Morgunblaðið - 22.06.2000, Blaðsíða 44

MORGUNBLAÐIÐ
44 FIMMTUDAGUR 22. JÚNÍ 2000
.........
Skólasnobb
Kára
Það eru að sjáljsögðu Harvardmenn-
irnirsem eiga að setja kúrsinn, enda
eru þeirgáfaðri en annað fólk þar eð
þeir hafa gengið í Harvard.
M
enn sem hafa vit á
kvikmyndum
segja það til
marks um mikil-
vægi góðs hand-
rits að það sé ekki hægt að búa
til góða kvikmynd eftir vondu
handriti - aftur á móti sé hægt
að gera vonda mynd eftir góðu
handriti. Skyldi þessi speki um
kvikmyndaframleiðslu eiga við á
öðrum sviðum mannlífsins?
Nýlega var haft eftir Kára
Stefánssyni, forstjóra íslenskrar
erfðagreiningar, að gagnrýni sem
bandarískur prófessor setti fram
á starfshætti fyrirtækisins væri
varla marktæk þar eð þessi mað-
ur væri í „miðlungsskóla“.
Þetta kom fram í bandaríska
blaðinu Wall Street Joumal, líkt
og Morgunblaðið greindi frá á
þriðjudaginn
var.
VIÐHORF
Eftir Kristján G.
Arngrímsson
Sennilega
átti Kári við,
að líkt og ekki
er hægt að gera góða mynd eftir
vondu handriti geti ekki komið
neitt af viti frá mönnum sem ekki
eru í merkum skóla. Sjálfur er
Kári úr Harvard, frægasta skóla
í heimi, og finnst þá kannski að
sem Harvardmaður þurfi hann
ekki að taka mark á einhverjum
gæja úr Boston University (hann
heitir George J. Annas).
Það er auðvitað rétt að sú
menntun sem menn sækja sér í
Harvard getur verið besta
menntun sem hægt er að finna í
heiminum um þessar mundir. En
það gildir um háskóla eins og
kvikmyndahandrit að jafnvel
besta undirstaða tryggir ekki
góðan ávöxt. Það er ekki nóg að
vera úr Harvard til að geta talið
sig þar með mestan og bestan og
í aðstöðu til að hrista af sér
gagnrýni á þeim forsendum að
hún komi úr alveg ófrægum
skóla.
Það gildir um Harvard og
marga aðra bandaríska háskóla
að þeir þurfa að afla sér tekna
sjálfir og það er að mestu gert
með fjárframlögum frá ríkum -
stuðningsmönnum og líka frá
þeim sem geta borgað há skóla-
gjöld. Þess vegna eru nemendum
tvær leiðir færar til þess að kom-
ast inn í skóla á borð við Harv-
ard: Að vera afburðanemandi og
fá ekki bara inngöngu heldur líka
námsstyrki frá skólanum. Eða að
vera ríkur og að minnsta kosti
slarkfær nemandi.
Af þessu leiðir að í Harvard
eru ekki bara afburðanemendur.
Þar eru innan um og saman við
venjuleg meðalmenni sem aftur á
móti eru rík eða eiga ríka velvild-
armenn sem borga skólagjöldin.
Þetta er eitt af því sem leiðir til
þess að það eru ekki gild mótrök
hjá Kára Stefánssyni að þar eð
gagnrýnandinn komi úr miðlung-
sskóla sé hann ekki marktækur
þegar gagnrýnin beinist að Harv-
ardmanni.
En hvernig er hægt að meta
hæfileika manna í fræðunum?
Það er fráleitt auðvelt og enn
erfiðara er að bera saman fræð-
inga og fá út hvor sé betri.
Hvaða mælikvarða á maður að
nota? Slíkur mælikvarði liggur
alls ekki á lausu og þess vegna
hefur reyndin orðið sú að í
Bandaríkjunum eru „hæfileikar"
fræðinga að hluta til metnir út
frá því í hvaða skóla þeir gengu
og þá er gott að hafa verið í
Harvard.
Hversu fráleit saman-
burðaraðferð sem manni kann að
þykja þetta vera er þetta einfald-
lega hinn blákaldi raunveruleiki í
Bandaríkjunum og Kári virðist
taka þetta mjög alvarlega og
telja þetta miklu skipta. Enda
kemur líka fram í viðtalinu við
hann, sem birtist í Wall Street
Journal, að hann er orðinn mikill
pragmatisti og má ekki vera að
því að hlusta á menn sem eru
með draumóra. Eins gott að Al-
bert Einstein þurfti aldrei að
eiga neitt undir Harvardmannin-
um Kára.
Harvardmaðurinn sér auðvitað
blasa við það sem menn úr minni
skólum koma náttúrulega ekki
auga á: að ekki kemur til greina
að miðlungar fái að leggja línum-
ar - það eru að sjálfsögðu Harv-
ardmennimir sem eiga að setja
kúrsinn enda em þeir gáfaðri en
annað fólk þar eð þeir hafa geng-
ið í Harvard (þetta er nú mikið
fín rökfærsla. - Ætli þeir kenni
ekki rökfræði í Harvard?).
En ef nánar er að gáð er það
ekki bara þessi ólukkans Banda-
ríkjamaður úr Boston U. sem má
sjá sína sæng upp reidda í ljósi
orða Harvardmannsins. íslenskir
fræðingar sem hafa gengið í am-
eríska og evrópska miðlung-
sskóla, þar á meðal - má ætla -
margt starfsfólk Islenskrar
erfðagreiningar, hljóta að skilja
að þeim er tilgangslaust að segja
annað en já og amen þegar
Harvardmaðurinn hefur talað.
Er þá engin leið til að meta
fræðimenn á grundvelli starfa
þeirra fremur en út frá því hvaða
skóla þeir gengu i?
Það sem líklegast kemst næst
þvi að meta störf manna eru svo-
nefndir „blindir" ritdómar á fag-
tímaritum. Það er, fræðingar
senda greinar um rannsóknir sín-
ar til birtingar í fagritum og fag-
systkin þeirra ákveða hvort -
greinamar eru nógu góðar til að
birtast. Þetta er líka stundum
kallað jafningjaritdómar.
Akvörðun um birtingu eða
ekki er þannig tekin án þess að
ritdómarinn viti hver er höfund-
ur greinarinnar sem hann eða
hún er að dæma og því á það
ekki að geta haft áhrif hvort
maður er úr Harvard eða Há-
skóla íslands.
Gagnrýnin á íslenska erfða-
greiningu birtist einmitt í fagriti
sem beitir svona blindri ritstjórn
og er með virtari læknaritum,
New England Journal of Med-
icine. Það er fremur til marks um
fræðamennsku Annas að greinar
hans skuli birtar í þessu riti en
að hann skuli sitja í því sem
Harvardmaðurinn kallar miðl-
ungsskóla.
En í sama tölublaði tímaritsins
birtist líka grein eftir Kára Stef-
ánsson. Ef eitthvað er, þá bendir
það til þess að Harvardmaðurinn
og gagnrýnandi hans séu jafn-
ingjar í fræðunum - að minnsta
kosti að mati ritstjóra New Eng-
land Joumal of Medicine, þótt
Harvardmaðurinn sjálfur sé
kannski annarrar skoðunar.
_______MINNINGAR
ÞÓRHALLUR
BJÖRNSSON
+ Þórhallur
Björnsson fædd-
ist á Víkingavatni í
Kelduhverfi í N-
Þing. 9. janúar 1910.
Hann lést á Hjúkr-
unarheimilinu
Sunnuhlíð í Kópa-
vogi 16. júní síðast-
liðinn. Foreldrar
hans voru hjónin
Björn Kristjánsson,
fv. kaupfélagsstjóri
og alþingismaður, f.
22.2. 1880, d. 10.7.
1973, og Gunnþór-
unn Þorbergsdóttir,
húsfreyja, f. 3.6. 1882, d. 19.3.
1911. Hálfsystkini Þórhalls, börn
föður hans og seinni konu, Rann-
veigar _ Gunnarsdóttur frá Skóg-
um í Öxarfirði, f. 6.11. 1901, d.
29.1.1991, húsfreyju á Kópaskeri,
eru: Gunnþórunn, f. 14.11. 1919,
Kristveig f. 15.10. 1921, d. 30.7.
1924, Gunnar Kristján, f. 20.1.
1924, Guðmundur, f. 2.11.1925, d.
13.12. 1988, Kristveig f. 2.1. 1927,
Jónína Ásta, f. 28.6. 1930.
Hinn 14. júní 1931 kvæntist
Þórhallur Margréti Friðriksdótt-
ur frá Efri-Hólum, f. 11.6.1910, d.
9.10.1989. Foreldrar hennar voru
Friðrik Sæmundsson, f. 12.5.
1872, d. 25.10. 1936, bóndi í Efri-
Hólum, og Guðrún Halldórsdótt-
ir, f. 12.7. 1882, d. 15.10. 1949,
Ijósmóðir og húsfreyja í Efri-Hól-
um. Börn Þórhalls og Margrétar
eru: 1) Björn, viðskiptafræðingur,
f. 7.10. 1930, kvæntur Guðnýju S.
Sigurðardóttur, f. 10.11. 1933.
Synir þeirra: a) Þórhallur, við-
skiptafræðingur og löggiltur end-
urskoðandi, f. 6.12.
1953. b) Karl, við-
skiptafræðingur, bæj-
arstjóri í Árborg, f.
27.4. 1957. 2) Friðrik,
bifvélavirkjameistari,
f. 16.4.1932, d. 13.10.
1992. Sonur hans og
fv. eiginkonu, Auðar
Helgadóttur, f. 14.5.
1930, a) Njörður F.
Winnan, f. 8.6. 1952,
lögfræðingur í
Bandaríkjunum. Börn
Friðriks og fv. eigin-
konu Elínar Gísla-
dóttur, f. 24.9. 1936:
b) Margrét, bókagerðarmaður, f.
29.11. 1961. c) Gísli, málarameist-
ari, f. 9.10. 1963. 3) Gunnar Þór,
vélfræðingur, f. 18.1. 1935,
kvæntur Guðríði Lillý Guðbjörns-
dóttur, íslenskufræðingi, f. 25.2.
1940. Börn þeirra: a) Margrét,
sjúkraliði, f. 28.1. 1960. b) Vil-
borg, viðskiptafræðingur, f.
14.12. 1960. c) Þórhallur, leikari,
f. 11.11. 1963. 4) Guðrún, dag-
móðir, f. 7.3. 1940, gift Thomasi
M. Ludwig, garðyrkjufræðingi og
dagföður, f. 17.5. 1941. Börn
þeirra: a) Margrét, nemi f. 9.1.
1968. b) Brandur Þór, viðskipta-
fræðingur, f. 31.7. 1971. c) Klara
Regína, póstafgreiðslumaður, f.
27.7. 1982. 5) Gunnþórunn Rann-
veig, húsfreyja, f. 21.5. 1941, gift
Stefáni Erni Stefánssyni, véla-
verkfræðingi, f. 15.2. 1938. Börn
þeirra: a) Stefán Geir, þjónustust-
jóri hjá Pennanum, f. 15.10. 1960.
b) Halla, stuðningsfulltrúi, f. 1.12.
1965. c) Finnur Reyr, hagfræð-
ingur, f. 14.10. 1969. d) Rebekka,
Tengdafaðir minn Þórhallur
Bjömsson lést 16. júní sl. að hjúkr-
unarheimilinu Sunnuhlíð í Kópavogi
en þar dvaldi hann síðustu mánuði.
Þegar ég kynntist Þórhalli og
Margréti konu hans var hann kaup-
félagsstjóri á Kópaskeri. Þau bjuggu
ífallegu húsi sem þau höfðu reist sér
og nefndu Sandhóla. Á Kópaskeri
rak þá Kaupfélag Þingeyinga marg-
háttaða þjónustu s.s. verslun, slátur-
hús, frystihús og hótel svo það var í
mörg hom að líta hjá kaupfélags-
stjóranum.
Ég kynntist tengdaforeldrum
mínum og mannkostum þeirra þegar
við hjónin bjuggum á Kópaskeri um
tíma í byrjun búskapar okkar. Ég
dáðist að samheldni þeirra og at-
orkusemi. Heimili þeirra var orðlagt
fyrir myndarskap og jafnan gest-
kvæmt þar.
Þegar Flugfélag íslands hóf sam-
göngur til Kópaskers gerðist Þór-
hallur umboðsmaður félagsins, þótt
ærinn starfa hefði hann fyrir. Af-
greiðsla Flugfélagsins var á heimili
þeirra hjóna og hjálpaðist fjölskyld-
an að við að sinna störfum í tengslum
við flugið.
Mikil umsvif voru í kringum kaup-
félagsstjórann og heimili hans og
vinnudagurinn oft langur. Þegar
sláturtíðin fór í hönd jókst álagið og
hafði Þórhallur á hendi alla þræði
starfseminnar. Þá sem endranær
stóð heimili þeirra hjóna opið fyrir
sveitungunum svo og öðrum vinum
og vandamönnum. Matur og gisting
til reiðu þótt sláturgerð sem og ann-
ar vetrarundirbúningur stæði yfir á
heimilinu og því vinnuálag mikið.
Hvemig Margréti og Þórhalli
tókst að reka heimili sitt með svo
miklum glæsibrag er mér óskiljan-
legt. En þar vó þyngst samheldni
hjónanna og hagsýni. Bæði voru þau
gestrisin og höfðu ánægju af að veita
af rausn, gleðjast með samferða-
mönnum sínum og sinna öllu því vel
sem þeim var trúað fyrir. Börnum
sínum vildu þau allt hið besta og að
bamaskólanámi loknu vom þau send
til mennta.
Þegar ég lít til baka finnst mér
Sandhólar hafi verið menningarmið-
stöð í þjóðbraut. Árið 1966 fluttu þau
hjón suður er Þórhallur réðist til
starfa hjá SIS sem aðalféhirðir fyrir-
tækisins. Því starfi sinnti hann þar
til hann gerðist fulltrúi forstjóra fyr-
irtækisins og gegndi því þar til hann
lét af störfum fyrir aldurs sakir.
Margrét og Þórhallur settust að í
Kópavogi og komu sér upp fallegu
heimili, fyrst í Hrauntungu 51 og síð-
ar í Hamraborg 14. Hjá þeim var
jafnan gestkvæmt sem fyrr, enda
ættingjar margir. Þau héldu fjöl-
skyldunni saman og þar var hist á
hátíða- og tyllidögum og einnig er
sorgin knúði dyra. Barnabörnin eiga
ljúfar minningar um ást og um-
hyggju afa og ömmu svo og barna-
bamabörnin.
Þórhallur valdi sér starfsvettvang
í þágu samvinnuhreyfingarinnar.
Hann trúði á samtakamátt fólksins
og hvikað aldrei frá þeirri stefnu.
Samvinnuhugsjóninni helgaði hann
alla krafta sína. Hann var athafna-
og baráttumaður, nákvæmur og
fylginn sér í öllu sem hann tók sér
fyrir hendur. Hann gerði ætíð mest-
ar kröfur til sjálfs sín. Þórhallur var í
eðli sínu afar hógvær og hlédrægur
maður en einstaklega hlýr og traust-
ur og gott til hans að leita.
Þegar fór að hægjast um hjá Mar-
gréti og Þórhalli tóku þau þátt í safn-
aðarstarfí Digranessóknar í Kópa-
vogi og létu margt gott af sér leiða
þar sem annars staðar.
Að lokum færi ég þér þakkir, Þór-
hallur, fyrir vináttu þína og tryggð
sem aldrei bar skugga á.
Ég votta niðjum Þórhalls, öðrum
ættingjum og tengdafólki mína
dýpstu samúð.
Guðríður Lillý
Guðbjömsdúttir.
Elsku afi, frá því við fluttum í
Hamraborgina, fimm og sex ára
gamlar, höfum við haft annan fótinn
á heimili ykkar ömmu. Þegar
mamma fór að vinna úti var fastur
liður að við systur borðuðum hádeg-
ismat hjá ykkur og þú sást um að við
lærðum heima. Það var sko engin
undankomuleið þegar þú spurðir
okkur um heimalærdóminn, svarið
var ávallt: „Ég er búin að læra.“ Þá
mmdi í þér: „Hvemig getur staðið á
því? Það er alltaf hægt að læra
meira.“ Það er nú ekki að ástæðu-
lausu að við emm sterkar í stærð-
fræði, því þegar kom að því að læra
margföldunartöfluna í skólanum lést
viðskiptafræðinemi, f. 9.5. 1971. 6)
Barði, sjómaður, f. 14.9. 1943, d.
26.11. 1980, kvæntur Önnu Helga-
dóttur, kennara, f. 13.1. 1943. Börn
þeirra: a) Helga, landfræðingur, f.
11.5. 1968. b) Þórný, matvælatækn-
ifræðingur, f. 7.3. 1970. c) Þórhall-
ur, söngnemi, f. 23.3.1973. 7) Krist-
veig, forstöðukona barnaheimilis í
Kaupmannahöfn, f. 13.2. 1946, gift
Jens L. Eriksen, viðskiptafræðingi,
f. 30.11. 1948. Dóttir þeirra er Nína
Margrét, f. 15.10. 1988. 8) Þorberg-
ur, yfirvélstjóri, f. 3.4. 1949, kvænt-
ur Sigurborgu Þórarinsdóttur,
læknaritara, f. 16.6. 1951. Börn
þeirra: a) Gunnþórunn, gjaldkeri, f.
22.1. 1974. b) Pálmi Þór, lækna-
nemi, f. 25.9. 1978. c) Kristveig,
nemi, f. 23.6. 1984. 9) Guðbjörg,
sjúkraliði, f. 25.4. 1952. Sonur
hennar og Sverris Friðbjörnssonar,
f. 21.4. 1951: a) Þórhallur, nemi, f.
7.11. 1969. Dætur Guðbjargar og
fv. eiginmanns, Guðvarðar Gísla-
sonar, f. 8.11. 1953, eru: b) Maria,
ferðafræðingur, f. 21.1. 1976, c)
Margrét, nemi, f. 22.7. 1977.
Þórhallur lauk gagnfræðaprófi
frá Akureyri 1928 og stundaði nám
við Samvinnuskólann í Reykjavík
1928-29. Þórhallur var starfsmað-
ur Kaupfélags Norður-Þingeyinga
á Kópaskeri 1929-46 að undan-
teknu rúmu ári hjá SIS í Kaup-
mannahöfn og Reykjavík og tveim-
ur árum sem sölustjóri verksmiðja
SÍS og KEA á Akureyri. Hann var
kaupfélagsstjóri á Kópaskeri 1947-
66, starfsmaður hjá SÍS frá 1966,
aðalféhirðir SÍS 1968-77 og síðast
fulltrúi forstjóra SÍS 1978-81 en lét
þá af störfum fyrir aldurs sakir.
Auk þessa gegndi hann fjölmörgum
félags- og trúnaðarstörfum um æv-
ina. Afkomendur Þórhalls og Mar-
grétar eru nú 61.
Útfór Þórhalls fer fram frá
Digraneskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 15.
þú okkur alltaf vera einu skrefi á
undan og það var ekki nóg að læra
upp í lOx töfluna eins og okkur var
sett fyrir heldur lést þú okkur læra
upp í 12x töfluna.
Það sem stendur mjög ofarlega í
minningunni var að alltaf þegar við
sváfum heima hjá þér og ömmu, lág-
um við systur báðar á milli ykkar og
kennduð þið okkur faðirvorið „okk-
ar“ eins og við köllum það í dag.
Tveimur versum var bætt aftan við
faðirvorið og héldum við lengi vel að
þau væru hluti af faðirvorinu. Okkur
er það eftirminnilegt þegar við fór-
um í sunnudagaskólann og prestur-
inn sleppti endanum á faðirvorinu að
við héldum.
Þessar bænir voru:
Drottinn, láttu mig dreyma vel
sem dyggan Jakob ísrael,
þegar á steini sætt hann svaf,
sæta værð honum náðin gaf.
(Höf.ók.)
Vertu, Guð faðir, faðir minn,
" í frelsaransJesú nafrii,
hönd þín leiði mig út og inn,
svo allri synd ég hafni.
(Hallgr.Pét.)
Við vorum mjög heppnar að fá að
njóta þeirra forréttinda að fá að
kynnast þér, þessum yndislega
manni sem elskaðir okkur án skil-
yrða. Nú hefur þú kvatt okkur en
skilur svo ofboðslega mikið eftir fyr-
ir okkur að lifa eftir.
Afi, við viljum þakka þér fyrir all-
ar góðu stundimar sem við áttum
með þér og ömmu í Hrauntungunni
og svo í Hamraborg 14.
Megir þú hvíla í friði.
Þínar sártsaknandi dótturdætur,
María og Margrét.
Elsku afi minn, mér þykir svo
vænt um þig og ég vona að þér líði
vel núna þar sem þú átt það svo
sannarlega skilið. Þú varst alltaf svo
góður við mig og það var svo gaman
að sitja hjá þér og spjalla þó að ég
gerði það ekki fyrr en ég varð eldri.
Mér þykir svo vænt um minningarn-
ar um stundirnar sem við áttum
saman og ég geymi þær á góðum
stað í hjarta mínu. Þú varst stór og
mikilvægur hluti af lífi mínu og ert
það enn. Þú varst alltaf svo geislandi
og þú hafðir frábæran húmor. Þú