blaðamannafundi í
Kaupmannahöfn í gær.
Það hefur vakið reiði í Færeyjum,
að í áðumefndum útreikningum hef-
ur verið reiknað út hvað Færeyingar í
Danmörku kosti Dani og þar með
virðist kostnaðurinn af Færeyjum
mun hærri en ella. Slíka þjóðernis-
útreikninga álíta bæði Hogni Hoydal
og Anfinn Kallsberg lögmaður væg-
ast sagt ósmekklega.
Danir benda einnig á, að í færeysku
tillögunum sé ekki gert ráð fyrir að
Færeyingar greiði Dönum skuldir, er
nema 44 milljörðum íslenskra króna.
Hogni segir, að þótt Færeyingar vilji
byrja skuldlaust, þá spari Danir á til-
lögunum þegar fram í sæki.
Þegar Hogni Hoydal kynnti fær-
eysku tillögumar í gær sagði hann að
ekki hefði verið ætlunin að birta þær
meðan viðræður stæðu y&-, enda
ekki venjan að semja fyrir opnum
tjöldum. Eftir viðbrögð Pouls Nymps
Rasmussens, forsætisráðherra Dan-
merkur, á fundinum á föstudaginn og
útreikninga danska fjármálaráðu-
neytisins sagði hann, að Færeyingar
vildu sýna hvað þeir hefðu í huga.
„Það er fjarri lagi að við séum að
tala um aðlögunartíma upp á 50-80
ár, heldur upp á 15 ár. Að þeim tíma
liðnum geta hvorir um sig sagt samn-
ingum upp og þá falla allar skuldbind-
ingar niður,“ segir Hpgni Hoydal.
Um útreikninga danska fjáimála-
ráðuneytisins á kostnaði Dana af
Færeyingum í Danmörku sagði hann,
að þeir væm hrein móðgun við Fær-
eyinga. „Þetta era einhvers konar
þjóðemisútreikningar, sem okkur
finnast fjarri lagi. Færeyingar í Dan-
mörku era danskir ríkisborgarai- og
þá um leið tekjulind í Danmörku."
Skuldir gefnar eftir
Eins og er nema skuldir Færey-
inga viðDani 44 milljörðum íslenskra
króna. Árlegt framlag Dana til Fær-
eyja er um 13 milljarðar ísl. kr. en frá
því dragast 3,23 milljarðar, sem eru
afborgarnir og vextir af skuldinni.
Samkvæmt þessu verða Færeyingar
búnir að greiða hana að fullu 2018 að
óbreyttum forsendum.
Tillaga Færeyinga nú er að helm-
ingur af framlagi Dana falli strax nið-
ur, það er 6,5 milljarðar ísl. kr. Högni
tekur einnig fram, að auk niðurskurð-
arins á danska framlaginu muni Fær-
eyingar taka við málaflokkum, sem
kosti 4-5 milljarða kr. á ári.
Danskir fjölmiðlar sögðu í gær, að
íslenska ríkisstjómin hefði boðist til
að hafa milligöngu í deilunni, en Poul
Nyrap Rasmussen hafnaði því að-
spurður. Einhvers misskilnings virð-
ist gæta í þessu því að Davíð Oddsson
forsætisráðherra lýsti yfir á þingi, að
ríkisstjórnin hygðist ekki hafa frum-
kvæði að slíkri milligöngu en taka
hana til athugunar ef um yrði beðið.
■ Sjálfstæði/27
Páfi í Landinu helga
Jóhannes Páll páfi II kom til Lands-
ins helga, Israels, í gær. Kom hann
með jórdanskri flugvél frá Amman
til Tel Aviv og fór þaðan með þyrlu
til Jerúsalems. Var viðbúnaður
ísraelsku lögreglunnar gífurlegur
og vörðuðu vopnaðir menn með
hunda alla leiðina frá lendingar-
stað þyrlunnar til dvalarstaðar
páfa á Olíuijalli. Hafa stjórnvöld
sérstakar áhyggjur af mótmælaað-
gerðum bókstafstrúaðra gyðinga
en þeir hafa margir haft í hótunum
við páfa. Um 2.000 erlendir frétta-
menn eru í ísrael til að fylgjast með
heimsókninni. Hér er páfi við kom-
una til Tel Aviv. Honum til hægri
handar er Ezer Weizman, forseti
Israels, og á vinstri hönd honum
Ehud Barak forsætisráðherra.
■ Hvetur/25
Heimsókn Clintons Bandaríkjaforseta til Indlands
Asáttir um að bæta
samskipti ríkjanna
Nýju-Delhí, AP, AFP, Reuters.
BILL Clinton Bandaríkjaforseti og
Atal Bihari Vajpayee, forsætisráð-
herra Indlands, sömdu í gær um að
bæta samskiptin og auka efnahags-
tengsl ríkjanna en opinber heimsókn
Clintons til Indlands hófst í gær. „Við
höfum ekki sinnt samskiptum ríkj-
anna sem skyldi í tvo áratugi," sagði
Clinton við fréttamenn „og úr því
verðum við að bæta.“ Fjöldamorð á
sikhum í Kasmír í fyrrakvöld varpaði
þó skugga á heimsóknina en Clinton
og Vajpayee fordæmdu þau harðlega.
Clinton og Vajpayee náðu ekki
Sumri
fagnað
Kúrdar fógnuðu í gær sumri og
nýju ári að sínum sið með því að
stökkva yfir logandi köst. í Tyrk-
landi er hins vegar amast við öllu
sem minnir á að Kúrdar þar f landi
eru sérstökþjóð, 12 milljónir
manna, og voru a.m.k. 147 menn
handteknir fyrir að taka þátt í þess-
um „ólöglegu“ hátíðahöldum í Ist-
anhul og borginni Sanliurfa í Suð-
austur-Tyrklandi. Er þessi siður, að
kveikja eld til að fagna sumarkom-
unni, ævagamall og rakinn til hins
forna Zaraþústra-átrúnaðar.
samkomulagi um það, sem Banda-
ríkjastjóm leggur hvað mesta
áherslu á, að Indverjar dragi úr
kjarnorkuvæðingu og friðarviðræður
verði hafnai’ við Pakistan að nýju, en
Clinton hvatti stjórnvöld í ríkjunum
til að setjast aftur að samningaborði.
Þrjátíu og sex sikhar vora myrtir í
Kasmír í fyrrakvöld og varpar at-
burðurinn nokkram skugga á heim-
sókn Clintons enda mun hann ekki
verða til að draga úr spennunni á
milli Indverja og Pakistana. Pakist-
anstjóm fordæmdi morðin í gær og
krafðist þess, að kannað yrði hverjir
hefðu verið þar að verki. Indverski
herinn hafði áður lýst því yfir að
búast mætti við aðgerðum af hálfu
aðskilnaðarsinna í Kasmír meðan á
heimsókn Clintons stæði.
Hvatti til tilraunabanns
Clinton, sem er fyrsti forseti
Bandaríkjanna til að sækja Indland
heim sl. 22 ár, kvaðst viss um að ríkin
gætu náð betra samkomulagi varð-
andi tilraunir með kjarnavopn,
kjarnakleyf efni og eftirlit með út-
fiutningi þeima. Hann nefndi að
meirihluti Bandaríkjaþings hefði
neitað að staðfesta bann við kjama-
vopnatilraunum sl. haust en sagðist
samt vona að indverska þingið sæi
sér fært að styðja samkomulagið.
Vajpayee ítrekaði að Indverjar
hefðu ekki á prjónunum frekari til-
Clinton við komuna til Nýju--
Delhí í gær.
raunir með kjamorkuvopn og sagði
að Indverjar ætluðu ekki að taka þátt
í kjamavopnakapphlaupi eða verða
fyrri til að beita kjarnavopnurn gegn
öðram ríkjum.
Fremur fátt hefur verið með
Bandaríkjamönnum og Indverjum í
langan tíma, en talsmenn Hvíta húss-
ins sögðu í gær að löngu hefði verið
orðið tímabært að Bandaríkjaforseti
heimsækti Indland. I tilefni af heim-
sókninni hafa Bandaríkjamenn
ákveðið að afnema vissa þætti við-
skiptabanns gegn Indlandi.
Taívanar í
sáttahug-
Heimila
bein sam-
skipti
Taípei. AFP, AP.
ÞINGIÐ á Taívan samþykkti
í gær í fyrsta sinn í 50 ár að
heimila beinar samgöngur á
milli hluta landsins og Kína.
Með því eru Taívanar að sýna
að þeir séu í sáttahug og vilji
draga úr spennunni sem verið
hefur milli ríkisstjórnanna að
undanförnu.
Samþykkt taívanska þings-
ins um bein viðskipti, flutn-
inga og póstsamgöngur milli
eyjanna Kinmen, Matsu og
Penghu og meginlands Kína
mun síðar geta náð til alls
Taívans, að sögn þingmanna,
en hingað til hafa samskiptin
verið um Hong Kong. Raunar
hafa taívönsk fiskiskip komið
í höfn í Kína og kínversk á
Taívan athugasemdalaust en
samþykktin er samt talin
geta búið í haginn fyrir ögn
betri samskipti.
Lýðræðislegi framfara-
flokkurinn, flokkur Chen
Shui-bians, væntanlegs for-
seta Taívans, fylgdi síðan
samþykkt þingsins eftir með
því að lýsa yfir, að hugsan-
lega yrði stuðningi við sjálf-
stætt Taívan hætt í því skyni
að auðvelda Chen samninga
við Kínastjórn. Zhu Rongji,
forsætisráðherra Kína, ítrek-
aði í gær, að ekki yrði rætt
við þá, sem krefðust fulls
sjálfstæðis eyjarinnar.
■ Leiðtogar/26
MORGUNBLAÐK) 22. MARS 2000
5 690900 090000