Morgunblaðið - 12.09.2000, Blaðsíða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR12. SEPTEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Ami teldim fram
yfir þrjár konur
karlmaduriim 1 p >
sótti um embætti rSdfol I
Eini
sem sótti um embætti
Þú ert næstur, Árni minn, hæstvirtur dóms- og kirkjumálaráðherra ætlar að skutla þér
þennan spöl á fína ráðherrakarinu sínu.
Læknanemar með fræðslu-
verkefni um forvarnir
Morgunblaðið/Þorkell
Læknanemar kynntu fræðsluverkefni um ótímabærar þunganir og kyn-
sjúkdóma fyrir forvarnafulltrúum sl. föstudag.
LÆKNANEMAR hafa útbúið viða-
mikið fræðsluverkefni varðandi kyn-
sjúkdóma og ótímabærar þunganir
sem þeir bjóðast til að fara með inn í
fyrsta bekk framhaldsskólanna.
Nemamir kynntu verkefnið fyrir
forvarnafulltrúum skólanna á fundi í
Læknagarði á föstudag.
Forsagan er sú að læknanemarnir
kynntust verkefnum af sama toga í
alþjóðlegu samstarfi við önnur félög
læknanema, t.d. í Noregi en þar er
25 ára reynsla af samskonar starfi. í
framhaldinu stofnuðu læknanemar
hérlendis „Félag um forvamastarf'
og haustið 1999 var haldið undirbún-
ingsnámskeið, styrkt af mennta-
málaráðuneytinu, fyrir læknanema á
2. ári í þeim tilgangi að mynda sjálf-
boðaliðateymi til að fara inn í skól-
ana.
Að sögn Kolbrúnar Pálsdóttur,
ritara félagsins, var verkefnið prufu-
keyrt í Verslunarskólanum og hlaut
góðar undirtektir. Hér eftir verður
námskeiðið haldið árlega og metið til
náms við læknadeildina. Félagið er í
samstarfi við Fræðslusamtök um
kynlíf og barneignir og fleiri aðila og
Kolbrún bendir á að ekki sé vanþörf
á að vinna ötullega að þessum málum
þar sem kynsjúkdómar breiðist ört
út á íslandi og 77% 16 ára unglinga
séu orðin virk í kynlífi.
smæammr
Z-brautir &
gluggatjöld
L. .I.LIU! UiLIIUTIJ
ff I
--------- ‘ ........................................
i
25mm og 50mm
með og án borða
Margir litir
Frábært verð
Faxafem 14,
sími 525 8200
Fyrirlestrar um náttúru og umhverfi
Leit mannsins
að hinu villta
William Cronon
KVOLD kl. 20 í Hafn-
arhúsinu heldur Will-
iam Cronon fyrirlest-
urinn: Telling Tales on
Canvas: Landscapes of
Frontier Change. Þess má
geta að Cronon er eftirsótt-
ur fyrirlesari, þekktur fyrir
skýra og líflega frásögn að
sögn Gísla Pálssonar
mannfræðings sem hefur
haft frumkvæði að komu
Cronons hingað til lands.
I fyrirlestrinum í kvöld-
mun Cronon sýna myndir
af bandarískum landslags-
málverkum og grafast fyrir
um þær hugmyndir um
landnám og náttúru sem
verkin endurspegla. Að
fyrirlestrinum standa
Mannfræðistofnun HI,
Endurmenntunarstofnun
háskólans og Listasafn Islands.
Á fostudaginn kemur kl. 12 í
stofu 101 í Odda mun Cronon flytja
opinberan fyrirlestur á vegum
Mannfræðistofnunar HÍ og Stofn-
unar Vilhjálms Stefánssonar sem
hann nefnir: Leitin að náttúrunni.
I þeim fyrirlestri mun Cronon
fjalla um leit mannsins að hinu
villta og breyttar hugmyndir um
stöðu mannsins í náttúrunni.
- En hverjar eru hugmyndir
þær sem koma fram í bandarískum
landslagsmálverkum um landnám
ognáttúru?
„Ég leiði rök að því að mörg
bandarísk landslagsmálverk end-
urspegli hugmyndir hvítra land-
nema í Bandaríkjunum um land-
nám á mörkum hins villta.
Málverkin eru flest frá 1820 til
1920. Þau eru lykillinn að sjálfs-
mynd Bandaríkjamanna í dag að
mínu mati. Til að skilja hvemig
þeir hugsa um sjálfa sig og náttúr-
una verða menn að hafa þessi mál-
verk í huga. Ég lærði fomíslensku
á háskólaárum mínum og mér er
tamt að hugsa til Landnámu þegar
ég er að fjalla um þetta efni. Ég
sýni margar litskyggnur af mál-
verkum á þessum fyrri fyrirlestri
mínum. í honum fjalla ég m.a. um
breytt viðhorf til náttúrunnar, um
leið og hún er tamin í málverki og
bandarískri hugsun verður hún að
vemdarsvæði. En um leið og nátt-
úran er orðin að vettvangi fyrir
ferðamenn þá er um leið ætlast til
þess að fólki sé haldið frá henni.
Mér sýnist að hér séu hliðstæð
sjónarmið í þessum efnum.“
-Er mikill munur á hugmynd-
um Bandaríkjamanna um náttúr-
unaí dag og fyrir 100 árum ?
„Það er afar mikill munur á hug-
myndum nútímamanna og 19. al-
dar fólks hvað varðar náttúrana.
Fyrir hundrað áram tóku menn að
líta á náttúrana gegnum „rósrauð
gleraugu“ og þá urðu helstu þjóð-
garðar Bandaríkjanna til og allt
frá þeim tíma hefur landslagsmál-
verldð gegnt mikilvægu pólitísku
hlutverki, þótt ljósmyndin hafi
gegnt vaxandi hlutverki í þessum
efnum. Málverkið kenndi fólki að
virða náttúruna og setja hana á
stall. Þessi þróun hefur vaxið hratt
allt fram á þennan dag.“
- Hvað um leitina að
náttúrunni?
„Seinni fyrirlestur-
inn er vangaveltur um
náttúrahugtakið og
hvað það merki. Ég
leiði rök að því að það sé
afar mótsagnakennt og
afar flókið. Vesturlandabúar líta
oft svo á að náttúran sé óbyggðir,
hið villta handan mannheims en
um leið staðsetja þeir manninn ut-
an náttúrannar en slík tvíhyggja
er út í hött auk þess sem hún hefur
vafasamar pólitískar afleiðingar.
Mér sýnist í fljótu bragði að nátt-
► William Cronon fæddist 11.
september 1954. Hann er pró-
fessor í sögu, landafræði og um-
hverfisfræðum við Wisconsin-
háskóla í Madison. Hann er kunn-
ur fyrir rit sín um umhverfismál
og umhverfissögu. Meðal verka
hans eru bækurnar Uncommon
Ground: Rethinking the Human
Place in Nature (1996), Nature’s
Metropolis: Chicago an the Great
West (1991) og Changes in the
Land: Indians, Colonists, and the
Ecology of New England (1983).
Fyrir bók sína Nature’s Metro-
polis hlaut hann svonefnd Ban-
croft-verðlaun. William Cronon
er hér á ferð sem styrkþegi á
vegum Fulbright-stofnunarinn-
ar. Með honum á ferð er kona
hans, Nan Fey lögfræðingur, þau
eiga tvö börn.
úrahugtak íslendinga sé töluvert
frábragðið því sem algengast er í
Bandaríkjunum. Hér virðist minni
spenna á milli mannheims og nátt-
úrannar, að minnsta kosti ef
marka má þær bókmenntir sem
haldið er að ferðamönnum, bæði
hér og erlendis."
- Er umhverfísvemd vaxandi
hreyfíng í Bandaríkjunum?
„Umhverfishreyfingin er ennþá
mjög sterk, þótt „landslagið" í
þeirri umræðu sé óneitanlega flók-
ið. Nefna má að Newt Gingrich
hvarf úr bandarískum stjórnmál-
um, fyrst og fremst vegna and-
stöðu sinnar við bandaríska um-
hverfissinna. Á hinn bóginn hefur
hugmyndafræði frjálshyggjunnar,
markaðarins og einkaeignarinnar
átt vaxandi fylgi að fagna. Hug-
myndafræði af því tagi hefur
spomað gegn opinberri viðleitni til
þess að vemda náttúrana. Stund-
um er sagt að náttúran sé eitthvert
flóknasta orð sem um getur. Marg-
ur ætlar að náttúran sé handan við
alla sögu en í rauninni er hún full af
sögu, andstæðum og átökum.“
-Ætlar þú að gera athuganir á
íslenskri náttúm á ferðalagi þínu
hér?
„Vissulega. Ég mun leita að um-
merkjum um áhrif landsmanna á
náttúrana, vegi, bygg-
ingar. En einnig mun ég
grafast fyrir um hvaða
hugtök íslendingar
nota um umhverfi sitt.
Ég hef lengi haft brenn-
andi áhuga á íslandi,
m.a. vegna þess að ís-
lendingar hafa sagt sér
og öðram ótal sögur af náttúranni.
Þótt ekki sjáist mikil ummerki um
atburði íslendingasagna í náttúr-
unni er náttúran ljóslifandi í hug-
skoti íslendinga vegna þeirra. Til
að skilja íslendinga og stöðu þeirra
í náttúranni verður að hafa fom-
sögur þeirra í huga.“
Landslags-
málverkið
hefur gegnt
mikilvægu
pólitísku
hlutverki