Morgunblaðið - 27.10.2000, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 27. OKTÓBER 2000 33
LISTIR
Matreiðslan berstrípuð
BÆKUR
Matreiðsla
KOKKUR ÁN KLÆÐA
eftir Jamie Oliver.
PP Forlag.
Þýðing: Lóa Aldísardóttir.
Prentuð í Danmörku
250 síður.
BRESKI kokkurinn Jamie Oliver
er enn einn sjónvarpskokkurinn,
sem öðlast hefur frægð og frama í
Bretlandi með þáttum sínum er
sýndir voru á BBC síðastliðinn vet-
ur. Matreiðsluþættir í sjónvarpi
hafa löngum verið vinsælt efni og í
Bretlandi er löng hefð fyrir slíkum
þáttum. Delia Smith kenndi Bretum
að sjóða egg og þættir Keith Floyds
þóttu afskaplega óhefðbundnir og
djarfir á sínum tíma, ekki síst fyrir
að skorta stífni og formfestu. „Feitu
konurnar“ Clarissa Dickson Wright
og Jennifer Paterson höfðu mikil
áhrif á matarvenjur Breta og það
sama má segja um Gary Rhodes.
Skærasta stjarna síðasta árs á
vettvangi sjónvarpskokka er hins
vegar Oliver sem slegið hefur ræki-
lega í gegn með þáttum sínum
Kokkur án klæða (The Naked
Chef), sem vísar til þess að elda-
mennskan sé berstrípuð en ekki
kokkurinn sjálfur. Oliver hefur ver-
ið lýst sem Deliu Smith dot.com-
kynslóðarinnar. Hann er ungur og
myndarlegur, síbrosandi og frjáls-
legur í fasi. Það sama má raunar
segja um matargerðina, hún er
frjálsleg og óbundin af þeim höml-
um sem binda þá á klafa er ætla að
fylgja forski'iftum ákveðinna hefða
og stíla í eldamennsku.
Raunar þarf maður ekki að fletta
bókinni Kokkur án klæða lengi til að
sjá að Oliver er undir miklum áhrif-
um frá þeim Ruth Rogers og Rose
Gray á River Café en hann starfaði
undir þeirra handleiðslu um nokk-
urt skeið. Þar er hins vegar ekki
leiðum að líkjast og Oliver tekst að
setja sitt persónulega mark á rétt-
ina og er oftar en ekki djarfari en
þær stöllur í samsetningum. Mið-
jarðarhafsstemmningin er ríkjandi
út í gegnum bókina (þótt einnig
megi fmna austurlensk áhrif á
stangli) og yfirbragð réttanna oftar
en ekki nokkuð ítalskt þótt séu ekki
sóttir beint í ítalska eldhúsið.
Stíll bókarinnar er óformlegur og
texti allur í eins konar spjallstíl. Oli-
ver talar til lesandans á óformlegan
máta fremur en að nota stíl ritmáls-
ins og það er annaðhvort hægt að
láta það fara í taugarnar á sér eða
hafa gaman af því.
„Mig dauðlangar að fá ykkur til
að búa til þetta pasta - það er mjög
fljótgert og einfalt og þið verðið ör-
ugglega mjög hreykin af því
...Pastagerð er engin duttlungafull
martröð - þetta er ekkert stórmál,
þið hendið bara saman eggjum og
hveiti. Þið þurfið ekki salt og olíu,
það er einhver verksmiðjumisskiln-
ingur,“ eru þannig dæmigerðar
setningar eða þá: „Þessi réttur
minnir mig alltaf á barnfóstruna
mína sem eldaði þetta oft þegar ég
var lítil. Hún sauð kjötið gjörsam-
lega til helvitis í hraðsuðupotti!"
Bókin mun vart færa honum nein
fagurbókmenntaverðlaun enda vart
ætlunin. Henni er mun fremur ætl-
að að hvetja nýja kynslóð til að
bretta upp ermarnar og láta til sín
taka í eldhúsinu. Oliver leggur sig
fram við að útskýra að menn þurfí
ekki að óttast það að elda, þetta sé
ekki eins flókið og flestir halda og að
ekki þurfi fullkomið veitingahúsa-
eldhús til að töfra fram girnilega
rétti. Raunar er það yfirlýst mark-
mið hans að hægt sé að elda rétti
hans við einfaldar og allt að því
frumstæðar aðstæður í þeim þröngu
eldhúskytrum sem bresk ungmenni
þurfa gjarnan að láta duga þegar
þau hefja búskap. Hráefni í réttina
miðast við það sem fáanlegt er í
venjulegum (breskum) stórmörkuð-
um en yfirleitt ættu íslenskir les-
endur ekki að lenda í stórkostlegum
vandræðum. Nær allt hráefni ætti
að vera fáanlegt hér, með einstaká
undantekningum þó. Leitin að
perluhænsnum, leirslabba og rönd-
ungi gæti orðið ansi löng og snúin.
Bókin er stílhrein og myndir
girnilegar og þegar maður flettir
henni er margt sem mann fýsir að
reyna.
Þegar öllu er á botninn hvolft
skiptir hins vegar mestu máli, þegar
matreiðslubækur eru annars vegar,
að þær leiði lesendur í gegnum upp-
skriftirnar þannig að þær virðist
leikur einn og að útkoman verði
ekki til þess að eyðileggja heilt mat-
arboð. Þær uppskriftir sem ég hef
reynt hafa verið vel uppsettar og
það skýrar að nánast hefur verið
barnaleikur að fylgja þeim. Og þeg-
ar hlutirnir fara að verða ögn flókn-
ir koma yfirleitt einhver hughreyst-
andi orð frá Oliver þar sem lesendur
eru hvattir til að gefast ekki upp.
Hann er lunkinn kokkur og lykillinn
að velgengni hans er ekki einungis
að honum tekst að höfða til yngri
hópa en flestir aðrir sjónvarpskokk-
ar heldur ekki síður að uppskriftirn-
ar eru nær undantekningalítið
„bara skrambi góðar“ svo notað sé
orðalag í stfl við bókina.
Steingrímur Sigurgeirsson
Nýjar bækur
• UT er komin bók um myndlistar-
konuna Rósku.
Tilefni útgáfunnar er sýning í
Nýlistasafninu sem var opnuð
nýverið sem lýsir lífi og list Rósku.
Bókin er hönnuð af Höskuldi
Harra Gylfasyni, ríkulega mynd-
skreytt og víða komið við. Merkar
greinar eru í henni eftir Guðberg
Bergsson, Ólaf Gíslason, Birnu
Þörðardóttur og Halldór Björn
Runólfsson. Þá eru í henni umræð-
ur um pólitíska list og möguleika
hennar auk viðtala við Hrein Frið-
finnsson og Einar Má Guðmunds-
son. Ritstjóri bókarinnar er Hjálm-
ar Sveinsson. Róska er 195
blaðsíður.
Utgefandi er Nýlistasafnið en
Mál og menning dreifír bókinni.
Verð: 5.990 krónur.
• Út er komin bókin Sérstakur
dagur eftir Kristínu Ómarsdóttur
og Nönnu Bisp-Biichert.
í bókinni leggja skáldkonan
SIGMAR Vilhelmsson opnar sýn-
ingu á olíumálverkum í sýningarsal
Gallerís Reykjavíkur, Skóla-
vörðustíg 16, á morgun, laugardag,
kl. 15.
Inntak sýningarinnar skírskotar
til umbrota sálarinnar og tilvistar
einstaklingsins í samskiptum við
sjálfan sig og umhverfi sitt, segir í
kynningu.
Menntun sína fékk Sigmar í
Myndlista- og handíðaskóla íslands
1979-1981, ásamt námskeiðum á
vegum Baðstofunnar í Keflavík
1974-1980 o.fl.
Kristín Nanna
Ómarsdóttir Bisp Biichert
Kristín Ómarsdóttir og danski ljós-
myndarinn Nanna Bisp-Buchert
saman krafta sína. Ýmist hefur
Nanna tekið myndir til að hæfa
ljóðum Kristínar eða Kristín valið
myndir úr safni Nönnu sem henni
þótti hæfa ljóðum sínum. Ljóð og
myndlist mynda eina samslungna
heild og listformin varpa ljósi hvort
á annað í hrífandi listaverkabók.
Mál oh menning gefur út. Sér-
stakur dagur er 82 blaðsíður. Bókin
er prentuð í Prentsmiðjunni Odda
h.f. Leiðbeinandi verð: 4.480 krón-
ur.
Sigmar hefur haldið nokkrar
einkasýningar og tekið þátt í fjölda
samsýninga. Hann hefur einnig
fengist við myndskreytingar. Einn-
ig gerði hann bókarkápu á bók
Bjarna Guðmarssonar miðils. Ýms-
ir opinberir aðilar eiga verk eftir
Sigmar, má þar nefna Reykjanes-
bæ, Hitaveitu Suðurnesja, Isl. aðal-
verktaka, Sparisjóður Keflavíkur,
Grindavíkurbær, Verkalýðs- og sjó-
mannafélag Suðurnesja o.fl.
Opið virka daga kl. 13-18, laugar-
daga kl. 11-16 og sunnudaga kl. 14-
16. Sýningunni lýkur 12. nóvember.
Sigmar Vilhelmsson sýn-
ir í Galleríi Reykjavflí