Skírnir - 01.01.1905, Side 92

92
Ritdúmar.
þjóðum og hafa sérstaklega skólamenn vorir gott af að kynna.
sér hana — og nemendur í sumum skólum vorum líka.
Enn koma tvær ritgerðir eftir ritstjórann. I hinni fyrri þeirra
(Vesturíslenzk menning) sýnir höf. fram á, hve skamt menning
landa vorra þar vestra sé á veg komin, og finnur sérstaklega að
því, að þeir leggi of litla rækt við skólana, enn sem komið er. I
síðari ritgerðinni (Austur- og Vestur-Islendingar) minnist hann á
vesturflutningana og leitast við að sannfæra oss um, að þeirri
»blóðtöku« fylgi og nokkur blessun. Er hún nokkurs konar svar
til Guðmundar skálds Friðjónssonar á Sandi. Eftirtektarverð er
þar uppástunga höfundarins um mannaskiftin, sem reynst hafi svo
affarasæl meðal enskra þjóða. Vill hann að Austur- og Vestur-
Islendingar, að minsta kosti er fram líða stundir, skiftist á um
menn í helztu stöður og muni það geta orðið til ómetanlegs gagns
fyrir báða. Með því móti mundi þjóðerni Vestur-lslenainga styrkj-
ast og eflast, en menning ensku þjóðanna og starfsþor hins vegar
flytjast til fósturjarðar vorrar.
Síðasti kaflinn eru ritdómar, mjög rækilegir eins og vant er.
Eitt eiga þeir sérstaka þökk fyrir vestur-íslenzku prestarnir,
og þá síra Fr. J. Bergmanu elcki hvað sízt, — hve mikla rækt þeir
leggja við tungu vora. Fyrir bragðið eru og rit þeirra miklu
eigulegri og oss hér heima miklu geðfeldari en ella mundi.
H. N.
Hljóðbærar hugsanir.
Um bækur.
Vissulega er ritlistin undursamlegust allra hluta, sem maður-
inn hefir uppfundið. Rúuir Oðms vorti hetjudáðin t' fyrstu
mynd sinni; bækur, rituð orð, eru ettn töfrarúnir, síðasta rnyndin!
I bókum er fólgin sál gjörvallrar fortíðarinnar, hljóðbær og sk/r
rödd hins liðna, þegar líkami þess og efuisvera er með óllu horfin
sem draumttr. Voldugir flotar og fylkingar, hafnir og hergagna-
búr, háreistar, vél-ntargar stórborgir, — víst er það frabært og
stórkostlegt, en hvað verður af því? Agamemtton og hatts líkar,
Perikles og hans líkar, og Grikkland eins og það var á þeirra tíð,