Skírnir - 01.01.1893, Side 35

Heilsufar og mannalát
35
Jónssonar, er hér var tvívegis amtmaður norðanlands. Hann var eigi hér
á landi að staðaldri nema 1824—33, þá er faðir hans var hér amtmaður i
fyrra skiptið. Skólalærdóm nam hann í Kaupmannahöfn, og las lögfræði
við háskólann, en tók eigi embættispróf. Hann var lengi féhirðir Metro-
politanskólans í Kaupmannahöfn og hafði á hendi ritstörf uniir fjárhags-
stjórn háskólans. Hann var kvæutur danskri konu. Merkismaður einn
er honum var nákunnugur, hefir lýst honum svo, að hann hafi verið „blíður í
lund, staðfastur í öllu ráðlagi, tryggur vinur og sannkallað prúðmenni í
allri framgöngu“.
Tveir af lærisveinum lærða skólans dóu þetta ár: Björn Vilhjálmsson
frá Kaupangi, Bjarnarsonar prófasts í Laufási Halldórssonar, 19. mars, og
Þorvaldur Magnússon úr Koykjavík, trésmiðs Árnasonar, 30. júní. Deir
voru báðir vel gefnir og mannvænlegir.
Langfremstur allra íslenskra leikmanna, er létust þetta ár, var Einar
Ásmundsson alþingismaður og umboðsmaðar. Hann andaðist að heimili
sínu Nesi í Höfðahveríi 19. okt. (f. að Vöglum í Fnjóskadal 21. júní 1828).
Foreldrar hans voru Ásmundur Gíslason frá Nesi Ásmundssonar og Guðrún
Björnsdóttir, dannebrogsmanns í Lundi í Fnjóskadal Jónssonar. Einar
nam gullsmíði hjá Indriða ÞorsteinsByni á Víðivöllum og sigldi síðan til
Kaupmannahafnar, og nam þar meðal annars dráttlist á fjöllistaskólanum.
Síðustu 30 árin (frá 1855) bjó hann á Nesi. Haun átti fyrst Margréti
Guttormsdóttur prófasts í Vallanesi Pálssonar og síðar Elísabet Sigurðar-
dóttur bónda í Möðrudal Jónssonar. Hann var alþingismaður Eyfirðinga
1875—85, og Suður-Þingeyinga, hið síðasta ár sitt, 1893. Ennfremur átti
hann sæti í amtsráði Norður- og Áusturamtsins frá upphafi. Hann var
aðalhvatamaður flestra framfarafyrirtækja í héraði sínu, og má þar af
nefna búnaðarfélag Grýtubakkahrepps, lestrarfélag og sparisjóð, og al-
þýðuskólann, er var í Laufási og síðar í Hléskógum. Lengi var hann og
í stjórn Gránufélagsins. Hann var einn hinn fyrsti hvatamaður að fólks-
flutningum héðan vestur um haf, og þá til Suður-Ameríku. Hann fékkst
allmikið við ritstörf, og fyrir ritgerð sína: „Um framfarir íslands“, sem
prentuð er, hlaut hann verðlaun. Hann var betur að sér en nokkur annar
íslendingur óskólagenginn, og bar enda hvað menntun snertir af mörgum
þeim hér á landi, er gengið hafa skólaveginn. Hann skildi vel öll höfuðmái
Norðurálfunnar, ensku, þýsku og frakknesku, auk Norðurlandamála, enn
fremur kunni hann eitthvað lítils háttar í hinurn suðrænu málum álfunnar.
Hann var hygginn búhöldur og komst vel í álnir, og varð þó tvívegis
3*