Skírnir - 01.01.1905, Side 85

Ritdómar.
85
Gu5m. Friðjónsson: Undir beru lofti. Sannar sögur. Akureyri 1904
[hostnaðarm. Oddur Björnsson].
Guðm. Friðjónsson hefir oft áður synt það, að hann hefir glögt
auga fyrir lífi d/ranna. Hann hefir og verið talsniaður þeirra gegn
»drápgirni« mannanna og hugsunarlausri harðúð. Sögur þessar
taka í sama strenginn. Þær eru ritaðar af næmri tilfinningu fyrir
lífsgildi d/ranna og lifnaðarháttum þeirra. Þær segja frá reiðhesti,
forustusauð, álftum og álftaveiði, grænhöfðahjónum, örnum. Allar
eru þær í rauninni harmsögur, syna hvernig dj'runum er vanþakkað,
hvernig þau eru rænd, ofsótt og ofurliði borin.
Höf. kallar smásögusafn sítt »sannar sögur« og kveðst eigi gera
kröfur til þess að þær séu taldar sérlega merkilegur skáldskapur.
En þsS er list í frásögninni. Einkum eru náttúrul/singarnar góðar,
því höf. atbugar skarplega og íslenzkan et' honum eftirlát. Tökum
t. d. þetta: »Yeðrið var blítt og fagurt. Rauðbryddir þíðviðtis-
hnoðrar móktu á fjallanibbunum inni í landinu ; en ljósgrænir
teinar og blámistruö blikudrög voru á víð og dreif uppi í hvirfil-
sviði heiðríkjunnar.
Þögttin og kyrÖin ríktu í einveldisdj'rð sitttii yfir afréttinni, þar
sem kvöldsólin sló flötum geislum yfir gulnaðan grávíði og blikn-
aðan fjalldrapa, dökkgrænar berjaflesjur og mórauð ntoldarflög,
ullhv/ta sauði og drifhvítar álftir.
Úts/uin var fögur og víðáttumikil. Fjöllin og hæðirnar blöstu
við í fjölskipuðum þyrpingttm fjær og nær.
E11 lengra burt í fjarskattum glórði í jöklana milli hæðanna,
sem lágtt næst. Þeir stóðu einnianalegir, einkennilegir inn við
hásæti Fjallkonunnar í rösóttu rykkilíni, eins og klerkur fyrir altari,
sem glórir í gegn um kirkjudyr og þéttfylktan söfnuð á ferntingar-
degi«.
Ytri frágangur á ritinu er snotur, að öðru leyti eu því, að
pappírinn er dálítið mislitur. G. F.
* * *
Fjörutiu íslendingaþættir. Þorleifur Jómsson gaf út. iteykjavík 1904.
[Kostnaðarm. Sig. Kristjdnsson].
Þættirnir eru gersemis-viðbót við Islendingasögur. Þar sem
sögurnar rekja æfi einstakra manna eða ætta um langt skeið, þá
eru þættirnir fremtir atignabliksmyndir. Vér sjáum þar forfeður
vora í svip, þeir koma fram sem snöggvast í ljósi íslenzkrar sögu-
snildar, og hverfa svo aftur inn í aldarökkrið. En þessar angna-