Morgunblaðið - 27.10.2000, Blaðsíða 46

46 FÖSTUDAGUR 27. OKTÓBER 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
Valdið Og
Vatnsendi
Nútímaleg stjórnmál eru einfaldlega
ekki rekin á þann veg, sem rábamenn í
Kópavogi hafa gerst sekir um.
S
kipulagsmál gerast sí-
fellt fyrirferðarmeiri í
opinberri umræðu á
íslandi. Segja má að
„vitundarvakning"
hafi átt sér stað á þessum vett-
vangi á undanliðnum árum og
hljóta menn að fagna því að þau
umskipti séu ekki bundin við
vélindabakflæðið stórháskalega.
Framkvæmd skipulagsmála í
þéttbýli bregður ljósi á margt í
samfélaginu t.a.m. samskipti
einstaklinga og stjórnvalda auk
þess sem þau endurspegla ríkj-
andi verð-
VIÐHORF
Eftir Asgeír
Sverrisson
mætamat.
Að þessu
leyti hefur
ánægjuleg
viðhorfsbreyting látið á sér
kræla, einkum í Reykjavík, þar
sem yfirvöld sýnast gera sér
ljóst að nútíminn krefst þess að
haft sé samráð við íbúa þegar
umhverfis- og skipulagsmál eru
annars vegar. Með þessu móti
hefur réttur almennings verið
aukinn samfélaginu til heilla.
Af þessum sökum verður
flestum orðfall þegar sjónum er
beint að þeim áformum, sem
stjórnvöld í Kópavogi hafa um
skipulagningu Vatnsendasvæðis-
ins. Ráðamenn í Kópavogi
hyggjast fara með ofbeldi gegn
íbúum við Elliðavatn, hrekja þá
af heimilum sínum og jafna þau
við jörðu til þess að fjölbýlis-
húsahverfi megi rísa á rústun-
um.
Lagalegar forsendur aðfarar-
innar eru í meira lagi vafasamar.
Grundvallarspurningum, sem
varða lífríki vatnsins og áhrif
slíkra framkvæmda á umhverfið,
hefur ekki verið svarað. Um
áhrif þess á líf einstaklinga að
vera hraktir af heimilum sínum
og horfa á þau jöfnuð við jörðu
er vitanlega ekki heldur spurt.
Ibúunum, sem fyrirskipað hef-
ur verið að rýma heimili sín, er
gert að lifa í algjörri óvissu um
hvað bíður þeirra. Við þá er ekki
talað, ræktunar- og uppbygg-
ingarstarf þeirra er einskis virt.
Það eina, sem þeir hafa í hönd-
um er bréf þess efnis að þeim
beri að hafa sig á brott um
næstu jól, eftir um 60 daga.
íbúar.við Vatnsenda upplýsa að
þessi óvissa sé tekin að hafa
áhrif á börn þeirra. Sum þeirra
hafa ítrekað fengið martraðir af
þessum sökum á undanliðnum
vikum. Börnin eru kvíðin og ótt-
ast þær breytingar, sem fram-
I andi vald hefur dæmt yfir þau
og foreldra þeirra.
Undarlegt er að áform þessi
skuli ekki hafa kallað fram öfl-
ugri mótmæli en fólust í þeim
undirskriftum, sem safnað var
til að andmæla þessari aðför að
íbúum við Vatnsenda. Alltjent
þykir flestu rétthugsandi fólki
forkastanlegt þegar fréttir ber-
ast af því að yfirvöld í ísrael hafi
eina ferðina enn látið til skarar
skríða gegn byggðum Palestínu-
manna. Þar eins og í Kópavogi
er fólki gefinn frestur til að yfir-
t gefa heimili sín, sem síðan eru
þurrkuð út af yfirborði jarðar.
Er að undra að fram fari um-
ræða um hvort íslenskir stjórn-
málamenn séu almennt í viðun-
andi sambandi við samtíma sinn
og umhverfi?
Með þessu er ekki sagt að
jVatnsendasvæðið sé svo einstakt
að þar megi við engu hreyfa. Að
sjálfsögðu á bæjarfélagið hags-
muna að gæta þar rétt eins og
eigendur þessa skika. Nútímaleg
stjórnmál eru hins vegar ein-
faldlega ekki rekin á þann veg,
sem ráðamenn í Kópavogi hafa
gerst sekir um. Svo frumstæðar
hugmyndir um eigið vald og
upphafningu eru hrollvekjandi.
Valdamenn, sem gleymt hafa því
að þeir eru kjörnir fulltrúar al-
mennings, eru á villigötum og
frekari forystu af þeirra hálfu
hljóta menn að afþakka.
Eru önnur viðbrögð íbúa bæj-
arfélags hugsanleg þegar ráða-
menn þess vinna markvisst að
því að koma á það óorði með
framgöngu sinni?
Fyrr á tíð gátu íslenskir
valdamenn farið fram með sams
konar offorsi og bæjarstjórn
Kópavogs gerir nú. Skilningur
flestra nútímamanna á stjórn-
málum er á hinn bóginn sá, að
ráðandi öflum á hverjum tíma
beri að leita leiða til að gæta
hagsmuna allra þeirra, sem til-
tekið mál varðar. Krafan er því
sú að leitast sé við að skapa
jafnvægi í slíkri hagsmunavörslu
þegar taka þarf ákvarðanir
hvort sem þær varða skipulags-
mál eða annað. Þessi nútímalegi
skilningur á framgangsmáta
stjórnmálanna er sumum ís-
lenskum stjórnmálamönnum
öldungis hulinn, líkt og dæmin
sanna.
Vísast þykir íbúum flestra
bæjarfélaga eftirsóknarvert að
þau skeri sig frá öðrum á einn
eða annan veg. Vafasamt verður
þó að telja að almennur vilji íbúa
í Kópavogi sé sá, að slík sér-
staða sé tryggð með þvi að gera
fjölskyldum við Vatnsenda að
bíða í algjörri óvissu eftir því að
vera hraktar af heimilum sínum
til að unnt verði að uppræta þau.
Telja Kópavogsbúar þennan
framgangsmáta fallinn til að
auka hróður bæjarfélags þeirra?
Telja þeir enga áhættu fólgna í
því fordæmi, sem valdníðslan og
hrokinn skapa? Hverjir ætli
standi næst í vegi „skipulags-
ins“?
í máli þessu hefur ekki verið
gætt sem skyldi hagsmuna íbúa
í húsum þeim, sem áformað er
að víki. Valdamenn í Kópavogi
hafa gerst sekir um að taka
hagsmuni bæjarfélagsins og þó
sérstaklega eigenda landsins
fram yfir hagsmuni fólks, sem
búið hefur sér heimili á þessum
slóðum.
Af þessum sökum ber ráða-
mönnum í Kópavogi að taka mál
þetta fyrir að nýju til að tryggja
að eðlilegt jafnvægi ríki í mati á
hagsmunum þeim, sem til
grundvallar liggja. Sjálfsögð
krafa er sú, að gengið verði út
frá því í þeirri skipulagsvinnu,
sem fram þarf að fara, að eig-
endum verði heimilað að búa
áfram í húsum sínum, kjósi þeir
á annað borð að búa áfram í
Kópavogi eftir þessa reynslu.
Jafnframt er eðlilegt að eigend-
ur húsa felli sig við að lóðum,
sem þeir hafa haft til afnota,
verði, að höfðu samráði, breytt í
þeim tilfellum þar sem það reyn-
ist nauðsynlegt.
Með þessu móti kann að vera
að ráðamönnum í Kópavogi
auðnist að ganga til fundar við
nútímann.
ANNA
ÞÓRARINSDÓTTIR
+ Anna Sigur-
björg Þórarins-
dóttir var fædd að
Gilsárteigi í Eiða-
þinghá 25. apríl
1901. Hún andaðist
á Elliheimilinu
Grund 16. október
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
hjónin Anna María
Jónsdóttir og Þór-
arinn Benediktsson,
bóndi og alþingis-
maður. Systkini
Onnu voru: Vilborg,
f. 1898, d. 1903,
Málfríður, f. 1900, d. 1998; Ben-
edikt, f. 1904, d. 1959, og Jón,
tónskáld, f. 1917 og er hann nú
einn eftirlifandi þeirra systkina.
Anna giftist 17. júlí 1924 Jóni
Sigurðssyni frá Hrafnsgerði í
Fellum, f. 10. apríl 1903, d. 18.
apríl 1980. Börn þeirra eru: 1)
Svanhildur Jónsdóttir Svane, f.
24. ágúst 1925, náttúrufræð-
ingur og fyrrv. lektor við há-
skólana i Kaupmannahöfn og Ár-
Nú þegar kemur að kveðjustund
langar mig að minnast tengdamóð-
ur minnar með nokkrum orðum.
Það mun hafa verið á haustdögum
árið 1946, sem ég kynntist tengda-
foreldrum mínum Onnu og Jóni,
þegar ég trúlofaðist Sigurði einka-
syni þeirra, en dóttirin var þá ný-
farin til náms við Kaupmannahafn-
arháskóla.
Anna var á þessum árum farin
að starfa með félagi austfirskra
kvenna og fljótlega eftir að hún
flutti í Vogana og Langholtssöfnuð-
ur var stofnaður var hún virkur fé-
lagi í kvenfélaginu þar. Þær voru
ekki ófáar stundimar sem fóru í
undirbúning og vinnu við basar
þessara félaga. Það var saumað,
prjónað, heklað og bakað.
Anna var fædd á fyrstu mánuð-
um aldarinnar, svo segja má að hún
hafi lifað alla þessa öld, með öllum
þeim breytingum á íslensku mann-
lífi, sem henni hafa fylgt. Stundum
ræddum við þessar breytingar og
sagði Anna oft að sér fyndist eins
og hún hafi lifað alla Islandssög-
una, hvað varðar búskapar- og at-
vinnuhætti. Anna undi löngum
stundum við vefstólinn sinn og
pijónana og á seinni árum hnýtti
hún gólfmottur, sem prýða mörg
heimili fjölskyldunnar. Anna var
dugleg að fara út, sennilega flesta
daga frá því ég kynntist henni og
allt fram á síðustu ár, þegar sjónin
fór að daprast. Minnisstæðust
verða líklega kaffiboðin á sunnu-
dögum, með öllum þeim kræsing-
um sem þar voru bornar á borð.
Anna og Jón voru dugleg að
heimsækja fjölskyldu sína í Dan-
mörku. Fóru þangað flest ár sem
Svanhildir kom ekki til Islands. Jón
andaðist í einni slíkri ferð 18. apríl
1980.
Ekki get ég látið hjá líða að færa
stjómendum Elliheimilisins Grund-
ar og starfsfólki Vesturálmunnar
og sjúkradeildar alúðarþakkir fjöl-
skyldunnar fyrir umhyggju og frá-
bæra umönnun. Megi góður Guð
styrkja ykkur í störfum ykkar hér
eftir sem hingað til._
Helga S. Ólafsdóttir.
Mig langar að minnast í nokkr-
um orðum föðursystur minnar
Önnu Sigurbjargar Þórarinsdóttur,
sem hefur kvatt þennan heim eftir
að hafa lifað tuttugustu öldina
hartnær alla.
Þegar ég man íyrst eftir Önnu
var hún komin á fullorðinsár. Hún
bar aldurinn vel, gekk hnarreist og
frá henni stafaði góðvild og virðu-
leiki. Hún var vel að sér um margt
og sagði skemmtilega frá. Sem
barni fannst mér hún vera alvitur
og ég gleypti í mig hvert orð. Það
að vitna í hana var sambærilegt því
að vitna í alfræðiorðabók eða annað
sannleiksrit.
ósum. Hún er gift dr.
Gunnari Svane, f. 25.
september 1927,
fyrrv. prófessor við
Kaupmannahafnar-
og Árósaháskóla.
Þau eiga tvo syni: a)
Jón Olav, f. 1954,
jarðfræðingur í
starfí hjá dönsku
bændasamtökunum,
kvæntur Elsebeth Pii
og eiga þau tvær
dætur og tvo syni, b)
Axel Thorstein, f.
1956, stærðfræðing-
ur og Iektor við Ár-
ósaháskóla, kvæntur Inger And-
ersen. Þau eiga þrjár dætur og
einn son. Svanhildur og öll henn-
ar fjölskylda býr í Arósum og
nágrenni. 2) Sigurður, f. 23. júní
1927, bankamaður og bókari hjá
Flugleiðum. Hann er kvæntur
Helgu S. Ólafsdóttur, f. 13. mars
1925, húsmóður og verslunar-
manni í Reykjavík. Þeirra börn
eru: a) Jón Ólafur, f. 1947, org-
anisti i Hjallakirkju og kennari
Mér eru minnisstæð kvöldverð-
arboð á heimili foreldra minna þar
sem saman voru komin Anna og
maður hennar Jón Sigurðsson
bankafulltrúi annars vegar og Þor-
steinn M. Jónsson langafi minn og
Sigurjóna Jakobsdóttir langamma
mín hins vegar. Á þessum kvöldum
var rætt um ættir og afrek Aust-
firðinga af miklum eldmóði og
þekkingu. Flett var upp í bókum
svo ljóst væri að ekki væri farið
með fleipur. Algengt var viðkvæði
Þorsteins langafa míns þegar eitt-
hvað bar á milli í samræðunum:
„Jón minn, geturðu ekki flett þessu
upp?“ Þá var faðir minn jafnan við-
búinn með öll tiltæk austfirsk fróð-
leiksrit til að leysa úr vafa.
Það var ekki verið að þrasa um
hluti ef hægt var að fá úr þeim
skorið. Ekki fundust mér baminu
þessi kvöld alltaf jafn skemmtileg,
en ég vil þó þakka þeim seinni tíma
áhuga minn á ættum og uppruna.
Ég dáðist alltaf að Onnu og hef-
ur það ekki síst verið fyrir þær
sakir að faðir minn talaði alltaf af
mikilii aðdáun um dugnað og
þrautseigju systur sinnar þegar
mest reyndi á, í baráttu við fátækt
og veikindi manns hennar á
krepputímum millistríðsáranna. Ég
er þakklát fyrir að hafa fengið að
kynnast henni, umgangast hana og
læra af henni. Mér er kær minn-
ingin um greinda og stórbrotna
konu sem sá og lifði tímana tvenna
og miðlaði af reynslu sinni svo að
eftirminnilegt er. Blessuð sé minn-
ing hennar.
Anna María Jónsdóttir.
Elsku amma mín. Nú loksins
hlaustu friðinn sem þú varst búin
að þrá svo mikið undanfarin ár.
Mig langar að þakka þér rúmlega
53 ára samfylgd og handleiðslu.
Ýmsar minningar koma upp í
hugann á kveðjustund. Ein sú elsta
sem ég man eftir í Ferjuvoginum
var þegar Þórarinn bróðir fæddist
og undirritaður sex ára frumburður
foreldra sinna var íúll tápmikill og
ærslafullur til að vera heima fyrstu
dagana eftir fæðingu drengsins, en
hann var fæddur heima á Sjafnar-
fötu eins og við hin eldri systkinin.
Ig man eftir þegar ég trítlaði á
eftir þér frá Sjafnargötu niður að
Gasstöðinni á Hlemmi þar sem við
tókum strætó inn að Hálogalandi
og átti ég fullt í fangi með að fylgja
þér. í þá daga var þetta heilmikið
ferðalag og í raun langt úti í sveit
og okkur krökkunum þótti viðburð-
ur þegar strætó keyrði framhjá.
Einnig eru kærar minningarnar frá
öllum aðfangadagskvöldunum hjá
ykkur afa, frá því ég man eftir mér
og þar til ég stofnaði mína eigin
fjölskyldu. Það var alltaf ákveðin
stemmning sem tilheyrði jólunum í
Ferjuvoginum og síðan fjölskyldu-
við Tónlistarskóla Garðabæjar.
Kvæntur Ragnheiði Þórðardótt-
ur, f. 1943. Þau eiga þrjá syni og
tvo sonarsyni, b) Guðný Sjöfn, f.
1952, bókari hjá Flugleiðum í
Reykjavík, ógift og barnlaus. c)
Þórarinn, f. 1953, bifreiðastjóri.
Hann á tvo syni. Sigurður og af-
komendur hans búa öll á höfuð-
borgarsvæðinu.
Anna og Jón hófu búskap í
Hrafnsgerði 1924 en fluttu það-
an á Seyðisfjörð og þaðan til
Reykjavíkur 1936. Jón lauk
kennaraprófi 1937, en hóf siðan
störf við Búnaðarbanka íslands
1. sept. 1939 og vann þar til sjö-
tugs. Anna og Jón byggðu sér
hús að Ferjuvogi 17 árið 1947 og
bjuggu þar á meðan bæði lifðu
og Anna til 1986 er hún flutti á
Elliheimilið Grund. Anna var
virkur félagi í Kvenfélagi Lang-
holtssafnaðar og Félagi aust-
firskra kvenna um langt árabil.
I rúm 13 ár naut Anna þess að
vera ættmóðir fimm ættliða í
beinan karllegg frá sér og síð-
ustu fimm árin voru tveir sonar-
sonarsynir orðnir feður þannig
að tveir drengir fylltu fimmta
ættliðinn. _
Útför Önnu fer fram frá
Hjallakirkju i Kópavogi i dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
boðunum þar sem þú bauðst systk-
inum þínum og þeirra bömum og
bamabörnum ásamt þeim hluta af
þinni eigin fjölskyldu sem bjó á
landinu. Alltaf varstu til staðar
þegar á þurfti að halda og fæ ég
seint fullþakkað allan þann tíma
sem þú gafst mér þegar ég átta ára
gamall lá fótbrotinn frá byrjun
febrúar og fram á vor og svo aftur
strax á eftir fram á sumar. Alltaf
áttir þú tíma og kenndir mér urmul
af sálmum og kvæðum og lögum,
að ekki sé minnst á allar útilegu-
mannasögurnar sem afi bjó til og
hafði fyrir framhaldssögur og urðu
til þess að ég lærði að spinna fram-
haldssögur handa mínum eigin
drengjum þegar þeir tímar komu.
Ekki minnkaði umhyggjan þegar
langömmudrengirnir þínir fæddust
og dáðumst við Ragnheiður oft að
því hvað þú tókst öllu með jafnað-
argeði og áttir alltaf góð ráð og þið
afi voruð oft tilbúin til að líta eftir
þeim á meðan við bjuggum enn í
Reykjavík. Eftir að við fluttum út á
land var enginn duglegri að heim-
sækja okkur en þið afi, enda voruð
þið óþreytandi í að ferðast um
landið og gista í tjaldi. Ætíð hef ég
verið þakklátur fyrir að kveðju-
stundin við afa var með þeim hætti
sem hún var, en þá komuð þið aust-
ur í Egilsstaði til að vera við ferm-
ingu Sigga elsta sonarsonarsonar
ykkar og afi hitti alla þá sem næst
honum stóðu í fjölskyldunni, síðan
fluguð þið heim og hélduð daginn
eftir til Árósa og nokkrum dögum
síðar var afi allur. Að sjá og heyra
þig lýsa kveðjustundinni ykkar gaf
manni hlýju og innsýn í þína skoð-
un í þeim málum.
Elsku amma mín, það er margt
sem hægt væri að skrifa því minn-
ingamar streyma fram. Þú naust
þess að vera ættmóðir fimm ættliða
í beinan karliegg frá því að Sigfús
Sigurðsson fæddist 1987 og síðan
þegar Guðni eignaðist Garðar 1995.
Oft talaðir þú um að þú værir svo
rík að eiga alla þessa heilbrigðu af-
komendur sem þú varst svo stolt af
bæði hér heima og í Danmörku.
Elsku amma mín, við Ragnheið-
ur og drengirnir okkar og þeirra
fjölskyldur biðjum algóðan Guð að
varðveita þig og blessa okkur
minningarnar um þig, hvíl þú í friði
og megi hið eilífa ljós lýsa þér.
Jón Ólafur Sigurðsson.
Handrit afmælis- og minningargreina skulu
vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvusett.
Sé handrit tölvusett er æskilegt, að diskl-
ingur fylgi útprentuninni. Senda má greinar
til blaðsins í bréfasíma 569 1115, eða á netf-
ang þess (minning@mbl.is). Nauðsynlegt
er, að símanúmer höfundar/sendanda fylgi.
Nánari upplýsingar má lesa á heimasíðum.
Það eru vinsamleg tilmæli að lengd greina
fari ekki yfir eina örk A-4 miðað við meðal-
línubil og hæfilega línulcngd - eða 2.200
slög. Höfundar eru beðnir að hafa skírnar-
nöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.