Morgunblaðið - 24.09.2000, Blaðsíða 33

Morgunblaðið - 24.09.2000, Blaðsíða 33
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. SEPTEMBER 2000 33 ■ ........ %> IEYKJAV ÍKURBRÉF Laugardagur 23. september Morgunblaðið/RAX Skaftá notið mests ávinnings af uppbyggingu járn- brautanna í Bandaríkjunum. Það sé ekki ólík- legt að það verði neytendur, sem njóti mests afraksturs af upplýsingatækninni vegna stór- aukinnar samkeppni í krafti hennar. Kostnaður lækkar Tæknibyltingar leiða til lækkandi kostnaðar í atvinnulífinu. Á síðustu þremur áratugum hefur raunverð framleiðslugetu tölvunnar lækkað um að jafnaði 35% á ári. Kostnaðarlækkun í fjar- skiptum hefur verið hægari. Árið 1930 kostaði þriggja mínútna símtal frá New York til London meira en 300 dollara á núvirði. Nú kostar þetta símtal innan við 20 sent, sem er árleg lækkun um 10%. Á 60 árum lækkaði rekstrarkostnaður gufu- véla um 50%. Flutningskostnaður með járn- brautum lækkaði um 40% í Bandaríkjunum á árabilinu 1870 til 1913 eða um 3% á ári. Um 1870 kostaði 70 dollara á orð á núvirði að senda símskeyti yfir Atlantshafið. Þetta verð fór lækkandi en næsta áratuginn kostaði samt 200 dollara að senda 20 orða skeyti. í dag kostar 1 sent að senda 20 síðna skjal í tölvupósti. Rafmagnsverð lækkaði hraðar en skeyta- kostnaðurinn en samt ekki nema um 6% á ári að jafnaði á tímabilinu 1890 til 1920 . Til þess að setja þessar tölur í eitthvert sam- hengi við okkar veröld í dag nefnir Economist sem dæmi að ein afgreiðsla kosti banka 1,14 dollara, ef hún fer fram hjá gjaldkera, 52 sent ef hún fer fram í gegnum síma, 27 sent í hrað- banka en eitt sent ef hún er framkvæmd á Net- inu. Þessar tölur sýna, hvað það er mikið hags- munamál fyrir íslenzku bankana, að sem flestir stundi viðskipti sín við þá um heimabankana og glöggt dæmi um hvernig hægt er að auka framleiðni í íslenzka bankakerfinu, sem af ein- hverjum ástæðum hefur ekki lagt þá áherzlu á þróun heimabankanna, sem ástæða væri til. Margir telja, að nýting tölvutækni og Nets í viðskiptum á milli fyrirtækja muni draga mjög úr kostnaði þeirra. Þannig bendir flest til þess, að stærstu bílaframleiðendur í heimi muni flytja innkaup sín yfir á sameiginlegt net og talið, að sögn Economist, að það gæti lækkað framleiðslukostnað bíls um 14%. Hvaða ályktanir get- Staðan á um við dre&ið af þessari j i !• umfjöllun Economist lSianai um gtöðu okkar íslend- inga á þessari vegferð og í ljósi þeirrar spurn- ingar, sem Svanfríður Jónasdóttir hefur varp- að fram um hvar nýja hagkerfið sé á íslandi? Á því leikur enginn vafi, að grundvallaratrið- in í hinu nýja hagkerfi eru að verða til á ís- landi. Tölvunotkun í rekstri fyrirtækja er orðin mjög almenn. Tölvueign á heimilum er mjög al- menn. Þekking á notkun tölvunnar er mikil og vaxandi áherzla lögð á að kenna notkun tölvu í skólum. Fjarskiptakerfið er að verða mjög fullkomið. Notkun nýjustu fjarskiptatækni er að verða mjög útbreidd. Almenn menntun er mjög góð. Þetta eru allt grundvallaratriði. Það er áreiðanlega reynsla margra fyrir- tækja, að notkun tölvutækni í starfsemi þeirra leiddi ekki þegar í stað til þess, að framleiðni ykist. Tölvutæknin gerði það að verkum í byrj- un að það var þægilegra að vinna verkin. Það hefur mikill kostnaður verið samfara uppbygg- ingu tölvukerfa. En smátt og smátt skilar þessi þróun sínu og alls ekki fráleitt að það geti tekið nokkra áratugi eins og rannsóknir hagfræð- ingsins við Oxford-háskóla sýna. Rannsóknir, sem gerðar voru við tvo banda- ríska háskóla á starfsemi 600 stórra fyrirtækja á árabilinu 1987 til 1994 bentu til þess, að fjár- festing í tölvum stuðlaði að framleiðniaukn- ingu, sem næmi 0,25-0,5%. Framleiðniaukning- in yrði meiri eftir þvi, sem frá liði, sem væri staðfesting á því, að það tæki fyrirtæki tölu- vert langan tíma að laga rekstur sinn að hinni nýju tækni og ná fyllsta árangri í krafti henn- ar. Þessar rannsóknir bentu einnig til þess, að fyrirtæki sem sameinuðu það tvennt að fjár- festa í upplýsingatækni og breyta skipulagi starfsemi sinnar um leið næðu beztum árangri. Sömu rannsóknaraðilar halda því fram, að afrakstur upplýsingatækni skili sér ekki sízt í betri gæðum afurðanna, tímasparnaði og þæg- indum, en þetta séu þættir, sem ekki komi endilega fram í mælingum á framleiðniaukn- ingu. Economist telur, að samanburður á milli landa geti verið erfiður, bæði vegna þess, að minna sé um rannsóknir á þessu sviði í Evrópulöndum en í Bandaríkjunum og jafn- framt sé ekki ólíklegt að mælingar geri minna úr framleiðniaukningu í Evrópu en efni standi til. Jafnframt hafi Bandaríkjamenn hafið fjár- festingar í upplýsingatækni fyrr en önnur lönd og þess vegna sé ekki óeðlilegt að þeir njóti ávaxtanna fyrr. Þetta getur líka átt við hér á íslandi, þegar við berum okkur saman við Bandaríkjamenn að þessu leyti. Upplýsingatæknin er líka alger grundvöllur nýrra atvinnugreina, sem hér hafa orðið til. Þar má að sjálfsögðu nefna hugbúnaðariðnað- inn, sem er orðinn umtalsverður en einnig og ekki síður nýjar atvinnugreinar á borð við líf- tækniiðnaðinn. íslenzk erfðagreining hefði ekki orðið til án hinnar nýju upplýsingatækni. Hið sama má segja um merkilegt fyrirtæki, sem hljótt hefur verið um, sem er lyfjaverk- smiðja Delta í Hafnarfirði, þar sem stunduð er háþróuð starfsemi á sviði lyfjaþróunar og lyfja- framleiðslu og byggist í ríkum mæli á upp- lýsingatækni. Ekki er fráleitt að ætla, að um 1500 manns starfi nú við líftækni, lyfjafram- leiðslu, sölu og dreifingu á Islandi. Utþensla íslenzkra fjármálafyrirtækja í öðr- um löndum og þá ekki sízt Kaupþings byggist m.a. og að verulegu leyti á markvissri nýtingu upplýsingatækninnar. Óhætt er að fullyrða að þessi útrás hefði ekki orðið jafn mikil og raun ber vitni um ef hún væri ekki fyrir hendi, þótt þar komi að vísu fleira til. Fjölmörg fleiri dæmi mætti nefna um áhrif upplýsingatækninnar á íslenzkt atvinnulíf. Flest bendir til þess, að svara megi spurningu Svanfríðar Jónasdóttur alþingismanns um hvar nýja hagkerfið sé á íslandi á þann veg, að sterkur og breiður grundvöllur hafi verið lagð- ur að því og að íslenzka þjóðin muni njóta ávaxtanna af því á næstu árum og áratugum. „Hins vegar er eftir- tektarvert, að rann- sóknir sýna, að það líður oft langur tnni frá því að byltingar af þessu tagi verða og þangað til þeirra sér stað í aukningu framleiðni og er þar aftur komið að þeirri spurningu, sem Svanfríður Jónasdöttir varpar fram í umræddri grein sinni. Sagan sýnir, að langur túni leið þangað til guíii- vélin og rafmagnið leiddu til fram- leiðniaukningar. Rannsóknir hag- fræðings við Oxford-háskóla sýna, að Ijórir ára- tugir hafi liðið frá því að rafmagnið kom til sögunnar og þar til framleiðni fór að aukast að ráði.“ t
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.