Morgunblaðið - 02.09.2000, Blaðsíða 68

>8 LAUGARDAGUR 2. SEPTEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Dýraglens
BREF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík • Sími 569 1100 • Símbréf 569 1329
PÚHEFUR
ALVEGRÉTT
FyRIRRÉRL
,
Grettir
Kristin trú á
nýrri þúsöld
Frá Hartmanni Bragasyni:
KIRKJAN hefur minnst þúsund
ára afmælis síns á ýmsan hátt. I til-
efni af því langar mig að hugleiða
stöðu kristninnar og hvort kirkjan
er undir það búin að mæta nýrri
þúsöld?
Tölulegar upglýsingar
um trúhneigð Islendinga
ítarleg könnun hefur verið gerð
á trúarlífi íslendinga á vegum rit-
raðar Guðfræðistofnunar (1990):
Um 90% þjóðarinnar er skráður
innan þjóðkirkjunnar. Nokkrir
hundraðshlutar eru í öðrum kristn-
um trúarsamfélögum. 80% þjóðar-
innar telja Guð vera til en um 70%
telja sig vera trúhneigða, þ.e. trúa
á Guð á einn eða annan hátt. 28%
biðja reglulega og 64% þegar erfíð-
leikar steðja að. Trúin skiptir Is-
lendinga meira máli en aðra Norð-
urlandabúa.
Hins vegar kemur þessi
trúhneigð ekki fram í tölum í
kirkjusókn því að aðeins 10%
stunda nokkuð reglulega almenna
guðsþjónustu. Þrátt fyrir sinnu-
leysi á kirkjumálum eru menn al-
mennt hliðhollir kirkjunni og þjóð-
ríkistrúnni sem tengist
þjóðarvitundinni.
í nokkru samræmi við dræma
kirkjusókn játast rúmlega þriðj-
ungur manna kristna trú. 28%
þeirra segist ekki trúa á Jesú sem
Guðs son og frelsara mannanna
42% manna trúa á sinn eigin pers-
ónulega hátt og eru yfírleitt frjáls-
lyndari í siðferðismálum en hinir
fyrrnefndu. 72% þeirra afneita guð-
dómi Jesú en leggja áherslu á sið-
ferðilegt fordæmi hans. Hjá meiri-
hluta þeirra stendur Guð fyrir hið
góða í tilverunni sem gefur lífínu
tilgang en hefur yfirleitt ekki eins
persónulega merkingu og á meðal
yfirlýstra kristinna. Afstaða þeirra
mótast af fjölhyggju og sjálfum-
dæmishyggju nútímans og ríkjandi
frjálsræðisanda til að velja og
hafna i trúmálum eftir geðþótta.
Trúin er einstaklingsbundin og
einkamál viðkomandi. Nýaldar-
hyggjan svonefnda er einkennandi
fyrir þessa þróun sem sumir
kristnir gagnrýnendur hafa nefnt
„grautartrú vörumarkaðarins".
Um 85% Islendinga gefa til
kynna að þeir trúi á líf eftir dauð-
ann sem sker sig úr. Það er í sam-
ræmi við staðfestan áhuga íslend-
inga á sálarrannsóknum, þjóð-
trúnni, dulrænum fyrirbærum og
reynslu fyrir dulskynjunum. Hins
vegar trúa aðeins um 14% þjóðar-
innar að dauðlegum mönnum sé
fyrirbúið upprisa til eilífs lífs fyrir
trú á Jesú Krist sem er hornsteinn
kristinnar trúar. „Trúin á ódauð-
leika sálarinnar virðist hjá mörgum
koma í staðinn fyrir trú á upprisu
frá dauðum... og áhrif frá spírit-
isma... þ.e. sálin flytjist á annað
tilverustig" (s. 46). Aðeins 29%
kristinna trúa á upprisuna. 71%
kristinna eru því sammála að spír-
itismi og kristin trú geti vel farið
saman. Um 11% þeirra eru þessu
ósammála í samræmi við óopinbera
afstöðu kirkjunnar.
Guðshugmyndir landans oft á
tíðum óljósar og byggjast á van-
þekkingu. Islendingar eru þó tví-
mælalaust trúhneigðari en flestar
nágrannaþjóðir okkar. Skýtur því
skökku við að meirihluti þegna
þjóðkirkjunnar hefur ekki hjart-
fólgna trú á kennisetningum
kirkjunnar.
Leiðir til úrbóta
Breyskleiki nútímamannsins á
hér hlut að máli því ekki er heiglum
hent að fylgja refjalausum siðaboð-
um trúarinnar, sbr. Mt 19.24.
Þjóðkirkjan hefur þó sýnt hliðrun-
arsemi og umburðarlyndi til að
höfða til fjöldans til að undirstrika
að náð Guðs nái til allra. Hætt er
þá við að boðskapur kristninnar út-
þynnist en þann vanda hefur
þjóðkirkjan þurft að búa við.
Þriðjungur fólks vill að guðþjón-
ustan í þjóðkirkjunni sé gerð líf-
legi-i og léttari og höfði meira til
fólks og daglegs lífs þess, líkt og
finna má hjá óháðu söfnuðunum. I
þeim tilgangi hafa sumir þjónar
kirkjunnar reynt að koma til móts
við kall tímans og bryddað á ólíkum
messusniðum. Einnig má benda á
að æskulýðsstarf kirkjunnar er
rekið á frjálslyndan hátt eins og
vera ber. Hæfileg þjóðleg íhald-
semi á hefðbundnu messuhaldi
þjóðkirkjunnar, sérstaklega á há-
tíðarstundum og tyllidögum, á þó
rétt á sér. Fleiri kirkjur mættu
vera opnar á virkum dögum til að
gefa færi á kyrrlátum þagnar-
stundum til bænar og íhugunar.
Allt frá endurreisn hefur heims-
mynd kristninnar verið í varnar-
stöðu gegn framrás vísinda og
þekkingar. A þessari öld hjó ver-
aldarhyggjan, nýguðfræðin, spírit-
isminn, guðspekin og nýaldarfræð-
in enn frekar skarð í einingu
kirkjunnar. Ýmsar stofnanir hefur
tekið við hefðbundnum störfum
kirkjunnar. Sundurlyndisfjandinn
hefur og tekið sinn toll af kirkjunni.
Ýmsir kristnir beita fjölbreyttu
fjölmiðlastarfi til að breiða út orðið,
sbr. kristileg útvarps- og sjón-
varpsstöð. Almenningi stendur til
boða fjölbreytt úrval fræðsluerinda
og námskeiða. Komið hefur verið á
ýmsum úrbótum á stjórnarháttum
þjóðkirkjunnar og hún öðlast sjálf-
stæði í eigin málum þó að hún sé
enn fjárhagslega háð ríkisvaldinu.
Margt kirkjufólk er virkt í líknar-
og félagsstörfum og menningar-
málum.
Alitamál er hvernig kikjan sem
stofnun eigi að bregðast við um-
deildum siðferðismálum, eins og
hjónaskilnuðum, fóstureyðingum,
samkynhneigð og jafnréttismálum.
Kirkjunni hefur einatt fundist sér
skylt að sýna aðhaldssemi í þessum
málum með tilvísun í Guðs orð en
það finnst frjálslyndari öflum ekki
vera alveg í takt við tímann. Ýmsir
prestar reyna að bregðast við álita-
málum út frá eigin samvisku og
dómgreind.
Betur má ef
duga skal
Kirkjunni hefur ekki alls kostar
auðnast að sætta andstæður gamla
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.