Morgunblaðið - 01.12.2000, Page 64

>4 FÖSTUDAGUR 1. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Kerfínu haldið,
þá ríku ríkari!
KYNNT hafa verið
áform um að draga úr
tekjutengingu í bama-
bótakerfinu. Þessar
hugmyndir eru að
mörgu leyti góðra
gjalda verðar en þær
ganga of skammt og
betur má gera án þess
aðþaðkostimeira.
Annar helsti gallinn
\<ið núverandi kerfi er
að skerðingin hefst við
mjög lágar tekjur, um
50.000 kr. mánaðartekj-
ur hjá hvoru hjóna,
langt undir skattleysis-
mörkum sem eru tæp
64.000. í fréttatilkynn-
ingu fór mikið fyrir frásögn af hækk-
un þessa marks á næstu árum. Að
nafninu til hækkar það um 8.750 á
mánuði. Þegar tekið hefur verið tillit
til hækkunar á skattvísitölu virðist
hækkunin þó ekki vera nema um
4.000 kr. Enn um sinn mun því verða í
gildi hið furðulega kerfi að bamafjöl-
skyldur búi við mun lægri skattleysis-
mörk en aðrir þjóðfélagsþegnar. Ein
mikilvægasta nýjungin er að um
fjórðungur bóta vegna barna undir 7
ára aldri skuli undanþeginn skerðing-
arákvæðum. Þetta svigrúm er þó
betra að nýta til að hækka skerðing-
armöridn. Mér sýnist að það dugi til
að hækka þau um sem nemur allt að
40.000 hjá hjónum samtals, þ.e. úr
50.000 í um 70.000 kr. á mánuði hjá
hvora um sig og við bætist svo sú
hækkun sem þegar er ráðgerð. Þá er
komið um 10.000 kr. yfir skattleysis-
mörk þótt það sé alltof skammt.
Hinn megingallinn er hve skerð-
ringarhlutfallið er hátt, það bítur hratt
eins og mig minnir að Stefán Ólafsson
hafi orðað það. Skerðingin verður öll
á lág- og miðlungstekjusviðinu. Nú á
að lækka hámark skerðingarinnar úr
11%, þó ekki nema í 9%, en vissulega
er það mikil framför frá því fyrir 4-5
árum þegar það var 22%. Fljótt á litið
geta 9% virst hófleg álagning en ekki
má gleyma því að hún bætist við ýms-
ar aðrar tekjutengdar álögur og
skerðingarákvæði sem mjög oft era
meira en 50% samtals. Þessi 9% fara
að nálgast 20% þegar þau era reiknuð
sem hlutfall af því sem eftir stendur
þegar búið er að gera ráð fyrir al-
mennum tekjuskatti, skerðingu á
vaxta- eða húsaleigubótum, afborgun
«).f námsláni, stéttarfélagsgjaldi og
e.t.v. fleira sem launþeginn fær engu
um ráðið. Nokkuð er breytilegt hve
langt bætumar endast en hjá flestum
verða þær uppumar áður en fjöl-
skyldutekjur ná 400.000 kr. á mánuði.
Á að skilja það svo að 200.000 kr. í
mánaðarlaun teljisthátekjur?
Nú í sumar uppgötvuðu menn að
núgildandi ákvæði um eignatengingu
bóta era alveg fráleit. Við því er
bragðist með því að af-
nema þau með öllu. Það
líka fráleitt. Ef rétt þyk-
ir að hátekjumenn njóti
ekki bamabóta til jafns
við lágtekjumenn er síst
eðlilegra að stóreigna-
menn njóti þeirra. Svo
virðist sem sumir þegn-
ar þjóðfélagsins séu svo
efnaðir að þeir þurfi
ekki annað sér til fram-
færis en að ávaxta sinn
auð. Þeir munu fá
barnabætumar óskert-
ar. Ef menn treysta sér
Hólmgeir ekki til að búa til fram-
Björnsson bærilegar reglur um
eignatengingu barna-
bóta er til önnur leið, mjög einföld.
Hún er að tengja þær eignatekjum.
Sanngjamt má telja t.d. að bamabæt-
Bætur
Hið furðulega kerfi
verður í gildi, segir
Hólmgeir Björnsson, að
barnafjölskyldur búi við
mun lægri skattleysis-
mörk en aðrir.
ur skerðist um sem nemur 10% af því
sem eignatekjur fara yfir 50-100.000 á
ári, óháð fjölda bama. Til samræmis
við þau 9% sem eiga að gilda um
tekjutenginguna væra þó 20-30%
sanngjarnari álagning. Sennilega
myndi þessi álagning ekki skila miklu
en hún er óhjákvæmileg ef gæta á
sanngimi. En sanngimi á líkiega ekki
að ráða. Hagsmunir einstaklingsins
skulu víkja fyrir hagsmunum eignar-
innar.
Sagt er að þær takmörkuðu endur-
bætur á skerðingarkerfinu sem era
áformaðar muni kosta tvo milljarða.
Það gæti virst frekt að fara fram á
meira. Ég held því samt fram statt og
stöðugt að svigrúmið sé mjög mikið!
Við þurfum bara að fara fimm ár aftur
í tímann og forgangsraða að nýju.
Afturkalla rangar ákvarðanir frá
fyrri tíð. Þá var skatturinn um 41,8%
og iðgjald til lífeyrissjóðs skattlagt að
auki, samtals um 43,5%. Miðum við
þetta, endurskoðum alla tekjuteng-
ingu, líka örorkubætur, LÍN og e.t.v.
fleira, sjáum hvað við komumst langt.
Ef til vill verður líka svigrúm til að
taka upp stighækkandi álagningu
skatts. Þegar því er lokið, og ekki
fyrr, gæti verið athugandi að lækka
það hlutfall sem gengið er út frá.
Höfundur er tölfræðingur, Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins.
Gullið tækifæri
NYLEGA var lögð
fram á Alþingi þings-
ályktunartillaga um að
því verði beint til ríkis-
stjórnarinnar að vot-
lendi norðaustan við
Vatnajökul, Eyjabakk-
ar, verði útnefnt Rams-
ar-svæði. Undirrituð,
sem er 14. þingmaður
Reykvíkinga, er einn af
þremur flutningsmönn-
um tillögunnar.
Ramsar-samþykktin
er kennd við bæinn
Ramsar, sem er í Iran
nálægt Kaspíahafi, og
tók hún gildi 2. febrúar
1971. Á Islandi tók hún
gildi 2. apríl 1978 en þá var Eysteinn
Jónsson, fyrram ráðherra Fram-
sóknarflokksins, formaður náttúra-
verndarráðs. Á þeim tíma var gengið
frá megninu af þeim friðlýsingum
sem átt hafa sér stað á votlendi á ís-
landi í samræmi við samninginn.
Vitað er að stór hluti mýrlendis á
íslandi hefur verið þurrkaður upp á
síðustu áratugum og jafnvel talið að
um helmingur votlendis í byggð hafi
verið skertur. Grafnir hafa verið um
33 þúsund km af skurðum á landinu
enda var það keppikefli frumkvöðl-
anna að ræsa fram mýrar og rækta
landið. Árum saman fengu bændur
greitt fyrir að grafa skurði, jafnvel
þótt landið yrði ekki að túni, en
óveralega hefur verið mokað ofan í
skurði til mótvægis og til að endur-
heimta votlendi í byggð. Gengið hef-
ur verið út frá því að til þess að bæta
fyrir uppþurrkun á óröskuðu votlendi
í byggð þurfi landsvæði, líka í byggð,
sem er 2-3 sinnum stærra að flatar-
máli en það sem fómað var. Gróður-
lendi hefur verið eytt á íslandi eins
allir vita og talið er að skógur hafi áð-
ur þakið 25% af landinu en þekur nú
einungis 1%. Mikil vakning hefur
verið hér á landi hvað skógrækt varð-
ar og nú er komið að því að votlendi
landsins fái að njóta sannmælis og
gildi þeirra metið að verðleikum. Al-
þingi Islendinga þarf að sýna að
mark sé tekið á votlendisrannsókn-
um hér á landi og annars staðar í
heiminum. Rannsóknir sýna að í vot-
lendi sé að finna gróðurleifar og þar
með er það einnig mikilvæg upp-
spretta af fræi sem nýtist við bættar
aðstæður, til dæmis minni beit. Vot-
lendi er því verðmætur arfur sem í
náttúrunni býr. íslendingar hafa
uppfyllt mjög lítinn hluta af Ramsar-
samningnum. Hver er okkar votlend-
ispólitík? Heildaryfirlit yfir votlendi á
íslandi þarf samkvæmt samningnum
að liggja fyrir innan tveggja ára en þá
verður næsta Ramsar-ráðstefna
haldin. Á fúndi aðildarríkjanna vorið
1999 var samþykkt rammaáætlun
með það að markmiði að ríkin fjölgi
Ramsar-svæðum úr 1.000 í 2.000 og
að aðildarlönd þurfi að standa sig
betur í stykkinu. Ferillinn er sá að
það er umhverfisráð-
herra sem felur stofnun
á borð við Náttúra-
vernd ríkisins að vinna
að málinu. Síðan þarf
fulltrúi samtakanna að
skoða svæðið og utan-
ríkisráðuneytið að stað:
festa gjörninginn. í
fyrra vora 25-30 slík
svæði tilnefnd í Svíþjóð.
Ljóst er af þessu að
framkvæðið er um-
hverfisráðherrans en
utanríkisráðherra kem-
ur einnig að málinu.
AV/S
UPPBOÐ
til styrktar
mæðrastyrksnefnd
Uppboð á 30 bílum
laugardaginn 2. og sunnudaginn
3. desember nk. milli kl. 12 og 16
að Dugguvogi 10
Sími: 533 1090
Fax: 533 1091
E-mail: avis@avis.is
Dugguvogur10
Katrín Með samþykkt þessar-
Fjeldsted ar þingsályktunartil-
lögu myndi Alþingi
sýna vilja sinn í verki.
Ramsar-svæði vora talsvert til inn-
ræðu í fyrra en fyrir tæpu ári lagði ég
fram fyrirspum til hæstvirts um-
hverfisráðherra á Alþingi, á þing-
skjali 242, máli 208. Fyrirspurn mín
var í þremur liðum og hljóðaði sem
hér segir:
1. Hve mörg svæði hérlendis hafa
verið útnefnd vemdarsvæði sam-
kvæmt Ramsar-samþykktinni um
vemd votlendis, sem samþykkt var
á Alþingi 5. maí 1977, og hvenær
vora þau útnefnd? Hafa borizt
rökstuddar ábendingar um að
fjölga þeim?
2. Hvaða áhrif hefur samþykktin haft
á verndun votlendis hér á landi?
3. Hvemig er mikilvægi votlendis
metið?
4. Hvaða áhrif mun það hafa á vernd-
un votlendis á íslandi að síðastliðið
vor (vorið 1999) var sett fram það
markmið að árið 2005 verði Rams-
ar-svæði orðin tvö þúsund en þau
munu nú vera um eitt þúsund tals-
ins?
Umhverfisráðherra svai'aði fyrir-
spuminni 8. desember 1999 og sagði
þá meðal annars að þrjú svæði hefðu
verið tilnefnd af hálfu íslendinga en
það eru Mývatn og Laxársvæðið,
Þjórsárver auk Grannafjarðar. Einn-
ig væri í athugun að tilnefna hið frið-
aða svæði á Breiðafirði en þegar hefði
verið ákveðið að nýta Eyjabakkana í
annað og hafi það verið gert fyrir
tálsverðum tíma síðan. Áhrif sam-
þykktarinnar hafi hins vegar einkum
birzt í því að sett vora ákvæði í nátt-
úruverndarlög um vemdun stöðu-
vatna og tjama sem era þúsund fer-
metrar að stærð eða stærri og mýra
og flóa sem eru þrír hektarar eða
stærri. Þá starfi nú orðið svokölluð
votlendisnefnd að því að endur-
heimta votlendi en á það er lögð
áherzla í Ramsar-samþykktinni. Vot-
lendi eru talin mikilvæg ef þau upp-
fylla eftirtalin þrjú skilyrði:
1. Þau fóstri reglulega plöntu- eða
dýrategundir á viðkvæmu stigi lífs-
ferils eða veiti athvarf frá erfiðum
skilyrðum.
2. Þau fóstri reglulega 20 þúsund vot-
lendisfugla.
3. Þau fóstri reglulega 1% af einstakl-
ingum stofns einnar tegundar eða
deilitegundir.
Ráðherra sagði réttilega að þegar
hefði verið ákveðið að fóma votlend-
inu á Eyjabökkum, það lægi fyrir.
Þá var einnig rætt um vemdargildi
Eyjabakka og aðild íslands að Rams-
ar-samningnum á Alþingi í desember
í fyrra þegar fjallað var um virkjanir
og stóriðju á Austurlandi því að á
þeim tíma blasti við að stjórnvöld
Allir bílar í mjög góðu ástandi
Komdu og gerðu bestu
kaupin í bænum!
www.avis.is
AVIS
Andvirði eins bíls rennur óskipt til Mæðra-
styrksnefndar og 4% af öllum öðrum bílum!
Votlendi
Hægt er að nota hið
gullna tækifæri, segir
Katrín Fjeldsted, og
taka ákvörðun um að
mikilvægu votlendi
verði ekki spillt.
ætluðu sér að virkja Jökulsá á Fljóts-
dal við Eyjabakka og sökkva þeim
þar með undir uppistöðulón. Almenn-
ingur á íslandi lét málið til sín taka
með afgerandi hætti og krafðist þess
að fram færi mat á umhverfisáhrifum
virkjunarinnar. Þar á meðal vora
helmingur aðspurðra Sjálfstæðis-
manna og Framsóknarmanna í
Reykjavík í marktækri skoðanakönn-
un. Þegar umhverfisnefnd þingsins
fjallaði um umhverfisþætti Fljóts-
dalsvirkjunar var verndargildi Eyja-
bakka ofarlega á blaði og var vitnað
til þess að Landsvirkjun hefði bent á
aðrar virkjunarleiðir, m.a. að virkja
neðar og þyrma þar með innstu 4 eða
5 km Eyjabakkavotlendisins. í ræðu
minni um framhald framkvæmda við
Fljótsdalsvirkjun 20. desember sl.
vakti ég athygli á því verðmæta vot-
lendi sem til stóð að fóma óaftur-
kræft fyrir tímabundinn ímyndaðan
ávinning í óþökk stórs hluta þjóðar-
innar. Að auki vitnaði ég í Ferðabók
Þorvaldar Thoroddsen, III. bindi á
bls. 274 en þar segir:
„Graslendið á eyrunum milli kvísl-
anna er mjög víðlent og ákaflega loð-
ið, eins og bezt í byggð, en galli er á
gjöf Njarðar: bleyturnar á eyranum
era svo miklar, að þar kemst víðast
enginn yfir, nema fuglinn fljúgandi,
alls staðar era ófær kviksyndi og
menn hafa jafnvel séð hreindýr
hverfa í ysjuna og eru þau þó allvel
fær á blautum jarðvegi. Hestarnir
okkar höfðu nóg að bíta á útjöðrunum
við yztu kvíslamar en út á eyrarnar
þorðu þeir ekki að fara enda svignaði
jarðvegur fljótt undan þeim þótt þeir
stæðu þar sem bezt var.“
Eins og allir vita skipaðist skjótt
veður í lofti á fyrri hluta þessa árs
hvað margumræddum virkjana-
áformum viðvíkur. Nú er verið að
meta umhverfisáhrif virkjunar við
Kárahnjúka og í heimsókn umhverf-
isnefndar Alþingis til Landsvirkjun-
ar í haust kom fram að núverandi
virkjunaráform fela ekki í sér spjöll á
Eyjabökkum. Er það vel. Það er því
einsýnt að hægt sé og skynsamlegt
að nota hið gullna tækifæri sem gefizt
hefur og taka um það ákvörðun að
hinu mikilvæga votlendi verði ekki
spillt um ókomna framtíð. Eyjabakk-
ar uppfylla fullkomlega þau skilyrði
sem fram koma í Ramsar-sáttmálan-
um.
Ofannefndri þingsályktunartillögu
hefur verið vísað til meðferðar hjá
umhverfisnefnd þingsins og vonast
ég til að hún fái þar verðugan fram-
gang og verði loks afgreidd sem
ályktun Alþingis. Að auki þyrfti Al-
þingi að afturkalla umdciltvirkjunar-
leyfl formlega.
Afstaða almennings skiptir enn
sem fyrr miklu máli.
Höfundur er alþingismnður.
Spóahólar m. bílskúr
rgtioSaaaa
gllDBBBI
4 svefnherb. Falleg 100 fm
íb. á 3. hæö (efstu) í litlu
fjölb. auk 23 fm innb. bílsk.
á barnvænum rólegum
stað. 4 svefnherbergi,
fallegt útsýni, gott skipulag.
Áhv. 4,5 millj. V. 12,6 millj.
Allar upplýsingar á Valhöll.
Valhöll fasteignasala,
Síðumúla 27, sími 588 4477