Morgunblaðið - 01.12.2000, Síða 12

12 FÖSTUDAGUR 1. DESEMBER 2000
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Fullveldisfagn-
aður stúdenta
Island í
fremstu
röð
STÚDENTAR halda að venju
upp á fullveldisdaginn með
hátíðardagskrá í dag. Fjöl-
breytt dagskrá verður dag-
langt og hefst hún með hátíð-
armessu kl. 11 í kapellu
aðalbyggingar Háskóla ís-
lands.
í fréttatilkynningu frá stú-
dentaráði kemur fram að
minni Jóns Sigurðssonar
verður flutt kl. 12.15, þegar
stúdentar leggja blómsveig
að leiði hans og kl. 13.00 hefst
hátíðarsamkoma í hátíðarsal
aðalbyggingar en hún er að
þessu sinni haldin í samvinnu
við Reykjavík - menningar-
borg Evrópu árið 2000.
Yfirskrift samkomunnar að
þessu sinni er Island í
fremstu röð. Dagskráin skipt-
ist í tvo hluta, þar sem annars
vegar verður fjallað um sam-
keppnishæfni menntunar á
íslandi og hins vegar menn-
ingar. Flutt verða framsögu-
erindi og frummælendur sitja
að því loknu í pallborði.
Þátttakendur í fyrri pall-
borðsumræðum um sam-
keppnishæfni menntunar á
íslandi verða: Björn Bjarna-
son menntamálaráðherra,
Páll Skúlason, rektor Háskóla
íslands, Eiríkur Jónsson, for-
maður stúdentaráðs, og Guð-
rún Agnarsdóttir, forstjóri
Krabbameinsfélags íslands.
Þátttakendur í seinna pall-
borðinu um samkeppnishæfni
menningar á íslandi sem fer
fram að loknu kaffihléi verða
Björn Bjarnason mennta-
málaráðherra, Ingibjörg Sól-
rún Gísladóttir borgarstjóri,
Tinna Gunnlaugsdóttir, for-
maður Bandalags íslenskra
listamanna, Eyþór Arnalds
forstjóri Íslandssíma og Sölvi
Björn Sigurðsson íslensku-
nemi.
Frumrit
sambands-
laganna
1918 til sýnis
f TILEFNI fullveldisdagsins
1. desember verður frumrit
sambandslaganna frá 1918 til
sýnis í bóksal Þjóðmenning-
arhússins. Frumritið er varð-
veitt í Þjóðskjalasafni ís-
lands.
ísland varð, sem alkunna
er, fullvalda ríki í konungs-
sambandi við Danmörku 1.
desember 1918. Samkomulag
um það náðist sumarið 1918 í
nefnd sem skipuð var fulltrú-
um beggja landanna. Samdi
nefndin frumvarp til dansk-
íslenskra sambandslaga sem
samþykkt var á Alþingi
haustið 1918 og síðan í þjóð-
aratkvæðagreiðslu hér á landi
19. október sama ár. Ríkis-
þing Danmerkur samþykkti
frumvarpið 29. nóvember.
Auk frumrits sambandslag-
anna eru tvö önnur skjöl er
tengjast sjálfstæðisbaráttu
íslendinga til sýnis í Þjóð-
menningarhúsinu. Annars
vegar er um að ræða frumrit
stjórnarskrárinnar 1874, sem
danska Ríkisskjalasafnið hef-
ur lánað hingað til lands, og
hins vegar gjörðabók Þjóð-
fundarsins 1851, en sá fundur
olli kaflaskilum í frelsisbar-
áttu þjóðarinnar.
Tvö ár liðin frá því að Byrgið fékk afnot af húsum á Miðnesheiði
Rockville oft
eina úrræði
heimilislausra
Morgunblaðið/Jim Smart
Búið er að gera upp fimm svefnskála í Rockville, en þar dvelja nú að
jafnaði 35-40 einstaklingar í endurhæfingu.
BYRGIÐ, kristilegt líknarfélag,
hefur nú í tvö ár unnið að upp-
byggingu endurhæfingarsambýlis
fyrir áfengis- og fíkniefnanotend-
ur í Rockville, yfirgefínni ratsjár-
stöð Bandaríkjahers á Miðnes-
heiði, en þar dvelja nú að jafnaði
35-40 skjólstæðingar í langtíma-
meðferðum. Stór hluti þeirra er
heimilislausir einstaklingar sem
búið hafa á götunni árum saman,
og er endurhæfíngarsambýlið oft
á tíðum þeirra eina úrræði, að
sögn Guðmundar Jónssonar, for-
stöðumanns Byrgisins.
Bandariski herinn yfirgaf rat-
sjárstöðina á Miðnesheiði fyrir
fimm árum og lét þá eftir sig
margvíslegar byggingar sem
stóðu auðar í þrjú ár, þar til
Byrgismenn hófust handa við
endurbætur. Húsin voru skilin
eftir eftirlitslaus án kyndingar og
hafa því talsvert látið á sjá, auk
þess að margvísleg skemmdar-
verk hafa verið unnin inni í hús-
unum.
Guðmundur segir að upp-
haflega hafi menn talið að ekki
þyrfti að gera mikið fyrir húsin,
en annað hafi komið í Ijós. „Hér
var allt rafmagnskerfið ónýtt og
allar pípulagnir ónýtar og nánast
öll hús ofnalaus, því búið var að
fara með þá alla í burtu. Þetta
þurftum við allt að endurnýja.
Núna í tvö ár höfum við því verið
í stöðugri uppbyggingu og allt
frá tíu upp í þrjátíu manns verið
hér að störfum. Við höfum tekið
það inn sem lið í meðferðinni að
leyfa fólki að vinna við að gera
húsin upp, og það vill gera það
og vera með í að mála og annað.“
Kostnaður við endurbætur er
kominn upp í 40-50 milljónir og
reikna Byrgismenn með því að
bæta þurfi við 100-150 milljónum
til að koma öllum húsunum í not-
hæft ástand. Búið er að gera upp
skrifstofuhúsnæði, 5 svefnskála
og verið er að ljúka við endur-
gerð á fyrsta flokks mötuneyti
með góðum samkomusal. Þá eru
eftir um 14 hús á svæðinu. Þar af
má m.a. nefna 8 svefnskála, verk-
stæði og íþróttahús með körfu-
boltavelli, fullkominni lyftingaað-
stöðu, skvassvelli og gufubaði, en
íþróttahúsið er nokkuð illa farið
eftir skemmdarverk og frostavet-
ur.
Að sögn Guðmundar þolir húsið
vart einn vetur í viðbót án kynd-
ingar og segir það mikinn skaða
ef ekki verður hægt að gera
íþróttahúsið upp.
Hann bendir jafnframt á að
með endurgerð húsanna í
Rockville sé verið að bjarga mikl-
um verðmætum frá glötun, því
verðmætið í byggingunum sé tals-
vert meira en felst í þeirri upp-
hæð sem lögð hefur verið í end-
urbæturnar hingað til.
Uppbyggingin hefur fyrst og
fremst verið fjármögnuð með
styrkjum frá einstaklingum og
fyrirtækjum og segir Guðmundur
að Byrginu hafi borist fjöldi
gjafa. Ríkið hefur ekki lagt fram
styrk í endurbætur fram að
þessu, en Guðmundur segir að í
aukafjárlögum næsta árs sé gert
ráð fyrir 9 milljónum í Rockville,
auk þess sem Byrgið hafi fengið
á þessu ári 5 milljónir í styrk til
að vega upp tap af rekstri með-
ferðarheimila Byrgisins.
Fljótlega verður hægt að bæta
við fleiri einstaklingum og er
reiknað með að um 70 manns
muni dvelja í Rockville á næsta
ári, auk starfsfólks. Stefnt er að
því að gera öll húsin nothæf,
þannig að hægt verði að taka allt
Guðmundur Jónsson, for-
stöðumaður Byrgisins.
að 150-160 einstaklinga í endur-
hæfingu í Rockville.
Langflestir heimilislausir
þegar þeir koma í meðferð
Starfsemin í Rockville sker sig
úr starfsemi annarra meðferðar-
stofnana að því leyti að um lang-
tíma meðferðarúrræði er að
ræða, þar sem skjólstæðingar
greiða fyrir dvöl sína sjálfir af
félagslegum bótum sinum og
stunda meðferðardagskrá og fá
starfsþjálfun í vernduðu um-
hverfi.
„Fólk sem hér er í meðferð er
með 56-63 þúsund krónur á mán-
uði frá hinu opinbera, sem eru
annaðhvort örorkubætur eða fé-
lagslegar bætur, og þeir greiða
fyrir vistina hér 38.000 krónur á
mánuði. Þá á fólkið eftir um
20.000 krónur og lifír af því með
glans, slík er nægjusemin hérna
hjá fólkinu," segir Guðmundur.
Alls voru 86% heimilislaus af
þeimsem komu í meðferð í
Rockville á tímabilinu frá 1. októ-
ber 1999 til 1. október 2000. Á
þessu tímabili komu 92 einstakl-
ingar í meðferð, þar af 84 í lang-
tímaendurhæfingu, en 36% þeirra
eiga við geðræn vandamál að
stríða. Miðað við þann skjólstæð-
ingahóp sem Byrgið sinnir verður
meðferðarárangur að teljast
nokkuð góður, en á fyrrgreindu
tímabili voru 33% skjólstæðinga
allsgáðir eftir meðferð og rúm-
lega helmingur þeirra kominn í
vinnu annars staðar.
Auk reksturs endurhæfíngar-
sambýlisins í Rockville sér Byrgið
um rekstur á meðferðarheimili
við Hvaleyrarbraut í Hafnarfirði,
sem er undir stjórn Ólafs Ólafs-
sonar, fyrrverandi landlæknis. Þá
starfrækir Byrgið 15-17 manna
áfangaheimili við Vesturgötu í
Hafnarfirði.
Alþingismönnum afhent fyrstu ein-
tökin af bæklingi Geðræktar
Morgunblaðið/Kristinn
Héðinn Unnsteinsson verkefnissljóri, alþingismennirnir Ásta Ragnheið-
ur Jóhannesdóttir og Ásta Möller, Helga Sturlaugsdóttir, fræðslufull-
trúi Geðræktar, og Sveinn Magnússon, framkvæmdasljóri Geðræktar.
Ætlað öllum til
ræktunar geðheilsu
ALÞINGISMONNUM voru í gær
afhent fyrstu eintökin af nýjum
bæklingi Geðræktar sem ber nafnið;
Jákvæð markmið, jákvæð lífssýn.
Bæklingurinn er gefinn út í 50.000
eintökum og er stefnt að því að hann
fari inn á öll heimili landsins.
Héðinn Unnsteinsson, verkefnis-
stjóri hjá Geðrækt, segir að bækling-
ur þessi sé ætlaður öllum og að hann
fjalli um geðheilsu almennt en ekki
geðraskanir.
„Vonandi verður þetta átak til að
veita ákveðinn sinnisbata. Lengi má
geðið rækta og lengi getur gott orðið
betra og fólk þarf ekki endilega að
vera veikt eða haldið geðröskun til
að getað ræktað geðheilsuna," segir
Héðinn.
í Bæklingnum er meðal annars
fjallað um streitu, kvíða, áhyggjur og
hræðslu, mikilvægi þess að slaka á,
rækta tengsl við fólk, hrósa öðrum,
gefa af sér, tala um það sem bjátar á,
stunda hreyfingu og leita sér hjálpar
þegar það á við. Bæklingurinn er á
stærð við kreditkort og segir Héðinn
að hann hafi verið hafður af þeirri
stærð til þess að hægt værí að geyma
hann í veski.
Sjálfboðaliðar munu á næstunni
dreifa bæklingnum í miðbænum,
Kringlunni og á fleiri stöðum þar
sem fjölmennt er og segir Héðinn að
ákveðið hafi verið að byrja á því að
afhenda hann alþingismönnum og að
vonandi gætu þeir orðið öðrum góð
fyrirmynd.
400 störf í fyrsta áfanga Reyðaráls
Um tíundi
hluti verður
ófaglærður
RÍFLEGA 400 störf munu skapast
í 1. áfanga álvers Reyðaráls, sam-
kvæmt bráðabrigðaútreikningum
sem nú er unnið eftir. Fimmtungur
starfanna mun krefjast háskóla- og
tæknimenntunar og rösklega 70%
starfanna krefjast sérstakrar fag-
menntunar, iðn- eða fjölbrauta-
náms. Aðeins um tíundi hluti stai-fa
í álverinu verða ætluð ófaglærðum.
Þetta kemur fram í greinargerð
með könnunum sem Félagsvísinda-
stofnun Háskólans hefur lagt fyrir
unga Austfirðinga annars vegar og
brottflutta Austfirðinga hins vegar
og er ætlað að kunna hug viðkom-
andi til vinnu í hinu fyrirhugaða ál-
veri.
Auknir möguleikar
á störfum fyrir konur
Þessar menntunarkröfur skýrast
af tækni- og tölvuvæðingu áliðnað-
arins. Sú þróun eykur einnig mögu-
leika kvenna á störfum í þessari
hefðbundnu karlagrein, að því er
fram kemur á kynningarsíðu Reyð-
aráls.
Bráðabirgðaútreikningar Reyðar-
áls vegna starfa í 1. áfanga álvers-
ins og rafskautaverksmiðjunni
hljóða alls upp á 414 starfsmenn.
Þar er gert ráð fyrir 14 starfs-
mönnum með akademíska háskóla-
menntun eða sambærilega mennt-
un, 21 starfsmanni með tækni-
menntun á háskólastigi eða
sambærilega menntun og 55 starfs-
mönnum með sértæka tæknimennt-
un. Þá er talin vera þörf fyrir 298
starfsmenn með iðnnám eða sér-
stakt fjölbrautanám til að vinna við
álframleiðslu en aðeins er reiknað
með að um 26 störf séu fyrir ófag-
lært starfsfólk.
AIIs um
750 ný störf
Alls er gert ráð fyrir að um 750
ný störf verði til í tengslum við
fyrri áfanga álvers og rafskauta-
verksmiðju í Reyðarfirði, þar af
tæplega 600 á Austurlandi. Af þess-
um 600 störfum yrðu 414 í álverinu
og rafskautaverksmiðjunni, eins og
þegar hefur komið fram, en afgan-
gurinn í þjónustugreinum. Er ætlað
að um helmingur þjónustustarf-
anna, eða um 150 störf, verði á
Austurlandi.