Morgunblaðið - 12.09.2000, Blaðsíða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 12. SEPTEMBER 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Til efstu þrepa
Parnassum
KAMMER-
TÖNLEIKAR
Bilstaðakirkja
Eþos-kvartettinn flutti verk eftir
Helga Pálsson,
Beethoven og Brahms.
Sunnudaginn 10. september.
UPPHAF 44. starfsárs Kamm-
ermúsíkklúbbsins hófst sl. sunnudag
með tónleikum í Bústaðakirkju og
var það Eþos-kvartettinn sem lék
„Tilbrigðakvartettinn“ eftir Helga
Pálsson, „Muss es sein“-kvartettinn
op. 135 eftir Beethoven og
a-moll-kvartettinn op 51. nr. 2 eftir
Brahms. Eþos-kvartettinn skipa
Auður Hafsteinsdóttir, Gréta Guðna-
dóttir, Guðmundur Kristmundsson
og Bryndís Halla Gylfadóttir.
Fyrsta verkið, strengjakvartett
eftir Helga Pálsson, mætti sem best
kalla „Tilbrigðakvartettinn", því
form hans eru tíu tilbrigði og fúga en
frum tilbrigðanna er eigið stef tón-
skáldsins, sérkennilegt og á köflum
„modalt", þ.e. ber svip af kirkjutón-
tegundum, og óvenjulegt að því leyti
til að það er ekki í sönglagastíl, eins
og þau stefin sem oftast eru notuð til
tilbrigðagerðar. Stefið er frekar dulið
og gefur því ýmsa möguleika til úr-
vinnslu. I verkinu getur að heyra
ljóðræna útfærslu, skemmtilegar og
lipurlega samdar skreytilínur, hryn-
ræna skerpu og margbreytileika í
styrk og blæbrigðum, svo að verkið í
heild er skemmtilegt áheyrnar. Fúg-
an í lokin er helst til átakalítil og eins
og fúguformið haldi aftur af Helga.
Þetta skemmtilega verk var mjög vel
flutt og lögðu flytjendur áherslu á
andstæður í tónferli, styrk og blæ-
brigðum, er hélt áhuga hlustenda.
Annað verkið á efnisskránni var
síðasti kvartett Beethovens, op. 135 í
F-dúr, verk sem margir hafa velt
vöngum yfir og telja að Beethoven
hafi talið sig vera að segja sitt síðasta
orð, enda skrifaði hann fyrir aftan
lokastrikið „síðasti kvartettinn".
Þrátt fyrir þetta er verkið ekki sorg-
legt en upphafið og tært, alveg sér-
staklega í lokakaflanum, þar sem
höfundurinn ritar við tvær tónmynd-
ir spurninguna „Muss es sein?“ og
síðan staðhæfinguna „Es muss sein!“
Þeir sem hvað ákafast hafa dáð síð-
ustu kvartetta meistarans telja að
tónferli þeirra búi yfir merkingu sem
sé á mörkum hins orðlega skilnings, á
miðlínu þess öngstigis er skilur að líf
og dauða. Verkið var mjög fallega
flutt, fyrsti kaflinn, sem er einstæður
stefjaleikur, var leikandi og sérlega
skýr en nokkurt ójafnvægi einkenndi
helst til hægt leikinn „vivace“-kafl-
ann og þar var inntónunin (inton-
ation) ekki í góðu jafnvægi, þar sem
tónninn á efsta tónsviðinu var á köfl-
um nokkuð sár hvað snertir tónstöðu.
Hægi kaflinn var fallega leikinn en
eins og í fyrsta kaflanum leikur Beet-
hoven sér á meistaralegan máta að
leitandi smástefjum og var þessi
fíngerði kafli einstaklega vel leikinn.
Sama má segja um lokakaflann, sem
hefði mátt vera glaðlegri, því vel má
skilja tónmálið svo, að Beethoven sé í
raun glaður, því yfir því ríkir einstak-
ur tærleiki. Þessi tærleiki og birta er
með ýmsum hætti mjög áberandi í
síðustu verkum meistarans, sem
margir skilja sem einskonar upp-
hafningu og sátt.
Þrátt fyrir að Brahms leitaði sér
fyrirmynda í Beethoven voru þeir
mjög ólíkir persónuleikar og t.d. var
Brahms sérlega óöruggur um sjálfan
sig sem tónskáld og var sífellt að leita
ráða hjá vinum sínum og að breyta og
endurvinna verk sín. Beethoven fór
ekki að ráðum neins, ekki einu sinnj
Haydns, og var viss um eigið ágæti. í
sama máta sem lífssýn Beethovens
verður bjartari varð tónmálið, þó
með nokkrum undantekningum,
dekkra er á leið ævina hjá Brahms.
A-moll-kvartettinn op. 51. nr. 2 hefst
á sérlega alvarlegum fjTsta þætti, er
fær enn dapurlegra svipmót í hæga
þættinum, þar sem heyra mátti fal-
legan víxlleik fiðlu og sellós, þar sem
Bryndís Halla lék aldeilis fallega sína
sóló. Aðeins verður bjartara yfir í
menúett-þættinum en þar getur að
heyra tindrandi fagrar tónlínur, sem
voru sérlega fallega mótaðar. Loka-
kaflinn er tveggja stefja Rondó, sem
jafnvel ber í sér ungverka tilfinninga-
semi, glæsilegt verk, sem var leikið
af ungæðislegum ákafa og þrótti. í
heild voru þetta góðir tónleikar og
Eþos- kvartettinn er á góðri leið,
enda gott og vel kunnandi tónlistar-
fólk er skipar kvartettinn og munu
þau efalaust, er fram líða stundir, ná
til efstu þrepanna upp til Pamassum.
Jón Ásgeirsson
Vox Feminae í
kórakeppni í
Vatikaninu
Nýjar bækur
• NÁMSEFNI fyrir tónlist-
arskóla eftir Þóri Þórisson er
sniðið að nýrri aðalnámskrá
tónlistarskóla (2000). Þar er
lögð áhersla á hlustun og al-
menna tónlistarþekkingu
nemenda. Efnið skiptist í þrjú
hefti. í því fyrsta læra nem-
endur að heyra og skilja
frumtúlkunarþætti tónlistar.
Annað heftið segir sögu vest-
rænnar tónlistar frá endur-
reisn til 20. aldar í stuttu máli
og tekin eru dæmigerð tón-
verk frá hverju tímabili grein-
ingar. í þriðja heftinu verður
leitast við að gera djass, popp
og heimstónlist nokkur skil.
Áherslan er á stfllæsi og virkt
nám. I námsefninu er hverju
atriði fylgt eftir með æfing-
um, hlustunarverkefnum,
lestrarspurningum og smá-
hópaverkefnum.
Þórir Þórisson er doktor í
tónlistarkennslufræði og
kennir við tónmenntakenn-
aradeild Tónlistarskólans í
Reykjavík. Hann kenndi um
árabil tónlistaráfanga við
listadeild Fjölbrautaskólans í
Breiðholti og var einn af höf-
undum aðalnámskrár tónlist-
arskóla.
Útgefandi er menntamálar-
áðuneytið. Heftin eru 44-45
blaðsíður að lengd, prentuð
hjá Offsetfjölritun hf. og fást í
Tónastöðinni. Lýsingu á efni
hvers heftis má íinna á vef-
fangi http://www.ismennt.is/
not/thoris/kennsla.html.
KVENNAKÓRINN Vox Feminae er
nú að hefja sitt 8. starfsár, en hann
var stofnaður haustið 1993.
Aðalstjómandi frá upphafi hefur
verið Margrét J. Pálmadóttir, og
einnig hafa Arnhildur Valgarðsdótt-
ir, Rut Magnússon, Sigríður Ella
Magnúsdóttir, Sibyl Urbancic og
Svana Víkingsdóttir unnið með kórn-
um.
Kórinn er nú að ljúka upptökum á
geisladiski og _er hann væntanlegur
seinna í haust. I kórnum starfa nú um
40 konur.
Um miðjan nóvember nk. mun kór-
inn halda í sína fyrstu kórakeppni, en
hann hefur fengið inngöngu í VII. Al-
þjóðlegu kórakeppnina í kii'kjulegri
tónlist sem haldin er í nafni tón-
skáldsins Giovanni Pierluigi Da Pal-
estrina í Vatikaninu í Róm.
í keppninni mun kórinn flytja tvö
verk eftir Palestrina og eitt verk að
eigin vali og hefur tónskáldið John
Speight samið kirkjulegt verk „Beat-
us Vir“ sérstaklega fyrir Vox Fem-
inae og Margréti Pálmadóttur sem
kórinn mun flytja í keppninni.
Listaverk í MK
FJÖGUR Iistaverk hafa verið af-
hjúpuð í Menntaskólanum í Kópa-
vogi.
Á haustdögum 1999 fór fram
boðskeppni um gerð listaverka í
húsnæði Menntaskólans í Kópavogi.
í undirbúnings- og dómnefnd voru
tilnefnd, ásamt skóiameistara,
Benjamín Magnússon, arkitekt
skóians, og Guðbjörg Kristjánsdótt-
ir, listfræðingur og forstöðumaður
Gerðarsafns.
Sjö listamönnum var boðið að
taka þátt í keppninni skv. útboðs-
og verklýsingu undirbúningsnefnd-
ar. Sex tillögur bárust og voru valin
fjögur verk eftir jafnmarga lista-
menn.
Verkin eru:
„Pendúll hússins" eftir Brynhildi
Þorgeirsdóttur.
Verkið er sérslípaður glerpend-
úll um 100 kg að þyngd sem hangir
í sjö metra streng úr þakglugga
skólans.
„Uppköst" eftir Kristin E.
Hrafnsson.
Verkið er uppköst eða drög
þekktra listamanna að verkum sín-
um sem eru stækkuð upp og útfærð
í lágmyndir. Um er að ræða tíu
iistaverk sem skorin eru út í mis-
stórar álplötur.
„Ur myndasafni Islendinga-
Listamennirnir Brynhildur Þorgeirsdóttir, Þór Vigfússon, Birgir And-
résson og Kristinn E. Hrafnsson ásamt skólameistara, Margréti Frið-
riksdóttur, og Sverri Kristinssyni, formanni Listskreytingarsjóðs.
sagna“ eftir Birgi Andrésson.
Verkið eru átta mannlýsingar úr
Islendingasögunum þrykktar með
silkiprenttækni á rafbrenndar ál-
plötur.
„Teningur og spegill" eftir Þór
Vigfússon.
Verkið er hangandi teningur og
spegill á vegg í gulum, rauðum og
bláum lit.
Andrew Paul Holman.
Orgeltónleikar
Langholtskirkju
ANDREW Paul Holman heldur
tónleika á Noack-orgel Langholts-
kirkju næstkomandi þriðjudags-
kvöld kl. 20.
Andrew Paul Holman útskrifaðist
frá Luther College (BA) í Decorah,
Iowa, og New England Conserva-
tory (MM) í Boston þar sem hann
lagði stund á semballeik og sérhæfði
sig í upprunalegum flutningi á eldri
tónlist. Holman hefur verið virkur
sem orgel- og semballeikari og hef-
ur spilað á tónleikum víða um
Bandaríkin og á Norðurlöndum
Hann r orgelkennari við Háskól-
ann í Massachusetts í Boston og síð-
an 1989 hefur hann verið tónlistar-
stjóri við Harvard-Epworth
meþódistakirkjuna í Cambridge,
Massachusetts þar sem hann stjórn-
ar kirkjukórnum og sér um hið
sögufræga 1893 Hutchings orgel.
Efnisskrá tónleikanna er eftirfar-
andi: Dieterich Buxtehude (1637-
1707), „Preludium i G Mol“, BuxWV
149, Niels W. Gade (1817-1890), „To
Koralpreludier Af Hoiheden
oprunden er Hvo ikkun lader Herr-
en ráde“, Kjell Mork Karlsen
(fæddur 1947), Partita: „Se solens
skjonne lys og prakt Innledning" -
„Ostinato“ - „Krumhomkvartett" -
„Passacaglia facile“, Koral Daniel
Pinkham (fæddur 1923), „Saints’
Days“ - „Dýrlingadagar“ (tólf
prelúdíur fyrir orgel), Johann Seb-
astian Bach (1685-1750), „Prelud-
ium og Fuge in C Dur“, BWV 547.
------------------
Tónleikaröð
Selfosskirkju
HAUKUR Guðlaugsson, söngmála-
stjóri þjóðkirkjunnar, verður við
orgelið í Selfosskirkju í kvöld,
þriðjudagskvöld, kl. 20.30.
Meðal verka á skránni er prelúdía
og fúga í D-dúr eftir J.S. Bach, en
annars leikur Haukur mörg smærri
en vel þekkt verk ýmissa höfunda og
er þau öll að finna í nýútkomnum
orgelskóla sem flytjandinn, Haukur
Guðlaugsson, hefur tekið saman.
Aðgangur að tónleikunum er
ókeypis.